... na ratunek RP

Jak Cieszyniacy przysłużyli się powstaniu i obronie II Rzeczypospolitej? Poznaj losy Cieszyniaków, którzy w latach 1918-1920 ruszyli na ratunek swej polskiej Ojczyźnie, biorąc udział w wojnach na wschodzie. Tutaj prezentujemy unikatowe materiały edukacyjne na ten temat.


Projekt, pt.: Generacja pamięci. Śląski zew na ratunek Rzeczypospolitej zakłada przypomnienie losów przedstawicieli społeczności polskiej na "kresach zachodnich", tj. Śląsku Cieszyńskim w latach: 1919-1920. Wówczas to wielu cieszyńskich Ślązaków, pomimo, iż sami nie mogli być pewni czy ich Mała Ojczyzna zostanie przyłączona (po ponad 600 latach!) do Macierzy (trwał bowiem tragiczny konflikt o te ziemie z Czechami) – najczęściej jako ochotnicy - ruszali na front wschodni, by bronić zagrożonej Rzeczypospolitej. Inicjatywy ma uświadamiać mieszkańcom regionu (szczególnie młodzieży) kim byli śląscy patrioci, którzy jako ochotnicy brali udział w wydarzeniach wojny polsko-bolszewickiej oraz walk z Ukraińcami (m.in. o Lwów).

Cykl Śląski zew na ratunek Rzeczypospolitej jest niejako kontynuacją i uzupełnieniem pierwszego z projektów edukacyjnych (zob.: „Generacja pamięci. Cieszyńskie drogi do Niepodległej”). Dziś niemal nikt w Polsce, ani w regionie nie pamięta o heroizmie cieszyńskich Ślązaków, którzy w liczbie przynajmniej kilkuset ochotników (łącznie było to przeszło tysiąc wojskowych związanych z regionem), walczyli w latach 1919 i 1920 w obronie polskich granic wschodnich i zagrożonej przez najazd bolszewicki unicestwieniem Ojczyzny. Ich heroizm polegał m.in. na tym, iż równolegle toczyła się niezwykle zacięta walka na ziemiach ich małej Ojczyzny - Śląska Cieszyńskiego, po tym gdy został on najechany w styczniu 1919 roku przez wojska Czechosłowackie. O tym, iż zaangażowanie Ślązaków w obronę zagrożonej Polski było znaczne świadczy ilość Orderów Virtuti Militari (najwyższego polskiego odznaczenia wojskowego), które otrzymano za udział w wojnach z bolszewikami i wojskami ukraińskimi.

Przypomnijmy, iż status ich regionu nie był usankcjonowany prawnie, w związku z trwającym w latach 1918-1920 konfliktem z zaborczym państwem czeskim. Co więcej, znaczna część Śląska Cieszyńskiego była okupowana w latach 1919-1920 przez wojska czeskie (później także siły Ententy). W związku z czym młodzież z tego terenu nie mogła być powoływana do Wojska Polskiego „z poboru”. Przez większość tego okresu wszelki zaciąg miał więc charakter ochotniczy. Dramatyzm sytuacji potęgował fakt, że, by bronić Polski na wschodzie, należało opuścić Śląsk Cieszyński, podczas gdy konflikt polsko-czechosłowacki w latach 1919-1920 miał charakter niezwykle burzliwy i w czasie intensywnej walki plebiscytowej (agitacja, starcia organizacji paramilitarnych itd.), w której każdy polski działacz był na wagę złota. W związku, z czym podjęcie decyzji o opuszczeniu rodzinnego domu i udania się na wojnę na wschód wymagało hartu ducha i poświęcenia.

W obliczu pojawiających się współcześnie dyskusji na temat tożsamości i przynależności narodowej Ślązaków, powyższe świadectwo może być ważnym elementem świadczącym o sympatiach znacznej części mieszkańców Śląska Cieszyńskiego.

 

Kluczowym elementem idei projektu jest konkurs edukacyjny, pt. Generacja pamięci. Śląski zew na ratunek Rzeczypospolitej, przeznaczony dla młodzieży szkolnej, którego realizacja jest celem niniejszego zadania.


Prezentujemy materiały popularyzatorskie powstałe w ramach projektu:

  1. Pułk Piechoty Ziemi Cieszyńskiej (10 p. p.) na froncie ukraińskim i bolszewickim
  2. Cieszyniacy w 3 i 4 Pułku Strzelców Podhalańskich na froncie bolszewickim
  3. W pierwszej linii frontu pod Lwowem... Unikatowy zapis pamiętnika oficera 10 p.p.
  4. Jeden z wielu... Jan Szkuta. Niebanalny życiorys bohatera... [Jeden z wielu, to cykl art. biograficznych, poświęconych cieszyńskim żołnierzom-ochotnikom, walczących o Polskę]. 
  5. Jeden z wielu... Emil Strumiński [Jeden z wielu, to cykl art. biograficznych, poświęconych cieszyńskim żołnierzom-ochotnikom, walczących o Polskę].


Zrealizowano w ramach projektu Fundacji Volens oraz partnerów (Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Cieszynie i II Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Cieszynie), pt.: Generacja pamięci. Śląski zew na ratunek Rzeczypospolitej,  realizowanego dzięki wsparciu Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Koalicje dla Niepodległej – #wiktoria 1920”.

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Nareszcie w Polsce. Przewrót 1918 roku i powstanie Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego

Noc z 31 października na 1 listopada 1918 r. była w Cieszynie, nawet jak na tę porę roku, wyjątkowo nieprzyjemna - zimna i dżdżysta. Poza tym jednak nic nie wyróżniało jej od wielu podobnych. A jednak! Miała ona przynieść mieszkańcom miasta i całego Śląska Cieszyńskiego prawdziwą rewolucję. Wraz ze zmierzchem 31 X 1918 r., nastał koniec pewnej epoki. Jak spostrzeżono o świcie dnia następnego, na tzw. Wieży Piastowskiej, nie powiewał już dumnie żółto-czarny sztandar austriackich cesarzy, lecz biało-amarantowa chorągiew. Trzepocząc na wietrze, zwiastowała ona wszem i wobec, iż oto zgasła w Cieszynie gwiazda Habsburgów, a Śląsk Cieszyński, po sześciu wiekach rozłąki, wraca do Polski! Co takiego wydarzyło się w noc z 31 października na 1 listopada 1918 r. w Cieszynie? Zastanawiający jest fakt, że z polskich powstań najbardziej celebruje się te, mające początek w Warszawie i zakończone klęską (powstania listopadowe, styczniowe, warszawskie). Słabo w zbiorowej świadomości funkcjonują natom
Czytaj więcej

Materiały filmowe: wykłady i rozmowy powstałe dzięki wsparciu P. W. „Niepodległa”

Obraz
Zapraszamy do obejrzenia wywiadów i wykładów on-line ukazujących drogę Śląska Cieszyńskiego do Niepodległej... Jeśli macie Państwo niedosyt po obchodach Święta Niepodległości, przeżytych przez większość z nas z konieczności „zdalnie”, może warto pozytywnie wykorzystać najbliższe dni izolacji, związane z obecnymi obostrzeniami i niezachęcającą do aktywności pogodą, by poświęcić kilka chwil i pochylić się nad mało znanymi wątkami naszej lokalnej i narodowej historii? Jaka właściwie była droga Śląska Cieszyńskiego do Polski? Z pewnością wyboista, a przez to ciekawa... Tym bardziej więc zapraszamy na tydzień z historią Małej i Dużej Ojczyzny w stulecie ich złączenia. Czy zastanawialiście się Państwo kiedyś: Skąd w połowie XIX wieku pod Cieszynem czy Bielskiem wzięły się polskie elity, skoro Polski nie było na tych terenach od blisko sześciu wieków? Czym przed wiekiem przejawiał się patriotyzm Ślązaków? Czym była dla nich polskość? Skąd w polskich formacjach wojskowych wzięło się kilka t
Czytaj więcej

„Polski my naród, polski my lud…”. Kontakty środowisk polskich ponad granicami...

Kresy południowe, czy też zachodnie nigdy nie wzbudzały większego zainteresowania polskiej opinii publicznej – zarówno w przeszłości, jak i dzisiaj. Jednak Księstwo Cieszyńskie nie było samotną wyspą, a miejscowi Polacy utrzymywali związki ze swoimi rodakami z innych terenów. Jakie były związki Polaków z Księstwa Cieszyńskiego z Polakami z pozostałych dzielnic? Najżywsze były związki z Galicją, czyli ziemiami zaboru austriackiego, które – podobnie jak Księstwo Cieszyńskie – znajdowały się w granicach monarchii habsburskiej. Jednak Galicja stanowiła osobny kraj koronny, z kolei Księstwo Cieszyńskie razem ze Śląskiem Opawskim wchodziło w skład Śląska Austriackiego. Biorąc pod uwagę, że kraje koronne cieszyły się autonomią, regiony te mocno różniły się pod względem prawnym, nie mówiąc już o strukturze społecznej, wyznaniowej i poziomie edukacji (w 1910 roku w Księstwie Cieszyńskim było 5,5% analfabetów, w Galicji 41%). Polski ruch narodowy nad Olzą miał pewne wsparcie wśród Polaków z zab
Czytaj więcej