Biogramy bohaterów walk o granice RP

Prezentujemy zestawienie cieszyniaków biorących udział w walkach w obronie Polski na wschodzie w latach 1919-1920, przygotowane przez historyków cieszyńskiego Oddziału PTH, będące jednym z wymiernych efektów projektu. Spis przygotował Stefan Król we współpracy z Wojciechem Grajewskim. Prezentujemy zestawienie w dwóch wersjach, tekstowej (poniżej) i tabelarycznej (dostępne pod tym adresem).

Ochotnicy ze Śląska Cieszyńskiego w zwartej grupie trafili na front bolszewicki dołączając do 4 Pułku Strzelców Podhalańskich we wrześniu 1920 roku (zdjęcie poglądowe ze zbiorów rodziny Kisiała z Górek Wielkich, k. Skoczowa, lata 30. XX wieku).

Szacuje się, iż w wojnie polsko-bolszewickiej wzięło udział łącznie ok. tysiąca cieszyńskich Ślązaków, w większości ochotników (zob. więcej: tutaj). Podobna liczba Cieszyniaków zaangażowana była w konflikt ukraińsko-polski o Galicję Wschodnią (zob. więcej: LINK), w znacznej mierze byli to również osoby, które do Wojska Polskiego zgłosiły sie na ochotnika na fali patriotycznego niesienia zapoczątkowanego w listopadzie 1918 roku, kiedy to tworzyły się zręby Pułku Ziemi Cieszyńskiej. 

Niestety po upływie przeszło wieku nie jesteśmy w stanie odtworzyć pełnej listy uczestników wspomnianych wydarzeń. Dysponujemy jedynie fragmentarycznymi informacjami, obejmującymi m.in. dane odznaczonych oficerów i podoficerów a także personalia części poległych żołnierzy. Pomimo tego uważamy, iż należy podjąć wysiłek, by możliwie najlepiej odtworzyć tożsamość uczestników wspomnianych wydarzeń sprzed wieku i to zarówno, by oddać cześć ich osobistej odwadze i poświęceniu, jak i dlatego, by lepiej zbadać i zrozumieć postawy miejscowego społeczeństwa w przełomowym okresie walki o narodowe oblicze regionu.

Poniższe zestawieniee powstało w oparciu o szeroką literaturę oraz kwerendę archiwalną. Wśród wykorzysatnych publikacji znajdują się, m.in. opracowania: 

• Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011.
• Nowok Alojzy, Z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim [Wspomnienia prezentowane w odcinkach], Głos Ludu 1996-1999.
• Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari związani ze Śląskiem Cieszyńskim, t. 1, Cieszyn, 2018. 
• Zasłużyli na naszą pamięć, wybór i opracowanie Halina Szotek, Skoczów 2019 [możliwy również dostęp elektroniczny pod adresem: http://www.halinaszotek.ox.pl/media/upload/2019/11/13/Zasluzyli%20na%20pamiec%20-%20e-wydanie.pdf, ostatni dostęp 18.10.2020].
• Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty, warszawa 1997
• Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, t. 1-3.
• a także np. zbiory archiwalne Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie. 

DANE BIOGRAFICZNE

Kolejno zaprezentowano ponad 150 biogramów, prezentując kluczowe dane na temat poszczególnych postaci, tj:  Nazwisko, Imię; Miejsce urodzenia (ew. zamieszkania); Daty życia; zawód, itp. (ujednolicony); Biogram (w autorskiej wersji encyklopedycznej lub zaczerpnięty z literatury, źródeł, etc. - jeśli podany w cudzysłowie); Bibliografiia; Linki w tym odnośnik do Wikipedii

1. Adamczewski Franciszek m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł 19.01.1919 we Lwowie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

2. Bandura Wacław Myślenice (po 1920 r. związany z Cieszynem) (1898-1964) Nauczyciel, archiwista „Urodził się 29.8. w Myślenicach, gdzie ukończył tamtejsze Gimnazjum Klasyczne. W 1916 r. został powołany do armii austriackiej. Dnia 1.11.1918 r. wstąpił jako ochotnik do powstającego Wojska Polskiego i brał udział w wojnie z Ukrainą i Rosją Radziecką. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Warszawskim podejmuje w 1924 r. pracę jako tymczasowy nauczyciel Państwowego Gimnazjum im. A. Osuchowskiego w Cieszynie. W 1929 r. otrzymuje dyplom magistra germanistyki i polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1930 r. jest już stałym nauczycielem gimnazjum. W 1936 r. zostaje przeniesiony do Państwowego Gimnazjum im. S. Małachowskiego w Płocku, skąd po dwóch latach wraca na Śląsk Cieszyński i znajduje zatrudnienie w Państwowym Gimnazjum w Orłowej. Lata okupacji spędził w rodzinnych stronach w Zegartowicach i Sułkowicach, biorąc czynny udział w tajnym nauczaniu. Bezpośrednio po zakończeniu okupacji angażuje się w organizację szkolnictwa w Myślenicach, a później w Cieszynie, gdzie 8 maja 1945 r. zostaje dyrektorem II Państwowego Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnego. Następnie zostaje nauczycielem tej szkoły, a od roku 1947 ponownie jej dyrektorem. W 1949 roku został zwolniony z tego stanowiska. W 1952 roku zorganizował w Cieszynie Oddział Wojewódzki Archiwum Państwowego w Katowicach i był aż do 1958 r. kierownikiem tej placówki. W latach 1958—1964 pracował (jako emeryt) w niepełnym wymiarze godzin w Liceum im. Antoniego Osuchowskiego w Cieszynie. Oprócz pracy zawodowo-pedagogicznej B. był aktywnym działaczem społecznym. Przed II wojną światową był zaangażowany w pracę harcerską — organizował letnie obozy, prowadził zbiórki pieniędzy, doprowadził do realizacji Domu Harcerza im. Żwirki i Wigury w Cieszynie. W 1955 r. był jednym z współorganizatorów Polskiego Towarzystwa Historycznego w Cieszynie, pełniąc przez kilka lat funkcję wiceprezesa Zarządu Oddziału w Cieszynie. Zajmował się również publicystyką, współpracował z licznymi czasopismami, jak: „Głos Mazowiecki”, „Nowiny Śląskie”, „Gwiazdka Cieszyńska”, „Głos Ziemi Cieszyńskiej”, „Zaranie Śląskie” i in., gdzie drukował recenzje, reportaże, wspomnienia oraz wiersze pełne filozoficznej zadumy i głębokiego uczucia. Zmarł 29 stycznia w Cieszynie. SSB t. III; BM ZNP s. 85; GZC 1964/7; KpLOKop s. 50—52.” pl-bol.; pl-ukr. Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny..., t.1.

3. Bargieł Romuald Bytom (1898-1940) Policjant „Ur. 7 II 1898 w Bytomiu, syn Jakuba i Anny z Wieczorków. Komisarz PWŚl. Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Białej. W I wojnie w armii austriackiej. W WP od 1 XI 1918, komendant dworca i szpitala w Dziedzicach, od 27 XII 1938 dowódca 3 baonu marszowego w 10 pp Ziemi Cieszyńskiej, uczestnik walk z Ukraińcami, odsieczy Lwowa i wojny z bolszewikami w 1920 r. Oficer prowiantowy 16 DP, zwolniony do rezerwy w stopniu porucznika. Działacz plebiscytowy na Śląsku Cieszyńskim, organizator Żandarmerii Górnego Śląska, uczestnik III powstania śląskiego. Do PWŚl. przyjęty od 15 VI 1922 - służył jako kierownik komisariatów: Miejskiego w Sosnowcu (1923), II w Królewskiej Hucie (1923), Cieszynie, Roździeniu, Rudzie (1927), Katowicach-Zawodziu (1927), ponownie w Roździeniu (1935) i Świętochłowicach, skąd przeniesiony 25 I 1939 na stanowisko zastępcy komendanta powiatu i kierownika Komis. we Frysztacie. Odznaczony MN, SKZ, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem 10-lecia Odzyskanej Niepodległości, Odznaką Honorową „Orlęta”. 

Wpisany na LW z Ostaszkowa 05/1 z 5 IV 1940, poz. 85.

KC-M 23-24; LO 28; T 269, 729; Mo 232; Bor 75; WPH 1991, nr 2, s. 358; GZC 1991, nr 16; APK 73 (listy kwalifikacyjne, wniosek odznaczeniowy)

pl-bol.; pl-ukr. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

4. Baron Władysław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ między 15 a 20.01.1919, miejsce nieznane pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

5. Barteczek Franciszek Dziećmorowice (1891-1983) Nauczyciel Nauczyciel. Uczestnik przewrotu wojsko-wego w Cieszynie w 1918 r. oficer 10 pp (na wojnie przeciw bolszewikom krótko, do X 19), potem działalność na Śl. C. "Franciszek Florian BARTECZEK (nr krzyża: 6315)

Urodził się 3 V 1891 r. w Dziećmorowicach jako syn Franciszka i Marii z domu Lankocz.

Wykształcenie: ukończył sześcioklasową szkołę ludową w Dziećmorowicach, szkołę wydziałową w Cieszynie, Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Cieszynie (klasy z polskim językiem wykładowym, matura 1912 r.). 

W latach 1912-1913 odbył służbę wojskową w armii austro-węgierskiej jako jednoroczny ochotnik. Przydzielony do 31 Pułku Strzelców Obrony Krajowej (Landwehr) w Cieszynie, ukończył szkołę oficerów rezerwy z tytułem Kadettaspirant.W roku szkolnym 1913/14 pracował jako nauczyciel w szkole ludowej w Dziećmorowicach.

Po wybuchu I wojny światowej zmobilizowany do 31 Pułku Strzelców (dowódca plutonu w 11 kompanii). Chorążym (pierwszy stopień oficerski w armii austro-węgierskiej) został mianowany 4 VIII 1914 r. Jego jednostkę skierowano na front rosyjski. 28 VIII 1914 r. został ranny w lewe ramię w bitwie pod Lublinem. Z powodu trwałego niedowładu ręki nie był zdolny do służby frontowej. Po wyleczeniu oficer materiałowy 31 Pułku Strzelców. Kolejne awanse w armii austro-węgierskiej: podporucznik – 1 VII 1915 r., porucznik – 1 XI 1917 r.

Uczestnik i jeden z przywódców przewrotu wojskowego w Cieszynie dokonanego przez polskich oficerów w nocy z 31 X na 1 XI 1918 r. W Wojsku Polskim zaliczono mu służbę od 1 XI 1918 r. z przydziałem do Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej (późniejszy 10 Pułk Piechoty), w jego szeregach uczestniczył w wojnie z Czechami (formalnie od 23 I do 13 II 1919 r.). W okresie od 14 II do 13 III 1919 r. z pułkiem przeniesiony do Zagłębia Dąbrowskiego. Potem skierowany na front ukraiński i bolszewicki, gdzie pełnił obowiązki oficera prowiantowego i taborowego, a przejściowo także dowódcy II batalionu (1-26 VII 1919 r.). W październiku 1919 r. zdemobilizowany na plebiscyt na Śląsku Cieszyńskim. Działał w Tajnej Organizacji Wojskowej jako dowódca odcinka plebiscytowego, według dokumentów już od 28 VIII 1919 r. do 9 X 1920 r. Od 10 X 1920 r. adiutant komendanta placu i dowódcy garnizonu w Cieszynie kapitana Karola Janeczka. Od 4 V do 31 X 1921 r. wspierał działania III powstania śląskiego. Po demobilizacji, od 1 XI 1921 r. do 14 XII 1922 r., pracował jako nauczyciel w szkole wydziałowej w Cieszynie. Z kolei od 15 XII 1922 r. do 31 VII 1925 r. był kierownikiem sześcioklasowej szkoły powszechnej polskiej i jednoklasowej szkoły powszechnej mniejszości niemieckiej w Leszczynach na Górnym Śląsku (k. Rybnika). Od 10 VIII 1925 r. kierownik siedmioklasowej szkoły powszechnej w Jasienicy. Jako oficer rezerwy posiadał stopień kapitana (ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r.). W 1938 r. po odzyskaniu przez Polskę Zaolzia administrator gminy rodzinnej Dziećmorowice i komisarz rządowy w Boguminie. 

We wrześniu 1939 r. ewakuowany na wschód znalazł się na terenach pod okupacją sowiecką. Początkowo pracował jako nauczyciel w miejscowości Pnikuta, potem ukrywał się pod przybranym nazwiskiem.

Po zakończeniu II wojny światowej powrócił na Śląsk Cieszyński. W roku szkolnym 1948/49 nauczyciel w szkole w Jasienicy. W 1949 r. przeniesiony na emeryturę. W dalszym ciągu pracował jako księgowy (do 1958 r.).

Zmarł 14 I 1983 r. w Jasienicy i tam został pochowany. 

Odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl., Orderem Odrodzenia Polski V kl., Krzyżem Walecznych, Medalem Niepodległości, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem za Obronę Śląska II kl., Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, odznakami pamiątkowymi: Orlęta, Gwiazda Przemyśla, Za Wołyń. Po II wojnie światowej otrzymał Śląski Krzyż Powstańczy.

Był żonaty, miał dwoje dzieci.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.B.2623,

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.24-1801,

Schematismus für das k. u. k. Heer und für k. u. k. Kriegs-Marine für 1914,

Rocznik Oficerski Rezerw 1934, 

Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn 1995, s. 19,

Nadolzie zrywa okowy, pod red. Roberta Danela, Cieszyn 1998, s. 109-110, 

Długajczyk Edward, Polska konspiracja wojskowa na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919-1920, Katowice 2005, s. 212-213,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza z dnia 17 V 1922 r. (Dz. Pers. nr 20/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Franciszka Barteczka: 

Porucznik Franciszek Barteczek był jednym z tych nielicznych oficerów Polaków, którzy w październiku 1918 r. przygotowali zamach na Śląsku Cieszyńskim. W sam wieczór zamachu wyjechał do miejscowości Łąk [Łąki nad Olzą – przyp. S.K.], leżących w pobliżu Cieszyna, by tam sformować z miejscowych czynników oddział, celem opanowania magazynu amunicyi Garnizonu Cieszyńskiego. Akcja ta udała się w zupełności.

Porucznik Barteczek wrócił w nocy do Cieszyna i tu pomagał przy opanowaniu Garnizonu, dzięki czemu Śląsk Cieszyński dostał się w ręce Polaków. Z odebranych Węgrom i Czechom w zagłębiu węglowem [Zagłębiu Karwińskim – przyp. S.K.] koni sformował oddział konnicy, który w utrzymaniu porządku w Cieszynie oddał nieocenione usługi. 

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.24-1801 pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 15 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Barteczek

6. Bartoniczek Alfred Bielsko (1893-przed 1925) Technik Technik maszynowy. Armia Hallera. W wojnie polsko-bolszewickiej w 13 DP. Alfred BARTONICZEK (nr krzyża: 5632)

"Urodził się 24 VI 1893 r. w Bielsku jako syn Teodora, kupca i Jadwigi z domu Kulik.

Wykształcenie: ukończył cztery klasy szkoły ludowej, cztery klasy gimnazjum realnego, absolwent Państwowej Szkoły Przemysłowej w Bielsku (1911 r.).

Z wykształcenia technik maszynowy. Po ukończeniu szkoły zatrudniony w firmie Jana Ochsnera w Białej, potem pracował w Gliniku i Sosnowcu.

Po wybuchu I wojny światowej zmobilizowany do armii austro-węgierskiej. Wcielony do jednostki artylerii ciężkiej w Krakowie. Mianowany podporucznikiem z dniem 1 V 1916 r. Służył na froncie włoskim, gdzie w 1916 r. został ranny i znalazł się w niewoli. Wstąpił do oddziałów polskich formowanych po stronie Ententy i od 1 IV 1918 r. służył na froncie. Następnie wcielony do Armii Polskiej we Francji pod dowództwem generała Józefa Hallera, z którą powrócił do Polski w 1919 r. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. W trakcie jej trwania pełnił m.in. służbę w urzędzie amunicyjnym 13 Dywizji Piechoty. 27 VII 1920 r. dowodził pociągiem amunicyjnym, który na stacji Czarny Ostrów został zaatakowany i zdobyty przez oddziały bolszewickie. Porucznik Bartoniczek został uznany za zaginionego (niektóre dokumenty określają go nawet jako zabitego). Nie jest jasne czy dostał się do niewoli sowieckiej, czy też zdołał jej uniknąć i ukrywał się do czasu zmiany sytuacji na froncie. Po zakończeniu wojny z bolszewikami pozostał w służbie do 1922 r., kiedy to przeszedł do rezerwy w stopniu kapitana (ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r.). Przydział mobilizacyjny otrzymał do 3 Pułku Artylerii Ciężkiej. Zmarł przed 1925 r. (potwierdza to także fakt, iż deklarację dla odznaczonych Virtuti Militari z informacją, iż nie żyje wypełniła rodzina, nie podając jednak żadnych bliższych danych).

Brak informacji o rodzinie.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.B.2846,

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.63-5308,

Rocznik Oficerski 1923, 1924,

„Żołnierz Polski”  R. 7 (1925) nr 5, s. 15.

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 14135 z dnia 27 IX 1922 r. (Dz. Pers. nr 41/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Alfreda Bartoniczka:

W r. 1918 zorganizowałem „Pierwszy Oddział Ochotników Polaków we Włoszech”, który od 1/IV 1918 brał udział w wojnie światowej przeciw Austryi aż do zawieszenia broni na tym froncie. 24/X 1918 otrzymałem rozkaz z Dwa IVtej Armji Włoskiej, Monte Grappa, zajęcia wysuniętych okopów na Monte Perliso. Po ogniu artyl. porwałem mój „Oddział Ochotników” i nim się Austryjacy spostrzegli cały okop wraz z 3 kompaniami obrońców był w naszych rękach. Okop zdobyty przez nas należało za wszelką cenę utrzymać, chcąc dać możliwość Włochom akcji na skrzydłach. Austryjacy rozumieli o co chodzi, nakryli nas ogniem huraganowym artyl. urozmaicając co raz nowymi szturmami piechoty. Walka mej garstki z przeważającymi siłami wroga trwała przez 22 godzin, mimo wszystko pozycję utrzymaliśmy, dając możność Włochom wykonać ich plan strategiczny [a] przez co nas uwolnić z prawdziwego piekła.

W walkach tych por. Bartoniczek Alfred dostał się do niewoli a konwojowany przez 2 Austryjaków zabija ich puginałem i wraca do swoich przyprowadzając ze sobą 5 uwolnionych Włochów.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.63-5308

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 17 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/2018/09/alfred-bartoniczek-nr-krzyza-5632.html

7. Baszczyński Józef m. urodzenia - b.d. (1891-1941) Nauczyciel, działacz społeczno-kulturalny. „Urodził się w 1891 r. w Kowalach k. Skoczowa. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego pracował w szkole ludowej w Chybiu, a od 1921 r. w szkole „na Kępie”, należącej do gminy Międzyświeć. W 1931 r. został kierownikiem szkoły powszechnej w Pogórzu i funkcję tę pełnił do wybuchu II wojny światowej. Pracował jeszcze przez rok w Pogórzu - już w szkole niemieckiej. W 1940 r. został powołany do Wehrmachtu i zginął na froncie wschodnim w 1941 r. Miał pogodne usposobienie i serdeczne podejście do młodzieży. Charakterystyczną cechą była blizna na lewym policzku po cięciu kozackiej szabli w 1920 r., w czasie gdy jako legionista walczył z bolszewikami. Utykał na jedną nogę i zawsze chodził z laską.Uczył polskiego, rachunków, przyrody, geografii i historii. Historię współczesną trzeba było umieć prawie na pamięć. Pilnował, aby uczniowie wiedzieli wszystko o powstaniu młodego państwa polskiego, o cudzie nad Wisłą, zaś jego ulubionym tematem były legiony i walki z bolszewikami. O bitwie pod Rarańczą, gdzie został ranny, mówił z wielkim wzruszeniem. Jego uczniowie znali na pamięć wiersz wyryty tam na pomniku: Młodzieży polska patrz na ten krzyż, / Legiony Polskie wzniosły go wzwyż, / Przechodząc góry, doliny, wały, / Dla Ciebie, Polsko i dla Twej chwały. Te lekcje pamiętali uczniowie jako wspaniałą szkołę patriotyzmu i miłości do rosnącej w siłę ojczyzny. Był wielkim społecznikiem. Wtedy w Pogórzu organizowano przepiękne gwiazdki, były dożynki z orkiestrą, żniwiarzami, korowodem dożynkowym. Bawiła się cała wieś i co zacniejsi obywatele Skoczowa z panem aptekarzem Olszakiem i muzykiem Poćwierzem na czele. Było we wsi kółko amatorskie, odgrywano sztuki teatralne chętnie oglądane przez mieszkańców. Atrakcją były organizowane z inicjatywy pana Baszczyńskiego rocznice 11 Listopada. W jedno w tych świąt posadzono na Pogorskim Kopcu „lipkę wolności”. Były sobótki z ogniskami, kiedy dzieci przychodziły z lampionami, a w programie były śpiewy i deklamacje, skoki przez ognisko. Z okazji świąt narodowych uczniowie z kierownikiem Baszczyńskim szli na nabożeństwo do Skoczowa. Organizował też wycieczki szkolne - młodsze klasy jechały na drabiniastych wozach do leśniczówki w Brennej, starsze klasy musiały obowiązkowo jechać do Krakowa. Starsza młodzież zgromadzona w Stowarzyszeniu Młodzieży Katolickiej oprócz udziału w imprezach kulturalnych, organizowała we wsi zawody sportowe, rozgrywki w piłkę itp. Młodzież z czasem dorobiła się swojej świetlicy, gdzie kwitło życie kulturalne. Założono też z inicjatywy p. kierownika pierwszą drużynę harcerska, która współpracowała z Harcerskim Buczem w pobliskich Górkach. Aktywnie działało koło Macierzy Szkolnej, które wspierało pracę szkoły, została założona biblioteka Macierzy i pierwsze książki trafiły do wiejskich domów. Była to szkoła pracy społecznej i autentycznego patriotyzmu. Przez lata p. Baszczyński był radnym gminy w Pogórzu. Lubił przebywać wśród ludzi, cenił każde takie spotkanie. J. Szostok, „Gazeta Skoczowska” nr 12/117, s. 7, 15 VI 1995 r.” pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 168

8. Bednarz Alojzy Lutynia Polska (1895-1940) Policjant „Przod. PWŚl. Alojzy BEDNARZ s. Pawła i Johanny ze Skowronów, ur. 22 IV 1895 w Lutyni Polskiej. W I wojnie w armii austriackiej. W WP od 4 XI 1918 do 30 VII 1919, 20 pp, kpr. Od 11 IX 1919 do 14 VII 1922 w Żand. Kraj. Ks. Cieszyńskiego. W PWŚl. od 15 VII 1922. Służył w Komis. Zebrzydowice pow. cieszyński (1925), na Post. Brzeziny pow. świętochłowicki (1928), w Komis. w Świętochłowicach (1938). Od 20 XII 1938 na Post. w Łazach pow. frysztacki. Przod. mian. 31 III 1939. L. 027/3 (28), 1760.” „Ur. 22 IV 1895 w Lutyni Polskiej, pow. frysztacki, syn Pawła i Johanny ze Skowronów. Przodownik PWŚl. (1939). Ukończył szkołę powszechną, robotnik. W I wojnie światowej w armii austriackiej (15 XI 1915 - 31 X 1918), w WP od 4 XI 1918 do 30 VII 1919, kapral w 20 pp. Od 11 IX 1919 do 14 VII 1922 służył w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego. W PWŚl. od 15 VII 1922 jako starszy posterunkowy w Komis. Cieszyn i Zebrzydowice (1925), Post. Brzeziny, pow. zebrzydowicki (1928), Komis. Świętochłowice (1938), od 20 XII 1938 Post. Łazy, pow. frysztacki. Kawaler.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 027/3 z 13 IV 1940, poz. 28, t. 1760. Jego nazwisko znajduje się w wykazie policjantów zamieszkujących salę 10 tzw. korpusu IV obozu w Ostaszkowie; wykaz znaleziono podczas ekshumacji w Miednoje w 1991 r. przy zwłokach Lucjana Rajcherta.

KC-M 32; LO 30; T 828 (EegHarc); ZK 313; WPH 1991, nr 3-4, s. 438; APK 73 (lista kwalifikacyjna); MKat pl-ukr.? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/7922

9. Berger Antoni Orłowa (1897-po 1945) Oficer Oficer zawodowy. Armia Hallera. Plebiscyt na Śl. C. W wojnie polsko-bolszewickiej od VIII 1920 w 12 DP. Antoni Jan BERGER (nr krzyża: 5670)

Urodził się 12 XI 1897 r. w Orłowej jako syn Jana, górnika, i Marii z domu Klimsza.

Wykształcenie: ukończył Gimnazjum Realne im. J. Słowackiego w Orłowej (matura wojenna 1917 r.).

W czasie I wojny światowej 1 VIII 1916 r. powołany do służby w armii austro-węgierskiej i wcielony do 20 Pułku Piechoty z Tarnowa. Walczył na froncie włoskim. 20 VIII 1917 r. dostał się do niewoli, trafił do obozu w Santa Maria Capua Vetere. Ochotniczo zgłosił się do oddziału polskiego przy armii włoskiej 1 V 1918 r. Od 1 XII 1918 r. przydzielony do 12 Pułku Strzelców Armii Polskiej we Francji dowodzonej przez generała Józefa Hallera. W tym samym miesiącu skierowany do szkoły podchorążych w La Madria di Chivasso.

15 V 1919 r. ze swym pułkiem przetransportowany został do Polski (jednostkę tę wkrótce przemianowano na 53 Pułk Strzelców Kresowych). Już 24 czerwca tego roku znalazł się na froncie ukraińskim. 20 I 1920 r. został zdemobilizowany do prac plebiscytowych na Śląsku Cieszyńskim. Pełnił rolę tłumacza przy batalionie francuskim wchodzącym w skład oddziałów rozjemczych. 18 VIII 1920 r. powrócił do służby liniowej (w stopniu podchorążego) i otrzymał przydział do sztabu 12 Dywizji Piechoty. W czerwcu 1921 r. otrzymał nominację na podporucznika, lecz na skutek weryfikacji stopni oficerskich nadano mu stopień porucznika (ze starszeństwem z dnia 1 III 1920 r.). We wrześniu 1921 r. otrzymał przydział na oficera łącznikowego przy starostwie w Borszczowie, a od marca 1923 r. na takim samym stanowisku w Tarnopolu. W maju 1923 r. skierowano go do rutynowej służby w 54 Pułku Piechoty w Tarnopolu, w którym do września 1930 r. pełnił obowiązki dowódcy plutonu pionierów, oficera żywnościowego, dowódcy plutonu a potem kompanii strzeleckiej. Od września 1930 r. do marca 1934 r. był powiatowym komendantem Przysposobienia Wojskowego w Buczaczu. W tym czasie otrzymał awans do stopnia kapitana (starszeństwo z dnia 1 I 1932). Od marca 1934 do 15 IX 1935 r. skierowano go do Korpusu Ochrony Pogranicza, do batalionu „Iwieniec” w pułku „Wołożyn”, gdzie pełnił obowiązki adiutanta batalionu. 15 IX 1935 r. otrzymał nowy przydział do 14 Pułku Piechoty we Włocławku, gdzie najpierw (do maja 1937 r.) był dowódcą kompanii strzeleckiej, a potem objął stanowisko adiutanta pułku. W 1939 r. odbył kurs taktyczno-strzelecki i kurs dowódców batalionów w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.

W momencie mobilizacji alarmowej 24 VIII 1939 r. objął w swym macierzystym 14 pułku dowództwo kompanii przeciwpancernej. Na tym stanowisku walczył w Kampanii Wrześniowej, począwszy od obrony pozycji nad jeziorem Mełno, potem uczestniczył w bitwie nad Bzurą. W jej ostatnim etapie w trakcie walk w rejonie miejscowości Sobota objął dowództwo II batalionu 14 Pułku Piechoty, jednak oddziałom tego pułku nie udało się przebić do Puszczy Kampinoskiej a przez nią do Warszawy i 18 września dostał się do niewoli niemieckiej. Znalazł się w oficerskim obozie jenieckim VII A w Murnau w Bawarii. Po zakończeniu II wojny światowej zdecydował się na powrót do Polski, gdzie znalazł się już 1 IX 1945 r. i zarejestrował się w Powiatowej Komendzie Uzupełnień we Włocławku. Dalsze jego losy nie są znane.

Był żonaty, miał jedno dziecko.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych, Medalem Niepodległości, Krzyżem Zasługi (1938 r., nie podał jakiej klasy), Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Brązowym i Srebrnym Medalem za Długoletnią Służbę.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.B.4935 oraz II.56.5772,

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.108-11648,

ZAO, Matriky, sign. ET V 5, Metryki chrztów parafii ewangelickiej w Orłowej 1885–1898, s. 630–631,

Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932, 1939,

Księga pamiątkowa prywatnego z prawem publiczności polskiego gimnazjum realnego im. Juljusza Słowackiego w Orłowej wydana z okazji 25-lecia istnienia zakładu, Orłowa 1934, s. 131,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 14135 z dnia 27 IX 1922 r. (Dz. Pers. nr 41/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Antoniego Bergera:

W walkach podchor. Berger Antoni korzysta z ciemnej nocy podczas huraganowego ognia artyl. nieprzyjacielskiej a rzucaniem granatów ręcznych wypędza wroga z własnej pozycji i sam przynosi K.M.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.108-11648

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 19 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Antoni_Berger

10. Bernatzik Leon Bobrek (1872-1920) Oficer Oficer zawodowy Uczestnik wojny z Ukraincami (18 pp), Plebiscyt na Śl. C. W wojnie polsko-bolszewickiej od lata 1920, dowódca 63 pp. Ciężko ranny w walkach w okolicach Brześcia nad Bugiem. Zm. z ran. VM za wojnę bolszewicką. Leon BERNATZIK/BERNACIK (nr krzyża: 2748)

Urodził się 8 II 1872 r. w Bobrku k. Cieszyna jako syn Edwarda, właściciela gruntu i Henrietty z domu Seehof.

Wykształcenie: uczęszczał do Szkoły Realnej w Cieszynie, gdzie w latach 1884-1888 ukończył cztery klasy, następnie 15 IX 1888 r. wstąpił do szkoły kadetów w Łobzowie k. Krakowa, którą ukończył egzaminem maturalnym w 1892 r. W 1903 r. ukończył szkołę korpuśną dla oficerów we Lwowie, która była przygotowaniem do ewentualnych studiów w Akademii Sztabu Generalnego.

W czasie nauki w szkole kadetów formalnie był przydzielony do 56 Pułku Piechoty. Od 18 VIII 1892 r. otrzymał przydział do 58 Pułku Piechoty. W dniu 1 IX 1892 r. otrzymał stopień Kadettaspirant i rozpoczął zawodową służbę wojskową. Kolejne awanse w armii austro-węgierskiej: 1 V 1894 r. – porucznik, 1 V 1908 r. – kapitan, 1 IX 1915 r. – major, 1 IX 1917 r. – podpułkownik.

Na I wojnę światową wyruszył jako dowódca kompanii w 93 Pułku Piechoty, walczył na froncie rosyjskim aż do 12 VI 1915 r., kiedy to został ranny. Po wyleczeniu pełnił służbę w oddziałach zapasowych. Następnie objął dowództwo II batalionu 73 Pułku Piechoty i w okresie od 14 VI do 28 VIII 1916 r. walczył na froncie włoskim. Przeniesiony na stanowisko dowódcy IV batalionu 81 Pułku Piechoty walczył na froncie rosyjskim w okresie od 18 III 1917 r. do 21 II 1918 r., kiedy to po zawarciu pokoju brzeskiego aktywne działania zbrojne na froncie tym ustały. Ponownie skierowany na front włoski dowodził najpierw II batalionem 108 Pułku Piechoty a potem I batalionem 130 Pułku Piechoty. W międzyczasie pełnił m.in. obowiązki dowódcy obozów w Col di Bolin i Col di Baja. 24 X 1918 r. ponownie został ranny i trafił na leczenie do szpitala w Morawskiej Ostrawie. Tam przeżył zakończenie I wojny światowej i rozpad Austro-Węgier.

Z powodu leczenia i rekonwalescencji do Wojska Polskiego wstąpił z dniem 1 IV 1919 r. w stopniu podpułkownika i otrzymał przydział do 18 Pułku Piechoty. W pułku tym od 2 maja objął dowodzenie II, a od 19 maja III batalionem. Uczestniczył z nimi w walkach na froncie ukraińskim. Jesienią 1919 r. został zwolniony ze służby liniowej i skierowany, jak większość oficerów i żołnierzy pochodzących ze Śląska Cieszyńskiego, do prac plebiscytowych. W dokumentach archiwalnych zachował się list podpułkownika Bernatzika wysłany z Gruszowa w czerwcu 1920 r. z prośbą o skierowanie do aktywnej służby liniowej. Zbiegło się to z rozstrzygnięciami w kwestii cieszyńskiej, więc podpułkownik Bernatzik przeniesiony został na stanowisko dowódcy 63 Pułku Piechoty. Wkrótce potwierdził swe wysokie kwalifikacje wojskowe w ciężkich walkach toczonych na Polesiu. W opinii pułkownika Jana Mischke, dowódcy XXXI Brygady, której podlegał 63 pułk, czytamy: Zachowanie od 11.IX.1920 do 24.IX.1920 r. pod każdym względem bardzo dobre. W bojach od Włodawy nad Bugiem do Horodca atakował kilkukrotnie ze swym pułkiem z bardzo dobrym skutkiem, przy czem swem osobistem zachowaniem dodawał swym podwładnym odwagi [i] wytrwałości.

W dniu 24.IX.1920 przy Mochwedowiczach prowadził osobiście silne ostrzeliwaną linję tyralierską – nie chcąc dopuścić, aby się ta linja z powodu większych strat cofnęła – przy czem został ciężko ranny.

Zmarł z ran 25 XI 1920 r. w Brześciu n. Bugiem.

Był żonaty, miał troje dzieci.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.B.5216,

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.6-559,

Parafia rzymskokatolicka pw. św. Marii Magdaleny w Cieszynie, Metryki chrztów, t. 21 B, Bobrek, s. 1,

Schematismus für das k. u. k. Heer und für k. u. k. Kriegs-Marine für 1903, 1904, 1908, 1909, 1911, 1913, 1914,

Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920, Warszawa 1934, s. 42.

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 11445 z dnia 24 III 1922 r. (Dz. Pers. nr 10/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Leona Bernatzika (pośmiertnie):

Dnia 16.IX. br. [1920 r. – przyp. S.K.] 32 Brygada Piech. obsadzała odcinek Horodec - Kamień Szlachecki będąc z frontu silnie atakowaną przez przeważające oddziały nieprzyjacielskie.

Podczas tych ataków przedarły się na północ od stanowisk Brygady silne oddziały nieprzyjacielskiej piechoty, a mianowicie 170 Brygada Piech. bolszewickiej w stanie liczebnym około 750 bagnetów i przerwały całkowicie połączenie z własną Dywizją i naszą linją odwrotową.

Jedyną rezerwą Brygady był baon 63 pp w sile około 80 bagnetów i jedno działo pod komendą p/pułkownika Leona Bernatzika – rezerwa ta została w stronę oddziałów nieprzyjacielskich rzuconą i oddziały te powstrzymywały atak nieprzyjacielski tylko dzięki nadzwyczajnej inicjatywie jej komendanta. P/pułk. Bernatzik w nieprzyjacielskim ogniu w pierwszej linji wśród gradu kul karabinów maszynowych z nieustraszonem męstwem swój batalion prowadził, żołnierzy do boju zagrzewał i gdy część obsługi przy dziale została wybitą sam z porucznikiem działo to ustawiał i przy prowadzeniu ognia pomagał. Stanowisko swoje nie opuścił pomimo, że ośm koni przy armacie, a przy całym batalionie 32 ludzi, więc 50% żołnierzy zostało rannymi lub zabitymi.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.6-559

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 21 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_Bernacik

11. Bieńczak Tadeusz m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Służył w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej (stopień wojskowy nie ustalony), biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 12.01.1919 w Uhercach pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

12. Błażejewski Władysław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 11.01.1919 w Zimnej wodzie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

13. Bobowski Józef Karniów (1894-?) Oficer Syn starosty cieszyńskiego Józefa Jaxy-Bobowskiego. Oficer zawodowy, urzędnik. W czasie I wś oficer armii a.-w. Niewola włoska. W WP od 1919 r. oddziały samochodowe, potem 16 pap. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. VM za 1920 r. Po odejściu z wojska w 1928 r. urzędnik Cementowni w Goleszowie. Dalsze losy nieznane. pl-bol. https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/

14. Bonczek Józef Pogórze (1898-1940) Policjant St. przod. PWŚl. Od 6 I 1919 w Żandarmerii Krajowej Śl. Cieszyńskiego. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. Działacz plebiscytowy. W PWŚl. od 18 VI 1922 w Królewskiej Hucie – w Oddziale Śledczym Dyrekcji Policji (do 31 X 1923), Ekspozyturze Śledczej, następnie w Wydziale Śledczym w Katowicach, skąd 19 X 1938 delegowany na Zaolzie. Od 20 XII 1938 w Wydziale Śledczym we Frysztacie. Odznaczenia: MN, BKZ, MPzaW, MDzON. Zamordowany w Miednoje. pl-bol.? http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/8081

15. Brachaczek Rudolf Stare Miasto (1895-1940) Urzędnik, oficer rezerwy „BRACHACZEK Rudolf

Ur. 1 IV 1895 w Starym Mieście, pow. frysztacki, syn Józefa i Joanny ze Szpandelów. Kapitan rezerwy (1920). Absolwent Polskiego Gimnazjum Macierzy Szkolnej w Cieszynie. Uczestnik I wojny światowej w armii austriackiej, absolwent szkoły oficerskiej, dwukrotnie ranny na froncie. Od grudnia 1918 r. w WP, dowódca kompanii I batalionu 10 pp. Brał udział w walkach w konflikcie polsko-czeskim, na froncie ukraińskim i walkach z bolszewikami. W listopadzie 1919 r. skierowany do polskiej komisji plebiscytowej na Górnym Śląsku. W 1921 r. przeniesiony do rezerwy i przydzielony do 73 pp. Ukończył Akademię Handlową w Krakowie (1922), piastował kierownicze stanowiska w bankowości - w latach 1923-1927 kierował oddziałem Banku Małopolskiego w Bielsku-Białej, następnie wydziałem Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach, gdzie mieszkał. Żonaty, miał córkę Halinę i syna Zdzisława. Odznaczony MN, ZKZ, SKZ. Po raz ostatni kontaktował się z rodziną w Bochni i w czasie marszu do niewoli w Kowlu. Propozycję krewnych ukrycia go stanowczo odrzucił, uznając, że taka postawa jest niegodna oficera. Z Kozielska wysłał 10 XI 1939 list do rodziny.

Wpisany na LW z Kozielska 029/1 z kwietnia 1940, poz. 20, t. 2186. W Katyniu zidentyfikowany pod nrem AM 108, przy zwłokach znaleziono świadectwo szczepienia z Kozielska, kopertę listową wysłaną w lipcu 1939 r. z Warszawy na adres do Karwiny- Sowińca, zaświadczenie służby w POW na Śląsku Cieszyńskim od 15 XI 1919 do 20 VIII 1920, kartę pocztową od Marii Brachaczek, 5 fotografii, 10 znaczków pocztowych, medalik aluminiowy z wizerunkiem Matki Boskiej Niepokalanej i literą „M” na rewersie; wzmianka o nim na kartce Zygmunta-Stanisława Fabrowskiego znalezionej w Katyniu.

KC-K 51; Mo 29; T 79, 656; Koz 98, 117-118, 135; GZC 1991, nr 16; WPH 1990, nr 3¬

4, s. 344; WPH 1994, nr 4, s. 300; CAW-AP 8751

pl-bol.; pl-ukr. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

16. Branny Franciszek Ropica (?-1919/1920?), Żołnierz Trafia do niewoli „Sporo (...) osób niestety nie wróciło już z tej wojny. Między innymi mój kochany brat cioteczny Franciszek Branny z Ropicy, który dostał się na froncie do niewoli, oraz mój młodszy kolega Karol Tomanek z Kępy Ropickiej nad Olzą, który w wojnie tej poświęcił gdzieś w stepach ukraińskich swe życie. Dla Polski, z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim.” pl-ukr. Nowok Alojzy, Z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim...

17. Brzozowski Henryk Morawska Ostrawa (1879-1964) Oficer Oficer zawodowy. Uczestnik wojen z Ukraińcami i bolszewikami w 8 p. ułanów (od X 19 do VIII 20 dowódca pułku, potem dow. brygady kawalerii). Walnie przyczynił się do zwycięstwa w bitwie pod Komarowem. " Henryk BRZEZOWSKI (nr krzyża: 3031)

Urodził się 22 IV 1879 r. w Morawskiej Ostrawie jako syn Franciszka, inżyniera, dyrektora kopalń Kolei Północnej i Marii z domu Pfleger.

Wykształcenie: szkoła ludowa w Morawskiej Ostrawie, Niższa Szkoła Realna w Morawskiej Ostrawie, Szkoła Kadetów w Mährisch Weisskirchen (obecnie Hranice na Morawach), Akademia Wojskowa w Wiener Neustadt.

Zawodowy oficer kawalerii armii austro-węgierskiej. Awans do stopnia oficerskiego otrzymał 1 VIII 1899 r., na porucznika – 1 V 1905 r., na rotmistrza – 1 V 1913 r., na majora – 1 XI 1918 r. Zawodową służbę w armii austro-węgierskiej rozpoczynał w 2 Pułku Ułanów. W 1913 r. powołany został do Akademii w Wiener Neustadt, gdzie pełnił funkcję kierownika wyszkolenia kawalerii. Z chwilą wybuchu I wojny światowej odwołany do macierzystego 2 Pułku Ułanów, gdzie powierzono mu funkcję dowódcy 2 szwadronu. Na froncie od 6 VIII 1914 r. do połowy 1917 r., kiedy to sierpniu tego roku odwołano go ponownie do Akademii w Wiener Neustadt. Uczestniczył m.in. w zdobyciu Bukaresztu (6 XII 1916 r.).

6 XI 1918 r. zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. Uczestniczył w formowaniu 8 Pułku Ułanów w Krakowie. Od początku 1919 r. powierzono mu funkcję zastępcy dowódcy 8 Pułku Ułanów, a od 8 X 1919 r. do 13 VIII 1920 był dowódcą tego pułku. W tym dniu awansował na stanowisko dowódcy 7 Brygady Jazdy, którą dowodził m.in. w bitwie z 1 Armią Konną Siemiona Budionnego pod Komarowem (30-31 VIII 1920 r.). Nominację do stopnia podpułkownika otrzymał z dniem 1 II 1920 r. W okresie pokojowej reorganizacji armii w 1921 r. przeniesiono go do Grodna na stanowisko dowódcy 4 Brygady Jazdy, a od 1922 r. na dowódcę 5 Brygady Jazdy w Krakowie. We wrześniu tego roku awansował do stopnia pułkownika. Przeszedł w stan spoczynku 31 I 1928 r. Jako emeryt pracował w firmie Robur w Katowicach, gdzie mieszkał do 1939 r., kiedy przeniósł się do Krakowa.

Losy w czasie II wojny światowej nieznane.

Zmarł 21 (24) X 1964 r. w Krakowie, pochowany został na Cmentarzu Salwatorskim. Pośmiertnie, w dniu 11 XI 1969 r., Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej na Uchodźstwie August Zaleski awansował go do stopnia generała brygady.

Był żonaty, miał dwoje dzieci.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, francuską Legią Honorową, Orderem Gwiazdy Rumunii (III kl.).

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.66,

Schematismus für das k. u. k. Heer und für k. u. k. Kriegs-Marine für 1903, 1904, 1908, 1909, 1911, 1913, 1914,

Stawecki Piotr, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994, s.

Kosk Henyk Piotr, Generalicja polska: popularny słownik biograficzny, t. 1 A-Ł, Pruszków 1998, s. 79.

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 3101 z dnia 30 VI 1921 r. (Dz. Pers. nr 27/1921).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Henryka Brzozowskiego nie zachował się w zbiorach CAW.

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 25 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/

62. Buchta Ernest Dąbrowa (1897-1944) Oficer Oficer zawodowy. Armia Hallera. Plebiscyt na Śl. C. W wojnie z bolszewikami od VIII 1920 (42 pp). " Ernest BUCHTA (nr krzyża: 5662)

Urodził się 24 VII 1897 r. w Dąbrowie jako syn Jana i Joanny z domu Toman.

Wykształcenie: absolwent szkoły ludowej i Polskiego Gimnazjum Realnego im. J. Słowackiego w Orłowej (matura wojenna 1917).

W czasie nauki działał w skautingu i drużynach strzeleckich. W 1914 r. zgłosił się do Legionu Śląskiego, jednak został zwolniony jako nieletni, po czym kontynuował naukę w gimnazjum. Wcielony do armii austro-węgierskiej dnia 14 VIII 1916 r., skierowany wkrótce do szkoły oficerów rezerwy, potem do 27 II 1917 r. służył w baonie zapasowym 20 Pułku Piechoty. Następnie skierowany na front włoski, gdzie w dniu 18 VII 1917 r. dostał się do niewoli. W okresie od 22 III do 1 XII 1918 r. służył ochotniczo w polskim oddziale wywiadowczym przy armii włoskiej (na froncie). Następnie wcielony formalnie do Armii Polskiej we Francji dowodzonej przez generała Józefa Hallera, gdzie służył w 8 Pułku Strzelców. Z formacją tą powrócił do Polski w 1919 r.

W Wojsku Polskim awansował do stopnia podporucznika (ze starszeństwem z dnia 21 VI 1919 r.) i porucznika (ze starszeństwem z dnia 1 IV 1920 r.). Jego oddział po powrocie do Polski wkrótce przemianowano na 50 Pułk Piechoty, w lipcu 1919 r. skierowany został na front a Ernest Buchta pełnił w nim funkcję adiutanta. W dniu 12 XI 1919 r. został zdemobilizowany na plebiscyt na Śląsku Cieszyńskim. Był m.in. adiutantem przy oddziałach francuskich, które pełniły tu funkcje rozjemcze i współpracował z Tajną Organizacją Wojskową. Od 7 VIII 1920 r. ponownie w służbie czynnej z przydziałem do 42 Pułku Piechoty, gdzie pełnił m.in. funkcje dowódcy plutonu i adiutanta batalionu. W pułku tym służył także po zakończeniu wojny, pozostając w zawodowej służbie wojskowej. Od 10 V 1922 r. oficer kompanii, w okresie od 1 XII 1924 r. do 9 IX 1927 r. dowódca 1 kompanii karabinów maszynowych 42 Pułku Piechoty. Mianowany kapitanem ze starszeństwem z dnia 1 I 1927 r. Od 10 IX 1927 r. przeniesiony do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej- Komorowie na stanowisko instruktora, a od 6 III 1930 r. adiutanta szkoły. 4 I 1931 r. został przyjęty do Wyższej Szkoły Wojennej (do 1933). Po jej ukończeniu i otrzymaniu tytułu oficera dyplomowanego został przydzielony do sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi. Od 1 VI 1934 r. był w tym mieście szefem sztabu 10 Dywizji Piechoty. Mianowany majorem został ze starszeństwem z dnia 1 I 1935 r. Od 21 XI 1938 r. przydzielony do 58 Pułku Piechoty, który stacjonował w Poznaniu.

W Kampanii Wrześniowej pracował w sztabie Armii „Modlin”. Po jej zakończeniu przebywał w niewoli niemieckiej, m.in. w obozach jenieckich IX A Sprangenberg, IX B Weilburg, X A Itzehoe.

Zginął 27 IX 1944 r. w oflagu VI B Dössel w wyniku omyłkowego bombardowania lotnictwa alianckiego.

Żonaty, miał jedno dziecko.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Orderem Odrodzenia Polski V kl. (1937), Medalem Niepodległości, Srebrnym Krzyżem Zasługi (1931), Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Medaille Interalliee de la Victoire (Międzyalianckim Medalem Pamiątkowym Wielkiej Wojny).

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.B.13820,

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.63-5338,

Czterdzieści lat Polskiego Gimnazjum Realnego w Orłowej, [Orłowa] 1949, s. 38,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Elektroniczna baza danych „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką", http://www.straty.pl/index.php/szukaj-w-bazie [dostęp: 18 VIII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 14135 z dnia 27 IX 1922 r. (Dz. Pers. nr 41/1922).

We wniosku odznaczeniowym o nadanie Virtuti Militari dla Ernesta Buchty nie zachował się szczegółowy opis czynu, wiadomo jedynie, iż zdobył 2 karabiny maszynowe i wziął jeńców.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.63-5338

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 27 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Ernest_Buchta

18. Buchta Ferdynand Pogwizdów (1895-l.60.) Inż Inż. leśnik. 10 pp. Wojna polsko-ukraińska. Plebiscyt na Śl. C. W wojnie bolszewickiej od VIII 1920 Baon Ochotniczy ziemi cieszyń-skiej (dalej BOZC). Ferdynand Iwo Józef BUCHTA (nr krzyża: 2362)

Urodził się 3 XI 1895 r. w Pogwizdowie jako syn Józefa, kierownika szkoły i Filomeny z domu Czerwenka.

Wykształcenie: uczęszczał do Gimnazjum Polskiego w Cieszynie (matura wojenna w 1915 r.), studia leśnicze na Politechnice Lwowskiej – dyplom inżyniera nadany 16 IV 1920 r., dwa semestry medycyny (w czasie wojny w Wiedniu).

W latach 1912-1914 członek skautingu na Śląsku Cieszyńskim, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Macierzy Szkolnej. Działał także w Związku Akademików ze Śląska Cieszyńskiego „Znicz”, którego był przez jakiś czas prezesem. Po wybuchu I wojny światowej 19 VIII 1914 r. zgłosił się do Legionu Śląskiego. Z nim trafił do Legionu Wschodniego w Mszanie Dolnej. Tam, jako przedpoborowy, został zwolniony do domu. Wcielony do armii austro-węgierskiej 15 III 1915 r., już od 30 maja przebywał na froncie. Skierowany do szkoły oficerów rezerwy w Opawie, gdzie szkolił się od 6 XII 1915 r. do 5 V 1916 r., potem powrócił do macierzystego 100 Pułku Piechoty i ponownie skierowany został na front rosyjski, gdzie walczył do 31 VIII 1916 r., kiedy to pod Haliczem został ranny. Po wyleczeniu znów skierowany na front, tym razem włoski, co nastąpiło 25 III 1917 r. Od 1 IV 1918 r. zwolniony na kontynuowanie studiów. Awanse w armii austro-węgierskiej otrzymał następujące: na chorążego – 1 XI 1916 r., na podporucznika – 17 VIII 1917 r.

Do Wojska Polskiego wstąpił 25 XI 1918 r. z przydziałem do Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej. W dniu 8 I 1919 r. wyruszył z III batalionem do Małopolski Wschodniej. Do 15 VI 1919 r. pełnił funkcję dowódcy 10 kompanii, w tym dniu został ranny pod Tarnopolem. 1 XI 1919 r. zdemobilizowany do prac plebiscytowych na Śląsku Cieszyńskim. 16 VIII 1920 r. wstąpił do Ochotniczego Batalionu Piechoty Ziemi Cieszyńskiej, z nim w stopniu podporucznika wcielony do 4 Pułku Strzelców Podhalańskich. Zwolniony do rezerwy został 26 I 1921 r. z przydziałem mobilizacyjnym do 4 Pułku Strzelców Podhalańskich, po przeniesieniu do Warszawy przydział ten zmieniono na 26 Pułk Piechoty, lecz ćwiczenia rezerwy w 1926, 1929 i 1930 r. znów odbywał w Cieszynie. W wystawianych opiniach podkreślano jego doświadczenie i umiejętności, lecz także informowano o złym stanie zdrowia, który był wynikiem odniesionych ran. Jako oficer rezerwy awansował w dniu 8 II 1924 r. do stopnia kapitana ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r. i – co było bardzo rzadkie –do stopnia majora – 19 III 1939 r. Od 1933 r. ewidencjonowany w zasobach Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VI we Lwowie. Pracował w Zarządzie Lasów byłej Komory Cieszyńskiej (nadleśnictwa Chybie i Wisła), w latach 1924-1930 w Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie, w latach 1930-1936 w Dyrekcji Lasów Państwowych we Lwowie, potem do 1939 r. w Siedlcach.

Po Kampanii Wrześniowej przedostał się do Francji, gdzie zameldował się w Paryżu 16 XI 1939 r. Przebywał w stacjach zbornych dla oficerów. Po klęsce Francji ewakuowany drogą morską do Wielkiej Brytanii (19-22 VI 1940 r.). Od 15 października otrzymał przydział do 2 Dywizjonu Pociągów Pancernych, których załogi stanowili żołnierze (w większości oficerowie) polscy. Pełnił funkcję zastępcy dowódcy pociągu „H”. 15 X 1943 r. został urlopowany z wojska i zatrudniony w Ministerstwie Przemysłu i Handlu polskiego Rządu Emigracyjnego jako kierownik Referatu Leśnego. 20 V 1945 r. powrócił do czynnej służby wojskowej z przydziałem do Centrum Wyszkolenia Piechoty. 27 XI 1945 r. został zdemobilizowany ze służby w Wojsku Polskim i skierowany do obozu repatriacyjnego nr 94. Wrócił do Polski 24 III 1946 r. i zarejestrowany został w Powiatowej Komendzie Uzupełnień w Bielsku.

Losy powojenne są nieznane.

Zmarł 4 III 1963 r. w Cieszynie, pochowany na Cmentarzu Komunalnym.

Był żonaty, miał czworo dzieci.

Czasami mylony jest z Józefem Buchtą, urodzonym 10 XII 1898 r. w Pogwizdowie, lekarzem weterynarii.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości, odznaką pamiątkową Orlęta.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.B.1382 oraz II.56.9574,

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-98,

Rocznik Oficerski 1923, 1924,

Rocznik Oficerski Rezerw 1934,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza  LDok. 2864 z dnia 13 IV 1921 r. (Dz.Pers. nr 16/1921).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Ferdynanda Buchty:

Jeden z najdzielniejszych oficerów, który przy obronie Lwowa w ataku na Kiernicę i Lubień Wielki odznaczył się nie tylko osobistą odwagą i nieustraszonością, lecz w krytycznych momentach dał się również poznać jako bardzo umiejętny dowódca komp. Dzięki jego zalet[om – przyp. S.K.] potrafił sprostać trudnemu zadaniu w czasie walk o Lubień Mały odpierając zawsze zwycięsko ataki silniejszego kilkakroć nieprzyjaciela.

Od 15 maja 1919 r. brał udział we wszystkich walkach i odznaczył się osobistą odwagą, która porywała żołnierzy i dobrem prowadzeniem komp. Dnia 22 maja 1919 r. w ataku na Iłów uderzył na nieprzyjaciela z flanki i wyrzucił go jednym zamachem z jego silnych stanowisk i zmusił przez to [do – przyp. S.K.] zwinięcia frontu na przestrzeni 1 kilometra, biorąc przy tem jeńców. Dnia 27 maja 1919 r. pod Koniuszkami nagłem uderzeniem zdobył most na Gniłej Lipie, wyrzucając nieprzyjaciela na drugą stronę rzeki. Dnia 31 maja podczas nocnego napadu na Liliatyn, na 5 razy silniejszą brygadę Ukraińców skoncentrowaną tam i przeznaczoną do przeprowadzenia kontrataku na przez nas zdobyte stanowiska, przebił się swoją komp. szybko przez całą wieś, spowodował popłoch u nieprzyjaciela, odciął mu odwrót, wskutek tego manewru przyczynił się w dużej mierze do rozbicia nieprzyjaciela, wzięcia kilkuset jeńców, dużo kul.[omiotów – przyp. S.K.] i materiału wojennego. Podziwu godna jest jego okazana brawura dnia 12 czerwca przy obronie Trembowli, gdzie podczas ataku całego korpusu ukraińskiego na baon trzymał wzgórza zajęte, zmuszając nieprzyjaciela najmniej dziesięć razy silniejszego przez ofensywną obronę swego stanowiska kilka razy do cofnięcia się i wycofał się dopiero w chwili, gdy mu nieprzyjaciel odciął odwrót, torując sobie drogę bagnetem. Z taką samą dzielnością jak również zawziętością bronił Tarnopola, gdzie w huraganowym ogniu artylerji i piechoty nieprzyjaciela zachęcał własnym przykładem do wytrwania na stanowisku i ciężko ranny w nogę opuścił dopiero po walce swoją komp. Był zawsze wzorem żołnierza i dowódcy, o czem świadczą udzielone mu pochwalne uznania.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-98

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 29 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/

19. Buryan Franciszek Zenica (1897-1970) Legionista Legionista, BOZC. Oficer Zawodowy WP. Obrona Wybrzeża w 1939 r. pl-bol.

20. Burzyk Sylwester Karwina (1899-1940) Urzędnik, farmaceuta „Ur. 30 X 1899 w Karwinie, syn Sylwestra i Rozalii z Wierbów. Podporucznik rezerwy. Pochodził z rodziny mierniczego na kopalni. Absolwent Polskiego Gimnazjum Realnego im. J. Słowackiego w Orłowej (1918). W marcu 1917 r. wcielony do armii austriackiej, absolwent kursu Szkoły Oficerskiej Rezerwy Piechoty Nr 1 w Opawie. Przydzielony do 28 pułku Obrony Krajowej, na froncie włoskim dostał się do niewoli. W grudniu 1918 r. wstąpił do Armii gen. Hallera we Włoszech, pełnił służbę farmaceuty. W lipcu 1919 r. wrócił do Polski i służył w składzie 6 dywizji Armii gen. Hallera w Ambulansie Nr 6 w Tarnopolu jako kierownik apteki i oficer prowiantowy szpitala. W październiku 1919 r. zwolniony na prace w Głównym Komitecie Plebiscytowym w Cieszynie, następnie został dowódcą 5 kompanii POW w Karwinie (Szyby Gabriela, Barbara). Ponownie zgłosił się do WP na front bolszewicki i został przydzielony do 12 DP jako farmaceuta w kompanii sanitarnej, później był kierownikiem apteki Szpitala Polowego Nr 608, 202 oraz 607. W marcu 1921 r. został zwolniony do rezerwy. Ukończył kurs Akademii Handlowej w Krakowie (1922) i odbył praktykę jako farmaceuta. Mieszkał z rodziną w Karwinie-Kopalniach, później w Rybniku, gdzie był urzędnikiem na kopalni. Żonaty. Odznaczony BKZ. Od 1938 r. był kierownikiem biura, mieszkał z rodziną w Cieszynie. W WP przydzielony jako oficer administracji sanitarnej do kadry zapasowej 5 Szpitala Okręgowego, korpus oficerów administracji, Powiatowa

Komenda Uzupełnień Katowice. Wzięty do niewoli 18 IX 1939 pod Tarnopolem. Wzmianka o nim w notatniku Andrzeja Riegera znalezionym w Katyniu dotyczy 17 października 1939 r. i obozu przejściowego w Kozielszczynie, skąd został przywieziony 4 XI 1939 do Kozielska. Rodzina otrzymała list z Kozielska wysłany 29 XI 1939.

Na listach wywózkowych NKWD nie figuruje. Według dokumentów NKWD zmarł 17 I 1940 w Kozielsku i 20 I 1940 został pochowany na miejskim cmentarzu.

Z 76; T 83; Król 114; Bor 42-43, 130, 136-137 (list); Katyń 497; Koz 527, 1047; Pam 276; 40 lat, s. 38; Jeńcy zmarli 25; Gruner 55 (miejsce śmierci Starobielsk); GL 28. 12. 1989; Tes 1991, nr 3, s. 14; OAK-M; CAW - sygn. I 481.B.15429

pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

21. Byra Jan Mukanie (związany z Cieszynem) (1892-1940) Policjant „Kpt. piech. rez. Jan BYRA s. Józefa i Melanii z Kościuków, ur. 3 XII 1892 w Mukaniach, pow. radziechowski. Absolwent gimnazjum w Brodach i Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Lwowskiego. W latach 1914–1918 służył w armii austriackiej. Od 1918 w Żandarmerii Krajowej Śląska Cieszyńskiego. Uczestnik wojny 1918–1921 w szeregach krakowskiego baonu etap. i dca komp. 19 pp. Od 1921 w rezerwie, przydzielony do 52 pp. Inspektor szkolny ze Złoczowa, bdd. L.S. 164; MKat., 2017/A; J. Tucholski, Mord w Katyniu.” pl-bol. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/4735

22. Korzeniowski Antoni Rudzica (1894-1940) Oficer Ppłk art. Absolwent Gimnazjum arcyks. Albrechta w Cieszynie (1914). Uczestnik I wojny światowej w szeregach armii austro-węgierskiej. Brał udział w organizowaniu Wojska Polskiego na Śląsku Cieszyńskim, potem w oddziale artylerii Ziemi Cieszyńskiej. Walczył na frontach: czeskim, ukraińskim, bolszewickim i litewsko-białoruskim. W 1920 przeniesiony z 3 pap do 10 pap, w 1924 do 23 pap. Od 1936 zastępca dowódcy 9 pal, następnie (do 1939) dowódca pułku. Zamordowany przez NKWD w Charkowie. pl-bol. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

23. Chabiniok Paweł Milików (1893-1940) Policjant „St. post. PWŚl. Paweł CHABINIOK s. Jana i Marii z Kukuczków, ur. 9 IX 1893 w Milikowie. W I wojnie w armii niemieckiej. Od 26 XI 1918 do 14 VII 1922 w Żand. Kraj. Ks. Cieszyńskiego. W PWŚl. od 15 VII 1922 w Kdzie GSzPWŚl. w Świętochłowicach. Służył w pow. cieszyńskim na Post.: Puńców (do 14 XI 1923), Kończyce Wielkie (do 14 VIII 1924), Kaczyce (do 19 VII 1925), następnie w pow. świętochłowickim na Post. Nowy Bytom (do 19 IV 1926), Orzegów (do 1 III 1931). Od 2 III 1931 do września 1939 na Post . i w Komis. w Zebrzydowicach pow. cieszyński. L. 05/4 (23), 2049.” Ur. 9 IX 1893 w Milikowie, pow. cieszyński, syn Jana i Marii z Kukuczków. Starszy posterunkowy PWŚl. Ukończył szkołę powszechną. W I wojnie walczył w austriackiej armii w latach 1915 - 1918. Od 26 XI 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego. W PWŚl. od 15 VII 1922 w Kdzie Głównej Szkoły PWŚl. w Świętochłowicach. Służył w pow. cieszyńskim na Post.: Puńców (do 14 XI 1923), Kończyce Wielkie (do 14 VIII 1924), Kaczyce (do 19 VII 1925). Następnie w pow. świętochłowickim na Post.: Nowy Bytom (do 19 IV 1926), Orzegów (do 1 III 1931). Od 2 III 1931 do wybuchu wojny pełnił służbę na Post. i w Komis. Zebrzydowice, pow. cieszyński. Żonaty ze Stefanią Witoszek, dzieci Wanda, Danuta, Czesław.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 05/4 z 5 IV 1940, poz. 23, t. 2049.

KC-M 91; LO 39; T 739 (Xa6eHeK); WPH 1991, nr 2, s. 363; APK 76 (lista kwalifikacyjna) ochotnik? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/8269 https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

24. Chrobok Fryderyk Józef Sucha Górna (1893-1940) Policjant St. przod. PWŚl. W I wojnie w armii austriackiej. Od 18 XI 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie w PWŚl. Służył w pow. katowickim – na Posterunku w Michałkowicach (do 9 V 1925), Komisariatach: w Siemianowicach (do 9 IV 1929), w Nowej Wsi (do 11 III 1936) i na Posterunku Oficerskim w Pszczynie (do 20 XII 1938). Od 21 XII 1938 do września 1939 kierownik Komisariatu Skrzeczoń pow. frysztacki. Odznaczenia: MPzaW, KnaŚl.WWiZ, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). / L. 038/2 (27), 5053.” Ur. 7 IV 1892 w Suchej Górnej, pow. frysztacki, syn Franciszka i Agnieszki z Wałoszków. Starszy przodownik PWŚl. Ukończył szkołę powszechną i jeden rok szkoły handlowej. Górnik. W I wojnie walczył w austriackiej armii. Od 18 IX 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego, po czym wstąpił do PWŚl. Służył w pow. katowickim: na Post. Michałkowice (do 9 V 1925), w Komis. Siemianowice (do 9 IV1929) i Nowa Wieś (do 11 III 1936), na Post. Oficerskim w Pszczynie (do 20 XII 1938). Od 21 XII 1938 do wybuchu wojny był kierownikiem Komis. Skrzeczoń, pow. frysztacki. Odznaczenia: Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921, Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Medal 10-lecia Odzyskania Niepodległości. Żonaty z Serafiną Türke, córki Małgorzata (zam. w Czechowicach-Dziedzicach), Helena.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 038/2 z 20 IV 1940, poz. 27, t. 5053.

KC-M 100; T 857; WPH 1992, nr 1, s. 388; APK 76 (lista kwalifikacyjna); MKat

CHWALISZEWSKI Stanisław

ochotnik? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

25. Chromik Jerzy Aleksandrowice (1891-1940) Policjant St. post. PWŚl. Od 10 XI 1915 do 1918 w armii austriackiej. Od 20 XI 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego. Uczestnik wojny o Śl. Cieszyński w styczniu 1919 r. Następnie w PWŚl. Służbę pełnił na Posterunku w Goleszowie pow. cieszyński (do 29 VII 1925), w Komisariacie w Tarnowskich Górach (do 25 VIII 1926). Ponownie (do 25 XI 1936) w pow. cieszyńskim na Posterunku w Goleszowie, a od 26 XI 1936 do września 1939 na Posterunku w Istebnej. Odznaczenia: MPzaW. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/8325

26. Chudoba Jan Średnia Sucha (1894-1976) Celnik Celnik. Legionista. Uczestnik przewrotu wojskowego w Cieszynie w 1918 r. Wojna polsko-czechosłowacka w 1919 r., Plebiscyt na Śl. C. W wojnie polsko-bolszewickiej w BOZC. " Jan CHUDOBA (nr krzyża: 6303)

Urodził się 12 III 1894 r. w Suchej Górnej jako syn Karola i Heleny z domu Taraba.

Wykształcenie: ukończył szkołę powszechną w Błędowicach Dolnych, a także do 1914 r. sześć klas szkoły realnej w Cieszynie, zdał maturę wojenną w 1916 r.

Od 1910 r. był członkiem tajnego stowarzyszenia młodzieży „Jedność”, miał pseudonim „Wallenrod”, w latach 1913–1914 był ostatnim prezesem tej organizacji.

29 VIII 1914 r. wstąpił ochotniczo do Legionu Śląskiego, a następnie został wcielony do 2 kompanii I batalionu 3 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Od 7 III do 25 V 1915 r. przebywał na leczeniu w szpitalu w Siedmiogrodzie, a potem 1 VI 1915 r. przydzielony został do 3 kompanii 4 Pułku Piechoty Legionów Polskich, awansował kolejno na kaprala, plutonowego, sierżanta, pełnił obowiązki dowódcy sekcji, potem plutonu. Po kryzysie przysięgowym (odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzom Niemiec i Austro-Węgier) jako poddany austriacki wcielony do armii austro-węgierskiej do 16 Pułku Strzelców. Od 16 IX 1917 r. najpierw w kompanii zapasowej, potem na froncie jako sierżant, dowódca plutonu, od 18 VIII 1918 r. instruktor w kadrze pułku w Opawie. Skierowany do szkoły oficerów rezerwy w Opawie, przebywał w niej w okresie od 5 IX do 30 X 1918 r.

Od 1 XI 1918 r. w Wojsku Polskim, służył w stopniu sierżanta w Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej, 4 XI 1918 r. otrzymał awans na chorążego. Od 12 XII 1918 r. adiutant komendanta placu w Bielsku podpułkownika Leona Krakówki. Przeniesiony do 12 Pułku Piechoty, służył jako dowódca plutonu w kompanii porucznika Jana Hajosta. W styczniu 1919 r. brał udział w walkach z wojskami czechosłowackimi, m. in. pod Skoczowem i w Simoradzu. Od października 1919 r. urlopowany na czas akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim. Działał w Tajnej Organizacji Wojskowej, do której ochotniczo wstąpił. Był dowódcą plutonu w cieszyńskiej kompanii kapitana Jerzego Szczurka i brał udział w przygotowaniach do plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim. Od 18 VIII 1920 r. przydzielony do batalionu ochotniczego Ziemi Cieszyńskiej, który został włączony (jako batalion zapasowy) do 4 Pułku Strzelców Podhalańskich. Po weryfikacji stopni 21 XII 1920 r. mianowany na stopień porucznika – ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r. Zdemobilizowany 24 X 1921 r. (przydział mobilizacyjny do 4 Pułku Strzelców Podhalańskich). Ćwiczenia rezerwy odbył w 1925, 1928, 1930 i 1931 r. 16 VIII 1928 r. złożył egzamin na stopień kapitana z wynikiem dobrym. Opinia dowódcy batalionu: Stały charakter, dobry dowódca plutonu, dobry instruktor, strzela sam bardzo dobrze. Jest pod każdym względem bardzo dobrym oficerem. Na podstawie orzeczenia lekarskiego z dnia 31 XII 1931 r. został uznany za zdolnego tylko do służby w pospolitym ruszeniu. Pracował w służbie celnej, na różnych stanowiskach w: Cieszynie, Mysłowicach (w 1928 r. był asesorem celnym), Bytomiu, Bielsku, Warszawie. Przed wojną był naczelnikiem Wydziału Celnego w Dyrekcji Ceł we Lwowie.

W sierpniu 1939 r. nie został zmobilizowany. Podczas okupacji przebywał w Krakowie. W 1944 r. przeniósł się do Trzyńca, gdzie przebywała jego żona i syn (mieszkali u teściów). Do pracy dojeżdżał do Cieszyna, gdzie pracował w fabryce Rohn – Zieliński pod zarządem niemieckim jako nawijacz statorów.

Po II wojnie światowej zatrudniony na stanowisku kierownika Urzędu Celnego w Cieszynie. Ponadto z polecenia Ministerstwa Skarbu organizował administrację celną na Śląsku Cieszyńskim. Przeniesiony na emeryturę został z dniem 30 IX 1952 r.

Zmarł 15 IX 1976 r., pochowany jest na Cmentarzu Ewangelickim w Cieszynie.

Był żonaty, miał jedno dziecko.

Odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Brązowym i Srebrnym Medalem za Długoletnią Służbę oraz Odznaką Za Obronę Śląska Cieszyńskiego. Po II wojnie światowej odznaczony na wniosek władz koła ZBoWiD w Cieszynie Orderem Odrodzenia Polski V kl. (1974) i Śląskim Krzyżem Powstańczym (1973).

   

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.C.2873,

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.59-4940,

ZBoWiD, akta nr 2144 Okręgu Katowice z 31 III 1969 r., nr 1986/3 z 15 IX 1976 r., Koło w Cieszynie,

Jahresbericht der k k Erzh. Friedrich Realschule in Teschen am schlusse des Schuljahres 1915/1916, s 10,

Buława Edward, Egzamin wobec Polski, Cieszyn 1998, s. 177,

Długajczyk Edward, Tajna konspiracja wojskowa na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919-1920, Katowice 2005, s 217,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 13389 z dnia 17 V 1922 r. (Dz. Pers. nr 2/1923).

Zachowały się dwa wnioski o nadanie Orderu Virtuti Militari Janowi Chudobie, oba z okresu służby w Legionach.

Wniosek wystawiony za czyn podczas służby w kompanii technicznej 3 Pułku Piechoty Legionów Polskich:

Dnia 1/II 15 r. star. szeregowiec Jan Chudoba zgłasza się na wezwanie Dcy pułku jako ochotnik i wraz z kapralem Gronkowskim Michałem przedostaje się na tyły nieprzyjacielskie aż do Delatyna, gdzie śledzi siły, rozlokowanie oddziałów i stanowiska artyleryi. Wykryty przez Moskali, ścigany i gęsto ostrzeliwany, przedostaje się z powrotem do Rafajłowej z ważnemi meldunkami. Ofiarowaną mu za świetny wywiad nagrodę w sumie 300 K odrzucił. Pozatem brał udział prawie we wszystkich walkach, które stoczył 3 p.p. Leg. Pol.

Wniosek wystawiony za czyny dokonane w czasie służby w 4 kompanii 4 Pułku Piechoty Legionów Polskich:

Po cofnięciu się npl. po tak nieudanym ataku na nasze pozycye pod Korzyszczami w październiku [1]915 r. kpr. Chudoba ochotniczo bierze udział w patrolu pościgowym. Patrol ten dociera do cofającego się taboru artyleryjskiego i atakuje go. Kpr. Chudoba jako ubezpieczenie boczne okrąża npl. zachodząc z tyłu [i – przyp. S.K.] przyczyniając się [w ten sposób – przyp. S.K.] do zabrania 2 oficerów i kilkudziesięciu jeńców, koni oraz sprzętu artyleryjskiego. Odznaczony med. wal. II kl. [austriackim Medalem Waleczności – przyp. S.K.]

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.59-4940

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 32; https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/

27. Cieniała Jan Kostkowice (1889-1968) Nauczyciel Nauczyciel. Uczestnik przewrotu wojskowego w Cieszynie w 1918 r. 10 pp. Wojna polsko-ukraińska w 1919 r. Plebiscyt na Śl. C. W wojnie polsko-bolszewickiej w 10 pp. Jan CIENCIAŁA (nr krzyża: 2361)

Urodził się 4 V 1889 r. w Kostkowicach jako syn Andrzeja i Anny z domu Kowala.

Wykształcenie: absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Cieszynie (1908 r.).

Pracował jako nauczyciel w Karwinie. Ranny w starciach bojówek polsko-czeskich podczas wiecu w Orłowej w 1910 r., przeniesiony do pracy w Rychwałdzie. Był działaczem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Macierzy Szkolnej. Propagator sportu narciarskiego.

W 1914 r. zmobilizowany do armii austro-węgierskiej. W 1916 r. dostał się do niewoli rosyjskiej, z której zbiegł zimą 1917/18. Powrócił do Cieszyna. Otrzymał przydział do 31 Pułku Strzelców w Cieszynie. Jeden z uczestników polskiego przewrotu wojskowego w cieszyńskim garnizonie dokonanego nocą z 31 X na 1 XI 1918 r.

Następnie w Wojsku Polskim służył w Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej (późniejszy 10 Pułk Piechoty), przydzielony do III batalionu na stanowisko dowódcy kompanii karabinów maszynowych w stopniu porucznika. 8 I 1919 r. z batalionem wysłany do walk w Małopolsce Wschodniej. Uczestniczył w walkach z Ukraińcami, a później z bolszewikami. Od września 1919 r. zdemobilizowany do prac plebiscytowych na Śląsku Cieszyńskim, przydzielony do Milicji Ludowej. Od lipca 1920 r. ponownie w 10 Pułku Piechoty. Zdemobilizowany 30 IV 1921 r. Z chwilą wybuchu III powstania śląskiego zorganizował ochotniczy batalion cieszyński, z którym uczestniczył w walkach z Niemcami. Po powrocie do pracy cywilnej nauczyciel w Cieszynie. Założyciel sekcji narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, nadzorował także budowę schroniska na Stożku. W okresie międzywojennym mianowany kapitanem rezerwy ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r. (jak wynika z zachowanych fotografii, przez jakiś czas miał przydział mobilizacyjny do 3 Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku, później do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr VI w Poznaniu). Od stycznia 1923 r. objął funkcję inspektora szkolnego w Kępnie w Wielkopolsce (następnie w Odolanowie i Łodzi). Uczestniczył w Kampanii Wrześniowej, w czasie której został ranny.

Po II wojnie światowej pracował w szkolnictwie zawodowym w Katowicach. Udzielał się w organizacjach sportowych (narciarstwo) i zawodowych (organizacje nauczycielskie). Ostatnie lata życia spędził w domu emeryta w Mikuszowicach.

Zmarł 6 VIII 1968 r., pochowany został na Cmentarzu Ewangelickim w Cieszynie.

Był żonaty, o dzieciach brak informacji.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I kl., Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, oraz odznaką pamiątkową Orlęta.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.C.2348,

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-3,

Rocznik Oficerski Rezerw 1934,

Od PTT do PTTK na Ziemi Cieszyńskiej, red. Władysław Sosna, Cieszyn 1985, s. 88,

Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993, s. 68-69,

Długajczyk Edward, Polska konspiracja wojskowa na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919-1920, Katowice 2005, s. 218,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza  LDok. 2864 z dnia 13 IV 1921 r. (Dz.Pers. nr 16/1921).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Jana Cienciały:

W momentach krytycznych zimny i zdecydowany przyczynił się w obronie Lwowa w czasie ataku na Kiernicę i niezliczonych ataków na Lubień Mały zręcznem i skutecznem kierowaniem ognia do pobicia nieprzyjaciela.

Dnia 15 maja 1919 r. w ataku na Porzecze Lubieńskie, Porzecze Grunt i Porzecze Nadworne ocenił jasno i trzeźwo groźną sytuację i wziął nieprzyjaciela pod tak skuteczny ogień kar. masz., że baon opanował bez dużych strat silnie odrutowane [otoczone zasiekami – przyp. S.K.] stanowiska nieprzyjacielskie, przyczem cała obsada wpadła w nasze ręce. Pod Koniuszkami zadał nieprzyjacielowi duże straty, zmuszając go do opróżnienia zajmowanych stanowisk. W walce pod Liliatynem wtargnął do wsi jako jeden z pierwszych, opanował szybko wzgórza za wioską i przyczynił się swoją odwagą osobistą, która w krytycznym momencie porwała jego podwładnych do rozbicia od baonu 5 razy silniejszej brygady, która miała przeprowadzić kontratak na zdobyte przez nas stanowiska, przyczem baon zabrał kilkuset jeńców, broni i materiału wojennego. Na szczególną uwagę zasługuje jego nade wszystko dzielne zachowanie się w walce o Trembowlę, gdzie baon prawie cały dzień trzymał wzgórza przed atakami jednego korpusu ukr., który dnia 12 czerwca 1919 r. przechodził do kontrofensywy przy obronie przedpola Zborowa a przedewszystkiem przy przeprowadzeniu kontrataku dnia 24. czerwca 1919 r. na Gołogóry, gdzie z jednym kulomiotem i jedną sekcją rozbił po niefortunnej walce już na tyłach naszych maszerującą kolumnę ukraińską. Jako bardzo dobry oficer posiadający gorące serce, inicjatywę i duże doświadczenie wojenne, otrzymał za okazaną działalność we wszystkich akcjach i za umiejętność kierowania swoją komp. kilkakrotne pochwalne uznania.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-3

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 35 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/

28. Cieślar m. urodzenia - b.d. (?-1919), Żołnierz 12 stycznia 1919 roku poniósł śmierć w ataku na Kiernicę, k. Gródka Jagiellońskiego na Ukrainie. „Groby dla poległych w tej bitwie Polaków i Ukraińców zostały wykopane pod unicką cerkwią w Kiernicy. Zostali pochowani blisko siebie. Wszyscy byli już tam, gdzie nie ma już zabijania i gdzie nie ma już krwawych sporów o graniczne powiaty oraz o graniczne miedze. (...) Wszyscy polegli Polacy byli z okolicy Cieszyna. Z mego plutonu spoczywają we wspólnej mogile w Kiernicy Tomala, Sitek, Cieślar i Sikora. Odpoczywają na wieki tak daleko od Śląska. Niech im ta piękna ziem ia kresowa, ziemia lwowska, użyźniona tak obficie ich krwią i krwią jeszcze wielu innych poległych na niej Ślązaków spod Cieszyna, lekką będzie. Niech odpoczywają w wiecznym pokoju.” pl-ukr. Nowok Alojzy, Z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim...

29. Czulak Karol Bielsko (1893-1944) Oficer Oficer zawodowy, Legionista, uczestnik wojen z Ukraińcami i bolszewikami. Zginął w Powstaniu Warszawskim. pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 37 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Karol_Czulak

30. Delong Karol Stonawa (1886-1940) Policjant St. post. PWŚl. W I wojnie w armii austriackiej. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby.Od 17 IX 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego. Służbę w PWŚl. pełnił od 15 VII 1922 w pow. bielskim na Posterunku w Ligocie i Zabrzegu, skąd 2 X 1938 delegowany na Zaolzie. Od 21 XII 1938 – i nadal we wrześniu 1939 – zastępca komendanta Posterunku w Stonawie pow. frysztacki. Odznaczenia: MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje) . Ur 10 III 1886 w Stonawie, pow. frysztacki, syn Franciszka i Marianny z Kucharczyków. Starszy posterunkowy PWŚl. (1922). Ukończył szkołę powszechną, robotnik. W latach 1915-1918 służył w austriackiej armii. Od 17 X 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego. W PWŚl. pełnił służbę od 15 VII 1922 w pow. bielskim, na Post. w Ligocie i Zabrzegu, skąd (2 X 1938) został delegowany na Zaolzie. Od 21 XII 1938 do września 1939 r. był zastępcą komendanta na Post. w Stonawie, pow. frysztacki. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem 10-lecia Odzyskanej Niepodległości. Żonaty z Magdaleną, córka Aniela. Wpisany na LW z Ostaszkowa 05/1 z 5 IV 1940, poz. 10.

KC-M 138; LO 46; Bor 78-79; WPH 1991, nr 2, s. 358; T 281, 727; Kronika 1989, nr 45; GZC 1991, nr 16; APK 78 (lista kwalifikacyjna)

pl-bol.? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/8545 https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

31. Dobosz Franciszek Aleksandrowice (1897-1967) Policjant Policjant. W wojnie polsko-ukraińskiej i bolszewickiej w 8 p. uł. VM za 1920 r. pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 44 http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

32. Duda Emil Górna Sucha (1898-1974) Urzędnik Urzędnik. Legionista. Wojna polsko-ukraińska i bolszewicka w 2 p. szwoleżerów. 4 x ranny. VM za 1920 r. pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 47, Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

33. Duda Franaciszek Górki Wielkie (1896-1954) Oficer (pułkownik), legionista, policjant „Syn Antoniego i Anny z d. Krząszcz urodził się 30 XI 1896 r. w Górkach Wielkich. W V 1913 r. maturował w gimnazjum klasycznym w Cieszynie i podjął studia na wydziale prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zaliczył tylko dwa lata, gdyż w VIII 1915 r. - wobec trwającej I wojny światowej - został powołany do armii austriackiej. Po forsownym przeszkoleniu, już w randze podporucznika miał wyjechać na front wschodni. Dzięki staraniom uzyskał przydział do tworzących się polskich legionów, do II brygady płk. Kutnera. Walczył pod Rafajłową i Kostiuchnówką na Wołyniu. W VII 1917 r., po kryzysie przysięgowym, znalazł się znów w armii austriackiej. Jesienią wyróżnił się w bitwie pod Piavą we Włoszech, gdzie został ciężko ranny. Rekonwalescencja trwała wiele miesięcy, tym bardziej, że w szpitalu zachorował jeszcze na malarię. Po zakończeniu wojny wstąpił do tworzącej się Armii Polskiej. Wiedza i doświadczenia wojenne przydały się w walkach z bolszewikami w rejonie Wilna i Mińska w marcu 1919 r. W czasie ofensywy sowieckiej na Polskę w maju 1920 r. został ciężko ranny w jednej z potyczek na Ukrainie. Następne pół roku spędził w szpitalu, dlatego nie walczył w Bitwie Warszawskiej. W marcu 1921 r., już po podpisaniu z Rosją pokoju w Rydze, por. Franciszek Duda z IV Pułku Ułanów dostał urlop i przyjechał do Skoczowa na swój ślub z Justyną Staszko z Ochab. Uroczystość odbyła się w kościele parafialnym p.w. Św. Ap. Piotra i Pawła, a ślubu udzielał ks. prałat Jan Ew. Mocko, przyjaciel ojca. Jesienią 1922 r. Franciszek Duda wstąpił do Policji Państwowej i dostał przydział do Komendy Wojewódzkiej w Krakowie. Dzięki legionowej przeszłości, zdolnościom i ustawicznemu dokształcaniu się, w latach 1927 - 1928 był komisarzem w Komendzie Wojewódzkiej w Katowicach, a potem inspektorem w warszawskiej Komendzie Policji. W 1936 r. w randze nadinspektora towarzyszył świcie min. Goringa w czasie jego oficjalnej wizyty w Polsce. Po wybuchu wojny, zgodnie z rozkazem Naczelnego Wodza, udał się do Włodzimierza Wołyńskiego, a stamtąd do Kołomyi. Nocą z 17/18 IX 1939 r. przekroczył granicę rumuńską i został internowany. Udało mu się jednak przedostać do Francji, gdzie w V 1940 r. dotarł do miejsca formowania się armii polskiej w Coetquidan. Po klęsce Francji ewakuował się wraz z polskimi oddziałami przez Kanał La Manche do Wielkiej Brytanii. W okresie od 19 VIII - 10 XII 1941 r. jako żołnierz Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich gen. St. Kopańskiego bronił Tobruku w północnej Afryce. W maju 1944 r., już w stopniu majora jako dowódca 3. szwadronu żandarmerii polowej uczestniczył w walkach o Monte Cassino we Włoszech (wspomina go w 3. tomie swego dzieła Melchior Wańkowicz). Służbę w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie zakończył w Bolonii w stopniu pułkownika. Żona przeżyła wojnę w Woli Justowskiej pod Krakowem. Spotkali się jesienią 1945 r. w Rzymie. Było to możliwe dzięki przedwojennym znajomościom Franciszka Dudy. Z Justyną Dudową wyjechała młodsza córka Henryka, starsza - Danuta, żona oficera AK, związana ze środowiskiem krakowskiej opozycji, nie wyobrażała sobie życia na emigracji. Po demobilizacji Dudowie wyjechali do Wielkiej Brytanii, gdzie stosunek do niedawnych sojuszników uległ zmianie i był co najmniej nieprzychylny. Tymczasem wieści dochodzące z kraju nie pozostawiały złudzeń co do tego, jaki los spotkałby pułkownika Franciszka Dudę z jego przeszłością międzywojenną i wojenną. Zdecydowali się więc na emigrację do Argentyny. Tam w Buenos Aires płk. Fr. Duda zmarł w 1954 r. na zawał serca, w wieku niespełna 60 lat.” pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…

34. Dziuła Jan m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Służył w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej (stopień wojskowy nie ustalony), biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ między 10 a 14.01.1919 w Bartanowie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

35. Estkowski Stanisław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Plut. Plut. III batalionu Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł 22.02.1919 w Rudce pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

36. Fabisiak Piotr m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 11.01.1919 w Gródku Jagiellońskim pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

37. Faix Franciszek Gródek (1896-1953) Oficer Oficer zawodowy. Legionista, Od 1917 r. w Wojsku Polskim na Syberii (5 D Syberyjska). W czasie II wś. AK, więzień KL Auschwitz, skąd zbiegł. Po wojnie więzień UB. pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 48 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Faix

38. Filipowski Józef Antoni Michałkowice (1898-1940) Nauczyciel „FILIPOWSKI Józef Antoni

Ur. 13 IV 1898 w Michałkowicach p. Ostrawa, syn Józefa i Magdaleny z Pilchów. Porucznik rezerwy. Absolwent Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, członek POW. W 1917 r. powołany do armii austriackiej, w listopadzie 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu wojsk zaborczych na ziemi krakowskiej i został żołnierzem WP. Ranny w bitwie pod Gródkiem Jagiellońskim na froncie ukraińskim, był ochotnikiem Legii Akademickiej w walce z bolszewikami w 1920 r. Po demobilizacji studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Uczył historii i geografii w Seminarium Nauczycielskim w Cieszynie, w gimnazjach w Chorzowie i Lublińcu, od 1936 r. w Szkole Powszechnej Nr 5 w Czechowicach. Żonaty z Franciszką Pąchalską, miał troje dzieci, mieszkał w Dziedzicach. Odznaczony MN i medalami pamiątkowymi. We wrześniu 1939 r. zmobilizowany do 74 pp w Lublińcu, walczył w składzie 7 Dywizji Piechoty Armii „Kraków”.

Wpisany na LW z Kozielska 052/3 z 27 IV 1940, poz. 2, t. 4088. W Katyniu zidentyfikowany pod nrem AM 2520.

KC-K 138; T 101, 710; Król 115; Bor 33, 44-45; WPH 1990, nr 3-4, s. 381; WPH 1991, nr 1, s. 338-339; CAW-AP 1551

pl-bol.; pl-ukr. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

39. Fołtyn Franciszek Kończyce Wielkie (1891-1945) Oficer (kapitan), nauczyciel „Urodził się 21.9. w Kończycach Wielkich na Śląsku Cieszyńskim i był bratem Jana (zob. t. II). W 1912 r. ukończył Seminarium Nauczycielskie w Cieszynie. Podczas I wojny światowej służył w wojsku austriackim w stopniu oficera. Na froncie wschodnim dostał się do rosyjskiej niewoli i został zesłany na Sybir. Z zesłania uciekł z grupką towarzyszy i przez ponad dwa lata wędrował pieszo, ponad dwa tysiące km., nim dotarł do Polski. Po powrocie znalazł się w Wojsku Polskim i pod wodzą Piłsudskiego brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie został awansowany do stopnia kapitana. Po powrocie do Cieszyna pracował w zawodzie nauczyciela i był m.in. kierownikiem Szkoły Ćwiczeń przy Seminarium Nauczycielskim w Cieszynie. W drugiej połowie lat trzydziestych pełnił funkcję kierownika szkoły powszechnej przy ul. Michejdy w Cieszynie. Udzielał się społecznie w miejscowych organizacjach społeczno-narodowych. Po wybuchu drugiej wojny światowej uczestniczył w kampanii wrześniowej jako oficer Wojska Polskiego i dostał się do niewoli niemieckiej. Całą wojnę przebywał w Oflagu VIIA w Murnau. Nie doczekał powrotu do kraju, zmarł bowiem 20.6.1945 roku. W Szkole Podstawowej nr 1 w Cieszynie znajduje się tablica pamiątkowa ku czci byłego kierownika Franciszka Fołtyna. Oprac. na podstawie inf. syna Stanisława Fołtyna z Cieszyna.” pl-bol. Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny..., t. 3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Foltyn

40. Garbas Jan m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Służył w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej (stopień wojskowy nie ustalony), biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 16.03.1919 w Dołhomościskach pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

41. Gaweł Wiktor m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 20.01.1919 w Lubieniu Małym pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

42. Gieruszczak Wiktor Morawska Ostrawa (1896-po 1945) Oficer Oficer zawodowy. Członek POW. Armia Hallera. Plebiscyt na Śl. C. TOW. W wojnie bolszewickiej od VIII 1920 r. 42 pp. VM za 1920 r. " Wiktor/Wiktoryn Emanuel GIERUSZCZAK (nr krzyża: 5114)

Urodził się 28 XI 1896 r. w Morawskiej Ostrawie jako syn Franciszka, werkmistrza i Marii z domu Pustelnik.

Wykształcenie: szkoła ludowa w Cieszynie, absolwent Gimnazjum Polskiego w Cieszynie (1914), 3 semestry Prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim (1918).

W czasie nauki szkolnej działał w skautingu. Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 r. wstąpił do Legionu Śląskiego a z nim do Legionów Polskich i przydzielony został do 3 Pułku Piechoty Legionów Polskich. W listopadzie 1914 r. zachorował na zapalenie płuc, leczył się w Cieszynie. Po powrocie ze szpitala 20 III 1915 r. wcielony do armii austro-węgierskiej do 31 Pułku Strzelców z Cieszyna. Skierowany do szkoły oficerów rezerwy w Opawie, po jej ukończeniu przeniesiony został do 20 Pułku Strzelców, z którym trafił na front włoski. Tam w 1916 r. został ranny. Awansował na chorążego, potem podporucznika. Po wyleczeniu powrócił do pułku i ponownie służył na froncie włoskim. W 1917 r. pułk przeniesiono na front rosyjski, potem rumuński, a następnie jego jednostka służyła jako oddział okupacyjny na Ukrainie, gdzie współpracował z Polską Organizacją Wojskową. W czerwcu 1918 r. uczestniczył w buncie w pułku, odesłany karnie na front włoski, oczekiwał rozprawy przed sądem polowym, do której nie doszło z powodu zakończenia wojny. W ostatnich dniach działań wojennych dostał się do niewoli włoskiej, a w niej zgłosił się do Armii Polskiej dowodzonej przez generała Józefa Hallera. Przydzielony do 13 Pułku Strzelców, jako dowódca kompanii.

Po powrocie do Polski, jesienią 1919 r. przeszedł kurs dla dowódców kompanii w Rembertowie. Zdemobilizowany na plebiscyt na Śląsku Cieszyńskim, zaangażowany był w działania Tajnej Organizacji Wojskowej. Do służby czynnej powrócił w sierpniu 1920 r. i przydzielono go do 42 Pułku Piechoty (wchodzącego w skład 18 Dywizji Piechoty), na stanowisko dowódcy kompanii, a potem oficera operacyjnego sztabu dywizji. Po weryfikacji stopni posiadał stopień porucznika ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r. Po zakończeniu wojen o granice został oficerem zawodowym Wojska Polskiego. W dalszym ciągu służył w 42 Pułku Piechoty (był m.in. dowódcą kompanii karabinów maszynowych), potem nieetatowy II oficer sztabu 18 Dywizji Piechoty w Łomży. Z dniem 1 VII 1923 r. otrzymał awans do stopnia kapitana. Przeniesiony został do 2 batalionu ciężkich karabinów maszynowych w Różanie (w tamtejszej szkole podchorążych piechoty). W marcu 1931 r. przeniesiony do 1 Batalionu Strzelców w Chojnicach. Tam otrzymał awans do stopnia majora (starszeństwo z dnia 1 I 1932 r.) i pełnił funkcję kwatermistrza.

W wojnie obronnej 1939 r. był dowódcą I batalionu 13 Pułku Piechoty z Pułtuska, w walkach 24 IX 1939 r. pod Łomną został ciężko ranny i ewakuowany do szpitala w Modlinie. Po Kampanii Wrześniowej w niewoli niemieckiej, przebywał m.in. w oflagu VIII A w Murnau, nr jeńca 457. Losy po II wojnie światowej nie są znane.

Był żonaty, miał dwoje dzieci.

W 1929 r. zmienił imię na Wiktoryn.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych, Medalem Niepodległości, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.82-7651,

Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932,

Elektroniczna baza danych „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką” http://www.straty.pl/index.php/szukaj-w-bazie [dostęp 18.08.2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza (Dz. Pers. nr 2/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Wiktoryna Gieruszczaka:

Dnia 27 IX 20 w akcyi flankowej na Janów otrzymał ppor. Gieruszczak rozkaz z kawalerją dywizyjną (około 40 jeźdźców i 1 k.m.) zajęcia miasteczka Janowa. 2 klm od miasta odcięły mu marszrutę 3 sotnie kozaków, ostrzeliwując gęsto jego oddział. Ppor. Gieruszczak [słowa nieczytelne – przyp. S.K.] obsadził skraj lasu ostrzeliwując się z karab. masz. z grupą 20 jeźdźców wysuwając się na prawą flankę mimo silnego ognia 2 pancerek nieprzyj. ze stacyi Janowo, posunął się naprzód, zajmując wzgórze dominujące nad całą okolicą zmuszając nieprzyjaciela do odwrotu aż do Janowa poczem wytrzymując na stanowisku trzymał je aż do nadejścia własnej artylerji i piechoty. W akcyi tej ppor. Gieruszczak nie poniósł żadnych strat, okazał wielką przytomność umysłu i zrozumienie sytuacji zagrzewając osobiście do wytrwania i energicznie przeprowadzając akcyę flankową.

W dniu 2 XI 20 w trakcie zdobywania Łuninca ppor. Gieruszczak z gen. Krajewskim przed rozpoczęciem ataku przez 145 pp na skraju lasu na wschód od Wólki wyjechawszy z gen. Krajewskim przed własne linje pod najsilniejszym gradem kul w obecności samego Dowódcy Dywizji zachował zimną krew i przytomność umysłu czem wpłynął dodatnio na ducha 5-tej komp. 145 pp gotującej się do ataku, która widząc tak narażającego się z zapałem rzuciła się na linje bolszewickie zdobywając je i w pościgu za nieprzyjacielem zajmuje Łunin i sam Łuniniec.

Ppor. Gieruszczak jako oficer ordynansowy i jako oficer frontowy okazał się bardzo dzielnym żołnierzem, energicznym, pełnym inicjatywy i przytomności umysłu.

CAW, Kolekcja Orderu Vitruti Militari, sygn. I.482.82-7651

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 60 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/

43. Gliński Edward m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 13.01.1919 w Kiernicy pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

44. Goczoł Jerzy m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ między 10 a 20.03.1919, miejsce nieznane pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

45. Greń Józef Ustroń (1900-po1940) Rolnik Rolnik, 10 pp wojna polsko-ukraińska i bolszewicka. Plebiscyt na Śl. C.TOW. Po 1921 r. osadnik wojskowy na kresach wschodnich. Zaginął po zsyłce w głąb ZSRS.; Robotnik. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej, członek TOW na Śląsku Cieszyńskim. Po wojnie osadnik wojskowy na Kresach Wschodnich. W 1940 r. wywieziony w głąb ZSRS, gdzie ślad po nim zaginął. Kawalerowie, s. 66 Józef GREŃ/GRYŃ (nr krzyża: 2367)

Urodził się 12 II 1900 r. w Ustroniu jako syn Pawła i Anny z domu Chraścina.

Wykształcenie: szkoła ludowa w Ustroniu.

Po ukończeniu nauki podjął pracę praktykanta handlowego w Trzyńcu, a potem był czeladnikiem kowalskim w Fabryce Śrub i Wyrobów Kutych Brevillier i Urban w Ustroniu (powszechnie nazywanej Kuźnią).

W czasie I wojny światowej wcielony został do armii austro-węgierskiej. Od 6 I 1917 r. służył w 31 Pułku Strzelców (6 kompania II batalionu), skierowany został na front włoski, gdzie walczył m.in. nad rzeką Piavą.

W listopadzie 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego i służył w 11 kompanii III Batalionu 10 Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej. Z batalionem tym wyruszył 8 I 1919 r. na front ukraiński do Małopolski Wschodniej (do okresu służby wojskowej zaliczono mu czas od 4 XI 1918 r. do 11 XI 1919 r.). W listopadzie zdemobilizowany do prac plebiscytowych na Śląsku Cieszyńskim, należał do Tajnej Organizacji Wojskowej (w dokumentach podano okres od 15 XI 1919 r. do 31 VII 1920 r.). Po zakończeniu walk o granice objął piętnastohektarowe gospodarstwo rolne jako osadnik wojskowy w miejscowości Horka w powiecie nieświeskim.

W czasie II wojny światowej znalazł się na terenach okupacji sowieckiej. W lutym 1940 r. aresztowany i zesłany z żoną w głąb ZSRS (do obłasti archangielskiej), zwolniony 11 IX 1941 r. na tym ślad po nim się urywa.

Był żonaty, prawdopodobnie bezdzietny.

Odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl., Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-70.

Baza „Indeks represjonowanych” https://indeksrepresjonowanych.pl/int/wyszukiwanie/94,Wyszukiwanie.html [dostep 18.08.2018]

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza  LDok. 2861 z dnia 18 IV 1921 r. (Dz.Pers. nr 16/1921).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Józefa Grenia:

Ożywiony miłością Ojczyzny i przejęty najlepszymi chęciami wzbogacał chociaż małymi, ale coraz to nowymi czynami Ojczyznę i szczególnie odznaczył się pod Porzeczem Lubieńskim, gdzie broniącemu się nieprzyjacielowi wyrwał z rąk kulomiot, 22 V 1919 r. w ataku pod Iłowem, gdzie skoczył do rowu przez Ukraińców obsadzonego i ogniem ich stamtąd wypłoszył, 13.8.1919 r. w ataku na Borowicę Małą, gdzie w walce wręcz położył kilku przeciwników. Jako ordynans baonu nie zawiódł nawet w najtrudniejszych warunkach wojny, przeciwnie nie było ani jednego ataku lub szturmu, w którymby on pierwszy na wroga się nie rzucił.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-70

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 66 "

46. Heczko Jerzy m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Służył w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej (stopień wojskowy nie ustalony), biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 10.04.1919 w Gródku Jagiellońskim pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

47. Herzog Franciszek Biała (1894-1940) Oficer Ppłk dypl. piech. Od 1914 w 1 pp Legionów Polskich; ranny. Członek POW. W 1918 przydzielony do 5 pp Leg., w 1919 odkomenderowany do prac plebiscytowych na Śląsku Cieszyńskim. Od 1920 dowódca kompanii w 1 pp Leg., w którego szeregach walczył na froncie. Potem pełnił służbę w 75 pp, 38 pp oraz 39 pp. W 1939 dowódca III baonu 154 pp rez. Odznaczenia: VM 5 kl., KNzM, KW 4, ZKZ, MPzaW, MDzON. Zamordowany w Charkowie. pl-bol. https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Herzog

48. Hessek Karol Andrychów (związany z Frydkiem) (1889–1947) Lekarz wojskowy „Lekarz, organizator służby zdrowia, medycyny pracy. Urodzony w Andrychowie, a wychowany we Frydku, organizator ochrony zdrowia, pionier medycyny pracy. Dyplom lekarza zdobył w 1915 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1918 r. uczestniczył w obronie Lwowa, potem kapitan lekarz w Wojsku Polskim. Podczas najazdu czeskiego w 1919 r. był zastępcą Szefa Sanitarnego w Sztabie Frontu Śląskiego, prowadził Główny 

Punkt Opatrunkowy w Skoczowie. W plebiscycie na Górnym Śląsku pracował w Wydziale Zdrowia Publicznego Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu, w III Powstaniu Śląskim naczelny lekarz Pułku Bytomskiego. Od 1922 r. inspektor lekarski w Wydziale Zdrowia Publicznego Wojewódzkiego Urzędu Śląskiego w Katowicach. Od 1924 r. lekarz powiatowy w Świętochłowicach. W Rudzie Śląskiej, gdzie mieszkał, założył Stowarzyszenie „Stara Strzecha”, które 

pomagało materialnie biednej młodzieży akademickiej. Od 1936 r. naczelnik Wydziału Zdrowia Publicznego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Po wojnie obronnej w 1939 r. znalazł się we Lwowie, skąd został wywieziony przez Rosjan na Ural. W 1941 r. dostał się do Armii Polskiej gen. Andersa i przeszedł z nią szlak na Bliski Wschód. Ciężko chorego, dzięki staraniom żony i pomocy brytyjskiej 1947 r. wrócił do kraju. Członkowie pierwszej Śląskiej Izby Lekarskiej Autor kilku pierwszych polskich oryginalnych prac z zakresu medycyny pracy, m.in. współautor książki: Praca w hutach cynku i ołowiu pod względem bezpieczeństwa i higieny (wydania: 1934, 1950). Zmarł w Krakowie 11 IX 1947 r. - oprac. Krzysztof Brożek” pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 172

49. Holan Albert Marklowice (1898-1940) Oficer Kpt. piech. Uczestnik przewrotu wojskowego w Cieszynie. W WP służył ochotniczo w 31 pp, w 1919 dostał się do niewoli czeskiej. Brał udział w organizowaniu plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim. W 1920 przydzielony do 4 p. s. podh., potem do 5 Brygady KOP i 3 baonu strz. Następnie oficer poligonowy CWPiech. Odznaczenia: SKZ, MN, MPzaW, MDzON. Zamordowany w Charkowie. pl-bol. https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/

50. Horak Dymitr m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz St. szer. III batalionu Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 9.03.191 we Wrocowie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

51. Husak Władysław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 22.02.1919 w Bratkowicach pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

52. Iberla Albin Trzyniec (1902-1955) Podoficer Podoficer zawodowy. 10 pp uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i bolszewickiej. Plebiscyt na Śl. C. ponownie na froncie co najmniej od wiosny 1920. W czasie II wś. w PSZ na Zachodzie. VM za 1920 r. pl-bol.

53. Jan Borski Łyżbice (1898-?) Robotnik. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej, członek TOW na Śląsku Cieszyńskim. " Jan BORSKI (nr krzyża: 5768)

Urodził się 4 II 1898 r. w Łyżbicach jako syn Jana i Anny z domu Turoń.

Wykształcenie: Szkoła Ludowa w Trzycieżu, Szkoła Maszynistów Okrętowych w Pola.

Po ukończeniu nauki w Polskiej Szkole Ludowej w Trzycieżu w 1912 r. rozpoczął naukę w Hucie Trzynieckiej jako maszynista kolejowy. Pracował tam do chwili powołania do służby w armii austro-węgierskiej w czasie I wojny światowej dnia 8 X 1915 r. Od czasu podjęcia pracy w Trzyńcu należał w tej miejscowości do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Ze względu na posiadane wykształcenie techniczne skierowano go do służby w marynarce wojennej.

W Pola (dziś Pula w Chorwacji na półwyspie Istria, wówczas główna baza marynarki wojennej Austro-Węgier) ukończył Szkołę Maszynistów Okrętowych i służył w stopniu Maschinenmaat. Po rozpadzie monarchii habsburskiej powrócił na Śląsk Cieszyński i z dniem 13 XII 1918 r. rozpoczął służbę w Wojsku Polskim.

Wcielony do Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej uczestniczył w walkach z Ukraińcami i bolszewikami. 22 V 1919 r. został ranny i leczył się w szpitalach we Lwowie i Poznaniu do połowy lipca tego roku, następnie powrócił do oddziału i uczestniczył w walkach. 13 XI 1919 r. został zdemobilizowany i skierowany do prac plebiscytowych na Śląsku Cieszyńskim. Należał do Tajnej Organizacji Wojskowej. W sierpniu 1920 r. zwolniony ze służby wojskowej, mieszkał na Zaolziu. Przez jakiś czas pozostawał bez pracy. Znalazł zatrudnienie w tartaku parowym Jana Szlauera w Trzyńcu, gdzie pracował od 1 III 1922 r. do 16 VI 1924 r. Od 18 VI 1924 r. pracował w Hucie Trzynieckiej, gdzie m.in. obsługiwał żuraw elektryczny. Związany był z ruchem lewicowym, lecz był także członkiem miejscowego koła Macierzy Szkolnej w Czechosłowacji. Dalsze losy nie są znane.

Zachowała się opinia wystawiona przez Konsulat Rzeczpospolitej Polskiej w Morawskiej Ostrawie dla Biura Kapituły Orderu Virtuti Militari z dnia 12 XII 1934 r. podpisana przez Konsula Generalnego Leona Malhomme, w której Jan Borski został scharakteryzowany następująco: [...] Pozwalam sobie zakomunikować na podstawie opinji działaczy polskich w Trzyńcu, iż Jan Borski, zam. w Trzyńcu, należał swego czasu do partji komunistycznej w Czechosłowacji. Obecnie z ruchem komunistycznym zerwał i w bieżącym roku wstąpił do Polskiej Macierzy Szkolnej w ČRS, instytucji zrzeszającej wszystkich uświadomionych Polaków na Śląsku nad Olzą. Dla wyjaśnienia nadmieniam, iż komuniści polscy w Czechosłowacji, w odróżnieniu od komunistów w Polsce, bronią polskości i ustosunkowują się przedewszystkiem negatywnie do państwowości czechosłowackiej. J. Borski przedstawiał tego rodzaju typ komunisty. W.w. posiada obywatelstwo czechosłowackie.

Był żonaty, brak informacji o dzieciach.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari, odznaką pamiątkową Orlęta.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.20-1351.

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 13937 z dnia 10 VIII 1922 r. (Dz. Pers. Nr 41/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Jana Borskiego:

Podczas obrony Lubienia Małego odznaczył się mistrzowskim przeprowadzaniem patroli wywiadowczych w stronę nieprzyjaciela. Dnia 27. IV 1919 r. po dokładnem zbadaniu nieprzyj. stanowisk zaatakował na czele swojego plutonu wysuniętą silnie zbudowaną placówkę nieprzyj. i zabrał 1 kulomiot z obsługą.

W ataku pod Iłowem 22. V 1919 r. z brawurą rzuca się na nieprzyj. porywając swój pluton i mimo zranienia zajmuje stanowisko Ukraińców biorąc jeńców do niewoli.

Bezprzykładnej odwagi dał ponowny dowód w ataku pod Borowicą Małą 13. VIII 1919 r. gdzie z kilkoma ludźmi uderzył na 2 bolszewickie kulomioty i zdobył je.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.20-1351

pl-ukr. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 23 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/2018/09/jan-borski-nr-krzyza-5768.html

54. Janeczko Antoni Czechowice (1888-po 1933) Podoficer Podoficer zawodowy. Wojna polsko-ukraińska i bolszewicka w 8 p uł. VM za 1920 r. pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 73

55. Jarosz Sylwester Dąbrowa (1896-1940) Oficer zawodowy „JAROSZ Sylwester

Ur. 29 (lub 16) XII 1896 w Dąbrowie, pow. frysztacki, syn Franciszka i Franciszki z Macurów. Kapitan służby stałej. Student Polskiego Gimnazjum Realnego im. J. Słowackiego w Orłowej (do 1912), absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Cieszynie. Od kwietnia 1915 r. w armii austriackiej. Ukończył Szkołę Oficerską w Opawie, walczył na froncie włoskim i rosyjskim, najpierw jako dowódca plutonu, później kompanii. Brał udział w walce pod Brzeżanami, Koniuchami, w ofensywie nad Zbruczem. Awansował do stopnia porucznika, odznaczony Krzyżem Karola i brązowym medalem Signum Laudis. Od listopada 1918 r. w WP, w składzie 3 baonu Pułku Ziemi Cieszyńskiej brał udział w walkach z Czechami w 1919 r. w Karwinie, Dąbrowie i pod Skoczowem. Uczestniczył w akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim, był dowódcą odcinka Dąbrowa - Orłowa - Łazy. Należał do POW. W sierpniu 1920 r. przeniesiony do baonu śląskiego w Białej, później do 4 psp w Cieszynie i do 10 pp, od 1922 r. ponownie w 4 psp jako dowódca kompanii. Od marca 1930 r. służył w 3 baonie KOP „Hoszcza”, gdzie był dowódcą szkoły podoficerskiej, oficerem materiałowym i kwatermistrzem. Od lipca 1936 r. był kierownikiem referatu mobilizacyjnego w sztabie DOK nr II w Lublinie. Odznaczony KW, MN, dwukrotnie SKZ. Żonaty z Olgą Horak, miał córki Wandę i Lidię.

Podczas kampanii wrześniowej ewakuował się ze sztabem DOK II i generałem Smorawińskim na wschód. Wzięty do niewoli prawdopodobnie 20 IX 1939 pod Włodzimierzem Wołyńskim. Pisał do rodziny z Kozielska, wzmianka o nim również w liście Sylwestra Burzyka. Córka Lidia zam. w Cieszynie.

Wpisany na LW z Kozielska 035/4 z 16 IV 1940, poz. 60, s. 529, t. 4069. W Katyniu zidentyfikowany pod nrem AM 3953. Przy zwłokach znaleziono legitymację oficerską i listy.

Jego zgon podała do wiadomości 19 VIII 1943 „Gazetka Polska”.

KC-K 230 (ur. 16 XII 1896) ; Mo 78; Z 62 (ur. 29 XII 1896); T 124, 686; 40 lat, s. 38; Król 117; Bor 33, 48-49; WPH 1990, nr 3-4, s. 365; WPH 1994, nr 1-2, s. 311 (ur. 16 XII 1896 w Dąbrówce); GZC 1991, nr 16, s. 4; Tes 1991, nr 3, s. 15; CAW-AP 453; OAK-M (ur. 29 XII 1896)

Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. „Urodził się 16 XII 1896 r. w Dąbrowej koło Karwiny jako syn Franciszka i Franciszki z d. Macura z Dolnych Marklowic. Ojciec był górnikiem na kopalni Bettina. W latach 1902 - 1909 był uczniem szkoły ludowej, potem Prywatnego Polskiego Gimnazjum Realnego im. Juliusza Słowackiego w Orłowej. Od 1913 r. kontynuował naukę w Polskim Seminarium Nauczycielskim Męskim TSL w Białej Krakowskiej. W czasie I wojny światowej służył w 21. Pułku Strzelców Piechoty, ukończył szkołę oficerską w Opawie. 1 I 1917 r. został mianowany podporucznikiem rezerwy. Od 1918 r. w Wojsku Polskim, był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Służył jako dowódca kompanii w 4. Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie. W 1919 r. brał udział w wojnie z Czechami, a potem w przygotowaniach do plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim. W 1920 r. walczył w wojnie z bolszewikami pod Warszawą. W 1921 r. ożenił się Olgą Horak, córką Adolfa i Eugenii z d. Fuczik. Teść był zarządcą majątku w Roztropicach w pow. bielskim. Jaroszowie mieszkali w Cieszynie, a przy materialnej pomocy rodziców Olgi kupili parcelę i budowali własny dom w Pierśćcu, w pobliżu dworca kolejowego. W 1922 r. służył w 10. Pułku Piechoty, potem w 4. Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie. W 1925 r. por. Jarosz został przeniesiony służbowo do Łowicza, skąd po 3 latach wrócił do swego pułku w Cieszynie. W 1932 r. awansował do stopnia kapitana, a 2 maja tego roku otrzymał Krzyż Waleczności byłej Armii Ochotniczej Sprzymierzonej Gen. Stanisława Bułak - Bułachowicza m. st. Warszawa, nr 6/32. 400. Został przeniesiony na Wołyń do Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP), 20 km od miasta Równe. Ukończył kurs Dowódców Wojskowych i od 1936 r. służył jako kierownik referatu mobilizacyjnego w Dowództwie Okręgu Korpusu II w Lublinie. 9 IX 1939 r. wraz z całym sztabem, na czele z gen. Smorawińskim wyruszył na wschód. Około 20 IX 1939 r. dostał się do sowieckiej niewoli w okolicach Włodzimierza Wołyńskiego. W 1940 r. polski żołnierz, uciekinier z niewoli na wschodzie, przyniósł żonie wiadomość z obozu ze Smoleńska. Kapitan Sylwester Jarosz pisał, że przewożą ich w inne miejsce. Nie wiedział, że NKWD transportowało ich do Lasku Katyńskiego, na miejsce stracenia. Żona i córki miały nadzieję, że uda mu się uciec... Według stanu na kwiecień 1940 r. był jeńcem obozu w Kozielsku. Między 19 a 21 IV 1940 r. przekazany do dyspozycji naczelnika obwodu NKWD - lista wywózkowa 035/4 z 16 IV 1940. Został zamordowany między 20 a 22 IV 1940 r. w lesie katyńskim. Jego akta osobowe na dzień 6 IX 1940 r. znajdowały się w I Specjalnym Wydziale NKWD ZSRR. Zidentyfikowany podczas ekshumacji przeprowadzonej przez Niemców w 1943 r. - zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 4 VI 1943 r. Przy szczątkach znaleziono legitymację oficerską i list. Figuruje na liście AM - 269-3953 i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 03953. Nazwisko kpt. Sylwestra Jarosza znajduje się na liście ofiar pod numerem 03953, opublikowanej w „Gońcu Krakowskim” nr 195 i w „Nowym Kurierze Warszawskim” nr 180 z 1943 r. Rodzina do 1956 r. poszukiwała informacji przez Biuro Informacji i Badań PCK w Warszawie. Odznaczenia: Krzyż Walecznych, Medal Niepodległości, Srebrny Krzyż Zasługi, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918 - 1921 „Polska Swemu Obrońcy”, Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości, „Signum Laudis” - Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z Mieczami na Wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej i Brązowy Medal Waleczności. Upamiętnienie: - Minister Obrony Narodowej Al. Szczygło decyzją nr 439/MON z 5 X 2007 awansował go pośmiertnie na stopień majora. Awans został ogłoszony 9 XI 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy - Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. - Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 14384 - zbiorowe pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez Prezydenta RP na Uchodźstwie prof. St. Ostrowskiego 11 XI 1976 r. - Krzyż Kampanii Wrześniowej - zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej, 1 I 1986 r. Olga Jarosz z córkami Wandą i Lidią przeżyła okupację w Lublinie. Córka Wanda w swoich wspomnieniach podaje, że ich dom w Pierśćcu w 1940 r. został wywłaszczony, jako własność polskiego oficera. Zajął go niemiecki kierownik szkoły Engel, dziadkowie Horakowie mieszkali na poddaszu. W 1945 r. Niemcy opuścili dom, zaś wojska sowieckie splądrowały posesję, a potem ją spaliły. Olga Jarosz z matką i córkami uciekły do pobliskiej Iłownicy, ale potem wróciły. Po wojnie, dzięki pomocy rodziny dom udało się odbudować. W rodzinie śp. syna Wandy Jarosz-Leśniak, Józefa Leśniaka w Skoczowie przechowywane są liczne pamiątki po dziadku, kpt. Sylwestrze Jaroszu, a na honorowym miejscu wisi jego portret w galowym mundurze oficera WP. Na podstawie materiałów udostępnionych przez Rodzinę.” pl-bol.? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011.; Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 401-402. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf https://pl.wikipedia.org/wiki/Sylwester_Jarosz

56. Jastrzębski (Gajer) Edward Teleśnica Sanna (po 1920 r. związany z: Bielskiem, Skoczowem, Strumieniem) (1893–1943) Prawnik, notariusz. „Urodził się 4 III 1893 r. w Teleśnicy Sannej w woj. lwowskim, syn Jana Ga era i Antoniny z Zasłockich. Walczył w wojsku austriackim na froncie wschodnim, a w 1918 r. wstąpił do 5. Lwowskiego Pułku Artylerii Polowej I Dywizji Wojska Polskiego. Jako dowódca batalionu dnia 14 VIII 1920 r. odparł atak bolszewickiej kawalerii pod Huciskiem, za co został odznaczony orderem Virtuti Militarii V klasy. Studia prawnicze odbył we Lwowie. Od spokrewnionej rodziny z Poznańskiego osiadłej w Galicji przyjął nazwisko Jastrzębski. W 1927 r. zdał egzamin na notariusza. Zamieszkał w Bielsku, pracował u notariusza dr. St. Dyboskiego, prowadząc jego drugą kancelarię w Strumieniu. Po śmierci St. Dyboskiego został mianowany notariuszem w Strumieniu oraz naczelnikiem Urzędu Rozjemczego ds. kredytowych rolnictwa. Z dniem 1 I 1934 r. przeniesiono go na stanowisko notariusza w Skoczowie, po Albercie Czaji. Włączył się czynnie w życie lokalnej społeczności - założył Spółdzielczy Związek Chrześcijański Szewców i Rymarzy, zorganizował koło Ligi Morskiej i Kolonialnej. Pomagał bezrobotnym znajdować pracę, wspierał organizacje charytatywne. Wyrazem uznania dla jego społecznej postawy była propozycja objęcia urzędu burmistrza Skoczowa, której nie przyjął. W ostatnich dniach sierpnia 1939 r. wraz z rodziną wyjechał do Zamościa. Ścigany przez gestapo, dr Jastrzębski przyjął nazwisko Franciszek Groński. W 1942 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie zajął się handlem. Schronienia udzielił mu były starosta cieszyński Jan Plackowski. Dnia 15 VI 1943 r. dr Jastrzębski został zatrzymany, rozpoznany i osadzony na Pawiaku. Rozstrzelano go prawdopodobnie 15 VII 1943 r. Dawna willa notariusza Jastrzębskiego przy ul. Mickiewicza w Skoczowie. Kalendarz Skoczowski 1999, s. 190.” pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…

57. Juzof Adolf Cieszyn (1899-1956) Oficer Oficer zawodowy. 10 pp uczestnik wojen polsko-ukraińskiej i bolszewickiej. Plebiscyt na Śl. C. TOW. " Adolf Antoni JUZOF/JUSOW (nr krzyża: 5769)

Urodził się 19 V 1899 r. w Cieszynie jako syn Jana (1858-1934), rolnika i Zuzanny z domu Gembala (1866-1937).

W armii austro-węgierskej służył od 10 III 1917 do 30 X 1918 r. w 2 Pułku Strzelców Tyrolskich. Od maja do września 1917 r. odbywał szkolenie w szkole oficerskiej. Od listopada 1917 do października 1918 r. służył na froncie włoskim w batalionie szturmowym 56 Dywizji Piechoty.

W Wojsku Polskim służył od 3 XI 1918 r. w 10 Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej (III batalion). Od stycznia do listopada 1919 r. uczestniczył w walkach z Ukraińcami i bolszewikami. Zdemobilizowany do prac plebiscytowych na Śląsku Cieszyńskim, był członkiem Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW). Po zakończeniu wojen o granice pozostał w zawodowej służbie wojskowej w stopniu porucznika (starszeństwo z dnia 1 I 1921 r.). Służył w 35 Pułku Piechoty (Łuków, potem Brześć n. Bugiem), od kwietnia 1925 r. w Korpusie Ochrony Pogranicza na Wileńszczyźnie (Batalion „Łużki”). Awansował do stopnia kapitana (starszeństwo z dnia 1 I 1929 r.). W kwietniu 1930 r. przeniesiony do 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie. W 1934 r. ukończył kurs doskonalący dla kapitanów w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W 1938 r. czynny w akcji odzyskania Zaolzia (dowódca kompanii w Legionie Zaolziańskim).

W Kampanii Wrześniowej był dowódcą Krotoszyńskiego Batalionu Obrony Narodowej (dowództwo objął w maju 1939 r.). Uczestniczył z nim w bitwie nad Bzurą. Ranny 18 września, dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał m.in. w obozie jenieckim VII A w Murnau.

Po II wojnie światowej powrócił do Cieszyna. Szykanowany przez władze, miał problemy ze znalezieniem pracy. Zatrudniono go w PZU, ale od 1952 r. utrzymywał się z pracy na roli.

Zmarł 20 V 1956 r. w Cieszynie, pochowany został na cmentarzu w Cieszynie-Pastwiskach.

Był żonaty, miał troje dzieci.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Medalem Niepodległości (za 1938 r.)

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.20-1381,

Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932,

Nadarzyński Władysław, Zasłużony kapitan. „Głos Ziemi Cieszyńskiej” 1997 nr 26, s. 7,

Długajczyk Edward, Polska konspiracja wojskowa na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919-1920. Katowice 2005, s. 232-233,

Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej. Suplement. Cieszyn 2014, s. 122-123,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 13937 z dnia 10 VIII 1922 r. (Dz. Pers. Nr 41/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Adolfa Juzofa:

Dnia 12 stycznia 1919 przy ataku na wieś Kiernicę (pod Gródkiem Jagiellońskim) rzucił się pierwszy ze swoim plutonem wśród gradu kul kar. masz. na nieprzyjaciela, porwał całą linję do ataku i zdobył jeden karab. masz.

Dnia 17. lutego podczas ataku ukraińskiego na Lubień Mały (pod Gródkiem Jagiellońskim) podsunął się z narażeniem życia pod linję nieprzyjacielską zdobywając jeden „lewis” [karabin maszynowy – przyp. S.K.].

Dnia 7 marca wysłany z silną patrolą celem urządzenia na przedpolu zasadzki na codzienny nas niepokojący patrol nieprzyjacielski, zadał Ukraińcom wielkie straty w rannych i zabitych biorąc 3 jeńców.

W nocy z dnia 13 na 14 maja, przed akcją ofenzywną, wysłany z patrolą, celem zbadania sytuacji nieprzyjacielskiej i wzięcia jeńców wdarł się między placówki nieprzyjacielskie i zabrał dwóch jeńców.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.20-1381

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 75 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Adolf_Juzof

58. Kaczmarczyk Antoni Frydek, Mistek? (1897-po 1945) Oficer Oficer zawodowy. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i bolszewickiej. VM za 1920. " Antoni KACZMARCZYK (nr krzyża: 4177)

Urodził się 16 I 1897 r. we Frydku lub Mistku [jak wielokrotnie zapisywał w dokumentach wytworzonych w okresie międzywojennym we Frydku-Mistku na Śląsku Cieszyńskim, w metrykach chrztu w tych miejscowościach nie udało się go odnaleźć – przyp. S.K.] jako syn Antoniego i Karoliny z domu Szosty.

Wykształcenie: szkoła ludowa i gimnazjum w Przemyślu.

Po wybuchu I wojny światowej 4 IX 1914 r. zgłosił się do służby w Legionie Wschodnim. W wyniku jego rozpadu, będąc w wieku przedpoborowym powrócił do Przemyśla by kontynuować naukę. Wcielony do armii austro-węgierskiej 13 X 1915 r. z przydziałem do 56 Pułku Piechoty z Wadowic. Skierowano go na kurs oficerów rezerwy w Opawie. 3 V 1916 r. został odkomenderowany na front (prawdopodobnie w stopniu chorążego). Już 17 lipca tego roku pod Oleną k. Monasterzysk został ranny w plecy i trafił do niewoli rosyjskiej. W 1917 r. wrócił z niewoli (bardziej prawdopodobne jest to, iż nastąpiło to po zawarciu pokoju brzeskiego w 1918 r.) i jako podporucznik trafił do macierzystego 56 Pułku Piechoty. Wkrótce przeniesiono go do 4 Pułku Huzarów, z którym trafił na front, gdzie przebywał do 4 XI 1918 r.

W Wojsku Polskim służbę rozpoczął 16 XI 1918 r. zgłaszając się w Przemyślu do Legii Oficerskiej. Niebawem objął dowództwo plutonu, a potem kompanii ochotników z żywiecczyzny, skierowanych z odsieczą Lwowa, z którymi walczył od 21 listopada w okolicach Przemyśla. Wkrótce oddział ten został wcielony do 12 Pułku Piechoty z Wadowic. W szeregach tej jednostki walczył przeciw Ukraińcom i bolszewikom do 15 III 1921 r. Po weryfikacji stopni był porucznikiem ze starszeństwem z dnia 1 IV 1919 r. W 1923 r. awansował do stopnia kapitana (starszeństwo z dnia 1 VII 1923 r.) i dowodził szkołą podoficerską 12 Pułku Piechoty. W latach 1930-1932 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie, lecz nie otrzymał dyplomu (nie miał więc tytułu oficera dyplomowanego). W tym czasie został mianowany majorem ze starszeństwem z dnia 1 I 1931 r. Jego kolejnym przydziałem był 59 Pułk Piechoty z Inowrocławia, gdzie objął funkcję dowódcy I batalionu, a następnie kwatermistrza.

Brał udział w Kampanii Wrześniowej, w stopniu podpułkownika (awans ze starszeństwem z dnia 19 III 1939 r.) w 59 Pułku Piechoty w ramach 15 Dywizji Piechoty przydzielonej do Armii „Pomorze”. Dywizja ta uczestniczyła w walkach w korytarzu pomorskim i w bitwie nad Bzurą. Po jej zakończeniu przebywał w niemieckich obozach jenieckich m.in. w oflagu XI B Braunschweig (nr jeńca: 1741), II C Woldenberg i VII A Murnau. Losy po zakończeniu II wojny światowej pozostają nieznane.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Był żonaty miał jedno dziecko.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.62-5219,

Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932,

Stawecki Piotr, Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław i in. 1997, s. 98,

Elektroniczna baza danych "Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką" http://www.straty.pl/index.php/szukaj-w-bazie [dostęp: 18 VII 2018].

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Antoniego Kaczmarczyka:

Dnia 15 lipca 1920 r. otrzymał III/12 baon rozkaz krycia lewej flanki 6 Dyw. P. maszerującej szosą na Łuck – Dubno III/12 pp posuwał się w odległości 2-3 km na lewo od szosy o osiągnął następnego dnia, około godz. 9-tej kol. Moskowszczyzna i wzgórza na południowy-zachód (kota 244) przed wsią Dorohostaje Wielkie. Wzgórza koło koty 244 obsadziła 12 komp. a na prawo 11 komp. natrafiając na silny opór nieprzyj. Po południu dnia 16 lipca br przeszli bolszewicy z obrony do ataku. Z niesłychanym impetem zaatakowali wzgórza obsadzone przez 11 i 12 komp. Zimna krew i osobista odwaga podpor. Kaczmarczyka, dowódcy 11 komp. zagrzały tak żołnierzy, że wytrzymując mężnie na stanowisku, odparli wszystkie ataki zadając nieprzyjacielowi ciężkie straty. Kiedy bolszewicy korzystając z odsłonięcia naszej lewej flanki okrążyli 12-tą komp. podpor. Kaczmarczyk sprytnym manewrem wycofał szybko 11 komp. na tylne wzgórza kryjąc skutecznie odwrót 12 komp., która dzięki temu wycofała się z bardzo małymi stratami.

Po przybyciu posiłków dwie komp. III/12 pp przeszły do brawurowego kontrataku pod umiejętnem kierownictwem obu dowódców komp., a w szczególności ppor. Kaczmarczyka i odrzuciły we wszystkich misjach nieprzyjaciela obsadzając ponownie zajmowane poprzednio stanowiska. Kompanie trwały w ciągłej walce z bolszewikami do godz. 2130.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.62-5219"

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 79 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/2018/09/antoni-kaczmarczyk-nr-krzyza-4177.html

59. Kajzar Gustaw m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ między 20 a 31.03.1919, miejsce nieznane pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

60. Kaleta Jan Kosarzyska (1896-1940) Policjant St. przod. PWŚl. W czasie I wojny światowej w armii austriackiej. Uczestnik wojny o Śl. Cieszyński w styczniu 1919 r. Od 5 XII 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. Od 15 VII 1922 w PWŚl. Służył w: Oddziale Administracji Komendy Głównej (do 30 VI 1925), Ekspozyturze Śledczej Komendy Pow. Katowice (do 29 III 1926), I Komisariacie w Katowicach (do 9 III 1928), następnie (do 19 XII 1938) jako komendant Posterunku Michałkowice pow. katowicki, skąd przeniesiony został na Zaolzie na stanowisko komendanta Posterunku Wojkowice i tam nadal we wrześniu 1939. Odznaczenia: BKZ, MPzaW. Zamordowany w Twerze (Miednoje). Ur. 1 IV 1906 w Koszarzyskach, pow. cieszyński, syn Jerzego i Anny z Ruszów. Starszy przodownik PWŚl. Ukończył szkołę powszechną, biuralista. W I wojnie służył w austriackiej armii, od 5 XII 1918 do 14 VII 1922 pełnił służbę w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego. Do PWŚl. został przyjęty 15 VII 1922. Wykonywał służbę w Oddziale Administracyjnym KG (do 30 VI 1925), Ekspozyturze Śledczej Kdy Pow.

Katowice (do 29 III 1926), w I Komis. w Katowicach (do 9 III 1928), następnie (do 19 XII 1938był komendantem Post. Michałkowice, woj. katowickie. Stamtąd został przeniesiony na Zaolzie na stanowisko komendanta Post. Wojkowice, gdzie służył do września 1939 r. Odznaczony BKZ, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921.

Żonaty z Anną Wronką, miał syna Mieczysława, córka Teresa zmarła krótko po urodzeniu.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 051/1 z kwietnia 1940, poz. 40, t. 2574.

KC-M 328; LO 77; WPH 1992, nr 1 s. 408; APK 82 (lista kwalifikacyjna); MKat

pl-bol.? Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 81, Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/9647 https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

61. Karch Jerzy Istebna (1892–1944) Nauczyciel, działacz społeczny. „Urodził się 16 IV 1892 r. w Istebnej jako syn Michała i Marii Michałek. Ukończył szkołę w Wiśle, a następnie - w 1912 r. z odznaczeniem - Prywatne Seminarium Nauczycielskie Męskie TSL w Białej Krakowskiej. W latach 1912 - 1921 był nauczycielem szkoły w Osieku. 21 VI 1915 r. powołany do wojska austriackiego, walczył na froncie wschodnim. 1 I 1917 r. awansowany był na podporucznika, a 27 VII udekorowany Krzyżem Karola. W 1918 r. przerzucony został na front włoski, gdzie 4 XI dostał się do niewoli i przebywał w obozie jenieckim na Monte Cassino. 24 XII 1918 r. wstąpił w Santa Maria Capua Vettere do tworzącego się Wojska Polskiego. Został przydzielony do Armii Błękitnej gen. Hallera - do 42 b.p. Białostockiej. Do odrodzonej Polski wrócił przez Francję. 6 XI 1919 r. oddelegowano go do Polskiej Organizacji Wojskowej na czas plebiscytu na Górnym Śląsku. Potem 13 VII 1920 r. zgłosił się jako ochotnik w wojnie z najazdem bolszewickim. Za odwagę i waleczność odznaczony Krzyżem Walecznych. Rozkazem nr 196 z 19 VII 1921 r. zwolniony został z dniem 16 VIII 21 z czynnej. W latach 1921 - 1924 był nauczycielem szkoły ludowej w Skoczowie, potem do 1939 r. uczył w szkole wydziałowej. Z dniem 1 X 1936 r. powołany na stanowisko kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej nr 1 im. Józefa Piłsudskiego w Skoczowie i równocześnie Dokształcającej Szkoły Przemysłowej (po przejściu dyr. Jana Żebroka do Cieszyna). W 1925 r. ukończył z odznaczeniem Państwowy Wyższy Kurs Nauczycielski w Cieszynie, kierunek - nauki ścisłe. Był działaczem, a przez kilka lat prezesem koła Macierzy Szkolnej w Skoczowie, udzielał się w Związku Zachodnim i „Strzelcu”. Decyzją Wojewody Grażyńskiego 6 II 1930 r. przyznano mu Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości, a 3 VI 1933 r. decyzją Prezydenta RP odznaczony został Medalem Niepodległości za wkład w odzyskanie niepodległości. Dnia 24 IV 1939 r. Prezydium Rady Ministrów przyznało Jerzemu Karchowi Srebrny Krzyż Zasługi. W sierpniu 1939 r., w sytuacji zagrożenia wojną z Niemcami, por. Jerzemu Karchowi powierzono obowiązki komendanta obrony cywilnej miasta Skoczowa. 8 XI 1939 r. został aresztowany przez niemieckie władze okupacyjne i osadzony w więzieniu w Skoczowie, a potem w Cieszynie. Zwolniony 23 XII 1939, aresztowany został ponownie w kwietniu 1939 r. Przebywał w obozach koncentracyjnych w Dachau i Mauthausen - Gusen. Wycieńczonego i ciężko chorego zwolniono go w marcu 1941 r. Zmarł 25 IX 1944 r. w wieku 52 lat. Przyrodni brat – Jan Halama jako zakładnik został powieszony w 1942 r. pod Wałką w Cieszynie. Kalendarz Skoczowski 1996, s. 73-78; Gazeta Skoczowska nr 22/337 z 27 XI 2003, s. 7.” pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…

63. Kątnik Gustaw m. urodzenia - b.d. (?-1919) Ppor. Ppor. III batalionu Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ miedzy 20 a 28.02.1919 , miejsce nieznane pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

64. Klaja Franciszek Cieszyn (1897-1940) Policjant „St. post. PWŚl. Franciszek KLAJA s. Wiktora i Zuzanny z Matlochów, ur. 29 XI 1897 w Cieszynie. W I wojnie w armii austriackiej. Od 19 XI 1918 w Armii gen. Hallera, w WP do 21 IX 1921, kpr. Od 1 XII 1921 do 14 VII 1922 w Żand. Kraj. Ks. Cieszyńskiego. W PWŚl. od 15 VII 1922. Od 13 X 1925 do 19 VIII 1926 służył na Post. w Czechowicach pow. bielski, następnie w Królewskiej Hucie (od 1934 pn. Chorzów) – od 20 do 31 VIII 1926 w Eksp. Urzędu Śledcz., a od 1 IX 1926 w Wydz. Śledcz. i tam nadal we wrześniu 1939. L. 027/4 (10), 1314” pl-ukr.? http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/9860

65. Klein Józef m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 19.02.1919 w Artyszczowie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

66. Klejczyk Antoni Marklowice Górne (1892-1940) Policjant Przod. PWŚl. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. Do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie w PWŚl. Do 19 XII 1938 służbę pełnił na Posterunku w Brennej pow. cieszyński, skąd przeniesiony został na Posterunek w Łąkach pow. frysztacki i tam nadal we wrześniu 1939. Odznaczenia: MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

67. Klimek Stanisław Polska Ostrawa (1893-1923) Polska Student Student. Legionista. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i bolszewickiej. Ciężko ranny. pl-bol.

68. Klus Paweł m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 23.02.1919 w Lubieniu Małym pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

69. Kłaje Józef m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Służył w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej (stopień wojskowy nie ustalony), biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ między 20 a 28.02.1919, miejsce nieznane pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

70. Kłosko Jan m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 20.01.1919 w Lubieniu Małym pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

71. Kocur Ferdynand Bogumin (1899-1940) Policjant Przod. PWŚl. Uczestnik wojny 1920 i powstań śląskich. Początkowo służbę pełnił w Katowicach – do 9 IV 1934 w Komendzie Rez., następnie w Oddziale Konnym Komendy Pow. Od grudnia 1938 kier. Komisariatu w Boguminie Nowym pow. frysztacki i tam nadal służył we wrześniu 1939. St. post. mianowany 1 I 1928, przod. – 1 VII 1928. Odznaczenia: MPzaW. Zamordowany w Twerze (Miednoje). "Ur. 23 III 1899 w Boguminie, pow. frysztacki, syn Marcina i Antoniny z Grabowskich. Przodownik PWŚl. Uczestniczył w wojnie 1920 r. i w powstaniach śląskich. Służbę w PWŚl. pełnił początkowo w Katowicach (do 9 IV 1934) w Kdzie Rez., później w Oddziale Konnym Kdy Pow. Od grudnia 1938 r. był kierownikiem Komis. Nowy Bogumin, pow. frysztacki, gdzie służył do wybuchu wojny. St. posterunkowym mianowany 1 I 1928, przodownikiem 1 VII 1928. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921. Żonaty, miał córkę Danutę (zam. w m. Decin w Czechach).

Wpisany na LW z Ostaszkowa 020/3 z 9 IV 1940, poz. 37, t. 765.

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 85, Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

72. Kohótek Józef Łazy (1897-1940) Oficer (porucznik) „Ur. 23 VII 1898 w Łazach, pow. frysztacki, syn Jana i Marianny z Folwarcznych. Porucznik (1934). W latach 1919-1921 brał udział w walkach przeciw Czechom i Ukraińcom, uczestniczył w akcji plebiscytowej na Górnym Śląsku. Następnie służył w 10 pp. W 1928 r. skierowany do Szkoły dla Podoficerów w Bydgoszczy. Po ukończeniu przeniesiony do 49 pp, później do baonu KOP „Iwieniec”. Żonaty z Olgą Weibl, miał syna Mieczysława.

Wpisany na LW z Kozielska 032/4 z 14 IV 1940, poz. 91, t. 4812. W Katyniu niezidentyfikowany.

KC-K 276; Mo 91; T 137, 677; WPH 1990, nr 3-4, s. 358; CAW-AP 14775

pl-bol.; pl-ukr.; pl-cz Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

73. Kołatek Józef Karwina (1891-1940) Policjant „Przod. PWŚl. Józef KOŁATEK s. Jana i Teresy z Pyków, ur. 23 VII 1891 w Karwinie. W I wojnie w armii austriackiej. Uczestnik polskiego przewrotu wojskowego na Śląsku Cieszyńskim, podjął 20 XI 1918 służbę w Żand. Kraj. Ks. Cieszyńskiego i pełnił ją aż do włączenia jednostki do korpusu PWŚl. 15 VII 1922, pozostając na etacie Post. w Ligocie pow. bielski. Do 31 XII 1922 służył w Kdzie Pow. w Bielsku, następnie w Katowicach – w Oddz. Śledcz. (do 31 III 1923), w Dyrekcji Policji (do 14 XI 1923), w Oddz. Śledcz. KG (do 30 IV 1924), w Eksp. Urzędu Śledcz. (do 14 XI 1924) i w Komis. Dworcowym (do 1 II 1928), skąd przeniesiony został na Post. w Skoczowie pow. cieszyński i tam pełnił służbę do 19 XII 1938. Od 20 XII 1938 w Komis. w Karwinie pow. frysztacki i tam też we wrześniu 1939. L. 020/2 (69), 889. "Ur. 23 VII 1891 w Karwinie-Solcy, pow. frysztacki, syn Jana i Teresy z Pyków. Przodownik PWŚl. (31 III 1939). W I wojnie służył w austriackiej armii. Górnik. W 1918 

r. uczestniczył w polskim przewrocie wojskowym na Śląsku Cieszyńskim. Podjął służbę w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego (20 XI 1918), pełnił ją do czasu włączenia jednostki do korpusu PWŚl. (15 VII 1922), pozostając na etacie na Post. w Ligocie, pow. bielski. Do 31 XII 1922 służył w Kdzie Pow. w Bielsku, następnie w Katowicach w Oddziale Śledczym (do 31 III 1923), w Dyrekcji Policji (do 14 XI 1923), w Oddziale Śledczym KG (do 30 IV 1924), w Ekspozyturze Urzędu Śledczego (do 14 XI 1924), w Komis. Dworcowym (do 1 II 1928). Stamtąd został przeniesiony na Post. w Skoczowie, pow. cieszyński, gdzie pełnił służbę do 19 XII 1938. Od 20 XII 1938 do września 1939 r. służył w Komis. Karwina, pow. frysztacki. Żonaty z Anną Kloską, dzieci Fryderyk, Magdalena, Józef, Andrzej (zam. w Skoczowie).

Wpisany na LW z Ostaszkowa 020/2 z 9 IV 1940, poz. 69, t. 889.

KC-M 386; Bor 86; WPH 1991, nr 3-4, s. 417; T 307, 788; Kronika 1989, nr 45; GZC 1991, nr 16; APK 84

przewrót Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/9996

74. Korzeniowski Antoni Rudzica (1894-1940) Policjant „Ppłk art. Antoni KORZENIOWSKI s. Jana i Anny z Kopciów, ur. 17 V 1894 w Rudzicy. Absolwent gimnazjum niemieckiego w Cieszynie. Brał udział w organizowaniu wojsk Śląska Cieszyńskiego, potem w oddziale artylerii Ziemi Cieszyńskiej. Walczył na frontach: czeskim, ukraińskim, bolszewickim i litewsko-białoruskim. W 1920 przeniesiony z 3 pap do 10 pap, w 1924 do 23 pap. Od 1936 zca dcy 9 pal, następnie (do 1939) dca pułku. Kpt. ze starsz. 1 VI 1919. Odznaczony KW 2, SKZ oraz medalmi 1918–1921 i 10-lecia, bdd. L.S. 1386; CAW, Ap 8784; RO 1932; T. Kryska-Karski, Materiały do historii Wojska Polskiego.” pl-bol.; pl-ukr.; pl-cz http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/5858

75. Krakówka Leon Kopytów (1871-1928) Oficer Oficer zawodowy. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Od VII 1920 r. dowódca 36 pp LA. VM za 1920 r. pl-bol.

76. Krótki Rudolf Chybie (1892-1940) Policjant St. post. PWŚl. W I wojnie w armii austriackiej.  Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. Od 25 XI 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie w PWŚl. Do 30 IX 1922 służbę pełnił na Posterunku w Chybiu pow. bielski, a od 1 X 1922 w Komisariacie, następnie na Posterunku w Zebrzydowicach pow. cieszyński i tam nadal we wrześniu 1939. Odznaczenia: MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_Krak%C3%B3wka

77. Krupa Ludwik m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 11.01.1919 w Zimnej Wodzie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

78. Krynicki Rudolf m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 12.01.1919 w Czerlandach pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

79. Kubasiak Roman Morawska Ostrawa (1897-po 1943) Robotnik Robotnik. Armia Hallera. Wojna polsko-bolszewicka w 47 p strz. Kresowych. VM za 1920 r. W czasie II wś. więzień obozów koncentracyjnych. Roman KUBASIAK (nr krzyża: 4683)

Urodził się 2 II 1897 r. (lub podana w innym dokumencie 27 I 1898 r.) w Morawskiej Ostrawie jak syn Wincentego i Agaty z domu Płochniak.

Wykształcenie: cztery klasy szkoły ludowej w Morawskiej Ostrawie.

Osierocony w wieku sześciu lat. Od jedenastego roku życia wychowywany przez Franciszka Kadelę, kupca.

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. z zarekwirowanymi końmi i wozem swego opiekuna jeszcze formalnie jako cywil (nieletni) zatrudniony był do przewozów na rzecz armii austro-węgierskiej na Węgrzech (Komarno). W 1915 r. wcielony do armii austro-węgierskiej, wysłany został na front rosyjski, gdzie walczył do 1917 r., następnie skierowany na front włoski. 27 V 1917 r. zdezerterował na stronę Ententy, przy okazji oddając do niewoli całą placówkę austriacką. Wstąpił do formowanych u boku armii włoskiej oddziałów polskich (1 pułk). Z czasem wszedł on w skład Armii Polskiej dowodzonej przez generała Józefa Hallera.

Z Armią tą powrócił do Polski w 1919 r. W czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył w szeregach 47 Pułku Strzelców Kresowych. Pomimo trudnego dzieciństwa i słabego wykształcenia wykazywał się wyjątkową odwagą, głębokim patriotyzmem i zdolnością do poświęceń dla Polski. W okresie międzywojennym mieszkał w Krakowie, był bezrobotny, żył z prac dorywczych. Nadużywał alkoholu, popadał w konflikty z prawem (procesy sądowe m.in. w 1932 i 1934 r.). W 1930 r. owdowiał, a miał na wychowaniu dwie małe córki. Kapituła Orderu Virtuti Militari usiłowała pomóc mu w znalezieniu stałej pracy, co było trudne ze względu na jego problemy z alkoholem. Jego losy od II połowy lat trzydziestych są nieznane.

W czasie II wojny światowej więziony był w obozach koncentracyjnych Flossenburg i Auschwitz (nr obozowy 59046), nie wiadomo, czy udało mu się pobyt w nich przeżyć.

Był żonaty, w 1930 r. owdowiał, miał dwoje dzieci.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych, odznaką pamiątkową Orlęta.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.43-3352 oraz I.482.61-5159,

Elektroniczna baza danych „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką” http://www.straty.pl/index.php/szukaj-w-bazie [dostęp 18.08.2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 3134 (Dz. Pers. nr 1/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Romana Kubasiaka:

Dnia 22/9 1920 komp. 12/47 pskr. [Pułku Strzelców Kresowych – przyp. S.K.] otrzymała rozkaz sforsowania rzeki Muchawiec i zdobycia nieprzyjacielskich pozycji po drugiej stronie rzeki. Przejście przez rzekę było bardzo utrudnione z powodu bagnistego brzegu. Jedynym przejściem był most broniony silnie przez nieprzyjaciela dwoma k.m. Nadto woda i przejście zastawione były zaporami z drutów kolczastych (kozły hiszpańskie). Szer. Kubasiak zgłosił się jako ochotnik do usunięcia przeszkód na moście. Nie zważając na silny ogień nieprzyjacielskich k.m. i artylerji podsunął się do mostu i przesunął przeszkody, czem umożliwił kompanji przejście przez most i zdobycie nieprzyjacielskich pozycji.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.61-5159.

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 85, Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/2018/09/roman-kubasiak-nr-krzyza-4683.html

80. Kubeczka Karol Karwina (1896-1940) Policjant "Ur. 31 X 1896 w Karwinie, pow. frysztacki, syn Karola i Anny z Zajiców. Przodownik PWŚl. (31 III 1939). Ukończył szkołę powszechną, bednarz. W latach 1915-1918 służył w austriackiej armii, od 22 XI 1918 pełnił służbę w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego (do 14 VII 1922). Następnie przeszedł do PWŚl. Służył w Kdzie Rez. w Katowicach (do 21 IX 1922), na post. Pruchna, pow. cieszyński (do 30 I 1923), Post. Dziedzice, pow. bielski (do 19 VII 1925), Komis. Tarnowskie Góry (do 1 III 1928), Post. Mikuszowice, pow. bielski (do 31 X 1933), Komis. w Bielsku (do 20 XII 1938). Od 21 XII

1938 do września 1939 r. był komendantem ekspozytury Komis. Karwina-Szyb „Henryk”. Odznaczony BKZ, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921. Żonaty z Herminą Krzystek, miał synów Eryka i Władysława.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 045/2 z 22 IV 1940, poz. 49, 3284.

KC-M 453; LO 99; Bor 89; T 313, 876; Mo 242;WPH 1992, nr 1, s. 400; GZC 1991, nr 16; Kronika 1989, nr 45 (Kureczka); APK 86 ////// Przod. PWŚl.. Od 22 XI 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie w PWŚl. Służył w Komendzie Rez. w Katowicach (do 21 IX 1922), na Posterunku Pruchna pow. cieszyński (do 30 I 1923), Posterunku Dziedzice pow. bielski (do 19 VII 1925), Komisariacie Tarnowskie Góry (do 1 III 1928), Posterunku Mikuszowice pow. bielski (do 31 X 1933), Komisariacie w Bielsku (do 20 XII 1938). Od 21 XII 1938 komendant ekspozytury Komisariatu Karwina-Szyb „Henryk” i tam nadal we wrześniu 1939. Przod. mianowany 31 III 1939. Odzn. BKZ, MPzaW. Zamordowany w Twerze (Miednoje). 

Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. pl-bol.? Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 97, Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

81. Kuczera Paweł Skoczów (1898-1975) Oficer (generał WP), muzyk, kompozytor „Urodził się w Skoczowie 6 IV 1898 r. jako syn Pawła, miejscowego komisarza policji i Marii Swobodowej, restauratorki. Ukończył szkołę wydziałową w Skoczowie, a potem seminarium nauczycielskie w Bielsku (1915 r.). Przez kolejne 3 lata studiował w Akademii Muzycznej w Wiedniu, a potem kończył szkołę oficerską w Medingu koło Wiednia. Od 28 XI 1918 - 30 XI 1920 r., jako ochotnik odbywał praktykę w orkiestrze pułkowej 10 pp w Cieszynie. W tym okresie brał też udział w walkach z Czechami na Śląsku Cieszyńskim, a potem na froncie polsko-bolszewickim. Okres międzywojenny spędził w wojskowych orkiestrach jako kapelmistrz, m.in. w Tarnowie i Bydgoszczy. W czasie II wojny światowej, po wydostaniu się z niewoli niemieckiej, pracował w Krakowie jako urzędnik. Po wojnie zamieszkał w Warszawie, w stopniu pułkownika był generalnym inspektorem orkiestr wojskowych WP. Komponował marsze wojskowe, z których jeden, zatytułowany „Echa gór” zadedykował Gustawowi Morcinkowi. Kompozycja ta oraz druga pt. „Bohater” znalazły się w albumie pt. „10 marszów wojskowych na orkiestrę dętą. Partytury nr 1”, wydanym przez Wydawnictwo Muzyczne Domu Wojska Polskiego w Warszawie w 1948 r. Jeden z egzemplarzy znajduje się w zbiorach Muzeum im. Gustawa Morcinka w Skoczowie. Przed przejściem na emeryturę został awansowany do stopnia generała brygady. Mimo że mieszkał w stolicy, co roku urlop spędzał nad Wisłą, w Beskidach i zawsze odwiedzał Skoczów. Bywał też zapraszany jako gość honorowy na lokalne uroczystości (siedzi pierwszy z prawej w I rzędzie). Uczestniczył w obchodach 700-lecia Skoczowa w 1967 r., ofiarowując swemu rodzinnemu miastu Hejnał Skoczowa własnej kompozycji. Gen. Paweł Kuczera zmarł 2 XI 1975 r. w Warszawie, pochowany został w rodzinnym grobie w Skoczowie na cmentarzu przy ul. Stalmacha. Sylwetki, „Gazeta Skoczowska” nr 1/ 316, s. 9, 9 I 2003 r.” pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 164.

82. Kujawa Antoni m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 11.01.1919 w Zimnej Wodzie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

83. Kukucz Jan Kazimierz Węfrynia (1903-1939) Dziennikarz i publicysta. „Urodził się 12.2. w Wędryni (dziś Zaolzie) na Śląsku Cieszyńskim. W latach 1918-1920 był ochotnikiem w Wojsku Polskim. Po ukończeniu w 1921 r. gimnazjum im. A. Osuchowskiego w Cieszynie podjął studia na kierunku humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 1924 r. założył pierwsze w Polsce czasopismo poświęcone radiofonii i radiotelegrafii amatorskiej pod nazwą „Radio dla Wszystkich”, był jego wydawcą i redaktorem. Czasopismo było dwutygodnikiem i choć pisywali w nim najlepsi w Polsce specjaliści m.in. ówczesny kpt inż. Janusz Groszkowski, późniejszy prezes Polskiej Akademii Nauk, po wydaniu kilku numerów przestało wychodzić. W 1926 r. wyjechał do Paryża, gdzie odbył studia w Wyższej Szkole Nauk Politycznych. We Francji przebywał z górą 10 lat. Był redaktorem w największej polskiej gazecie wychodźczej „Gazeta Polska Polonia Nova”, a jednocześnie był korespondentem „Dziennika Poznańskiego” i innych czasopism w Polsce. Publicysta i pisarz Witold Zechenter w swych wspomnieniach „Upływa szybko życie” nazwał go filarem polskiego dziennikarstwa wychodźczego w Paryżu. Po powrocie do kraju w drugiej połowie lat trzydziestych został redaktorem „Dziennika Poznańskiego” w dziale zagranicznym. W 1937 r. wyjechał do Hiszpanii jako korespondent wojenny „Polski Zbrojnej”, pisząc swe korespondencje do różnych pism w Polsce. Po powrocie z Hiszpanii przeniósł się do Warszawy, gdzie objął stanowisko redaktora w Polskim Radiu. Ogłosił drukiem publikację pt. Wracam z Hiszpanii. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Jako podchorąży 19 p.p. poległ 16.9.1939 r. w miejscowości Hołosko pod Lwowem podczas walk zgrupowania gen. Kazimierza Sosnkowskiego, usiłującego przebić się do Lwowa. Łoza; W. Zechenter Upływa szybko życie, W-wa 1971; informacje brata Jerzego Kukucza z Warszawy” pl-bol.? Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny..., t. 3.

84. Kuliga Józef m. urodzenia - b.d. (?-1919) Oficer Kpr. III batalionu Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 22.02.2919 w Bratkowicach pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

85. Langer Gwido Żylina (1894-1948) Oficer 5 Dywizja Syberyjska. Oficer Zawodowy WP. Kierownik Biura Szyfrów (enigma). pl-bol. https://pl.wikipedia.org/wiki/Gwido_Langer

86. Lasota Jan Trzanowice (1897-1940) Legionista „Ur. 14 VII 1897 w Trzanowicach, pow. cieszyński, syn Jana i Anny z Hodieców. Kapitan służby stałej. Żołnierz Legionu Wschodniego i V Dywizji Syberyjskiej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. dostał się do niewoli. Od 1921 r. służył w 54 pp, 5 Brygadzie KOP - w 17 baonie „Dawidgródek”, i 59 pp. W 1934 r. został powiatowym komendantem Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Inowrocławiu. Odznaczony SKZ, MN.

Wpisany na Listę Starobielska pod nrem 1920.

KC-Ch 290; Mo 296; T 442 (ze Lwowa), 947; WPH 1993, nr 1, s. 291; MKat; CAW-AP 1769/89/2915

pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

87. Liberda Zdzisław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Podchorąży Podchorąży 10 pp. Dostał się do niewoli sowieckiej i bestialsko zamordowany 14.09.1919 w Suszczanach. Brak pewności czy związany ze Śl. C. pl-bol.

88. Lichwa Franciszek m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ między 20 a 28.02.1919, miejsce nieznane pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

89. Łabudek Karol Stonawa (1895-1940) Policjant Przod. PWŚl. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Od 24 VIII 1920 do 1923 pełnił służbę w Tarnobrzegu. W PWŚl. od 1 VI 1923. Początkowo służył na Posterunku w Rudzicy pow. bielski, następnie w referacie gospodarczym w Komendzie Pow. w Bielsku. Od 21 XII 1938 w Komendzie Pow. we Frysztacie w referacie administracyjno-gospodarczym i tam nadal we wrześniu 1939. St. post. mianowany 1 VI 1923, przod. – w 1939. Odznaczenia: BKZ, MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). Ur. 15 I 1895 w Stonawie, pow. frysztacki, syn Jana i Marianny. Przodownik PWŚl. (1939). W czasie akcji plebiscytowej przeniósł się do Polski, mieszkał w Marklowicach. Ukończył Szkołę Gospodarczą w Katowicach. Od 24 VIII 1920 do 1923 r. pełnił służbę w PP na Post. w Tarnobrzegu. Do PWŚl. przeszedł od 1 VI 1923, najpierw służył na Post. w Rudzicy, pow. bielski, następnie w referacie gospodarczym Kdy Pow. w Bielsku. Od 21 XII 1938 do września 1939 r. pełnił służbę w referacie administracyjno-gospodarczym Kdy Pow. we Frysztacie. Odznaczony BKZ, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem 10-lecia Odzyskanej Niepodległości. Żonaty, córka Irena. Do niewoli sowieckiej wzięty przy rumuńskiej granicy, więziony w Kołomyi. W grudniu 1939 r. rodzina otrzymała jedyny list z Ostaszkowa.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 054/2 z 5 V 1940, poz. 38, t. 2568

KC-M 511; LO 109; Bor 91; T 319, 896; WPH 1992, nr 1, s. 412; Kronika 1989, nr 45; GZC 1989, nr 38; GZC 1991, nr 16

pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011.; Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 401-402. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

90. Machalica Emil Dziedzice (1895-?) Prawnik, uczestnik przewrotu wojskowego na Śląsku Cieszyńskim w 1918 r. Uczestnik wojny polsko-czechosłowackiej i polsko-ukraińskiej. Urzędnik. " Emil Marcin MACHALICA (nr krzyża: 7268)

Urodził się 11 XI 1895 r. w Dziedzicach jako syn Jana (1860-1909), rolnika, wójta Dziedzic i Marii z domu Szpyra. Jeden z jego braci, Adolf, poległ jako żołnierz armii austro-węgierskiej w 1915 r.

Wykształcenie: absolwent siedmioklasowej szkoły ludowej w Dziedzicach, Gimnazjum Polskiego w Cieszynie (1904 r.) oraz prawa na Uniwersytecie w Wiedniu (magisterium prawa).

W młodości działał w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”, Macierzy Szkolnej, organizacjach kształcącej się polskiej młodzieży ze Śląska „Znicz” (w Cieszynie) i „Ogniwo” (w Wiedniu). W latach 1909-1910 odbył jednoroczną służbę wojskową w 1 Pułku Haubic Polowych w Krakowie. W latach 1913-1914 praktykant sądowy w Krakowie i Białej Krakowskiej.

Z chwilą wybuchu I wojny światowej powołany został do armii austro-węgierskiej, służył w niej od 1 VIII 1914 r. do 31 X 1918 r. Walczył na froncie wschodnim (Kraśnik 1914 r., Stanisławów 1915 r., nad rzeką Stypą 1916 r.), rumuńskim (1917 r.) i włoskim (1918 r. nad Piavą). Dwukrotnie został ranny (w 1916 r. i 1918 r.).

Przebywając na urlopie w rodzinnym domu, włączył się w przewrót wojskowy dokonany przez wojskowych polskiej narodowości na Śląsku Cieszyńskim rozpoczęty nocą 31 X 1918 r. Przyczynił się do opanowania Dziedzic, ważnego węzła kolejowego, gdzie został pierwszym polskim komendantem placu. Od grudnia 1918 r., w stopniu porucznika, organizował pierwszą polską jednostkę artylerii na Śląsku Cieszyńskim (tzw. „bateria cieszyńska”, 4 działa, formalnie 4 bateria 2 Pułku Artylerii Polowej). Uczestniczył w wojnie polsko-czechosłowackiej w styczniu 1919 r. Następnie walczył na froncie ukraińskim. W maju i czerwcu 1919 r. chorował na grypę „hiszpankę”. Po wyleczeniu powrócił na front, ale w lipcu 1919 r. przydzielony został do baterii zapasowej 3 Pułku Artylerii Polowej w Lublinie. W październiku zdemobilizowany do prac plebiscytowych na Śl. Cieszyńskim. Od lutego 1920 r. urzędnik Rządu Krajowego w Cieszynie. Latem 1920 r. powrócił w szeregi Wojska Polskiego (9 Pułk Artylerii Ciężkiej, Dęblin). Po demobilizacji z wojska (nie podał konkretnej daty) pracował jako urzędnik Starostwa Powiatowego w Cieszynie. Od 15 II 1923 r. pracownik Urzędu Ziemskiego w Cieszynie, od 1924 r. kierownik Powiatowego Urzędu Ziemskiego w Cieszynie. Od 1 X 1926 r. referendarz w Okręgowym Urzędzie Ziemskim w Katowicach. Już 15 VI 1927 r. przeniesiony na rentę (skutek ran i służby frontowej). Utrzymywał się z pracy w gospodarstwie rolnym i z udziałów w cegielni włościańskiej w Dziedzicach. Dalsze losy nieznane.

Rodziny nie założył.

Odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl., Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Krzyżem za Obronę Śląska I kl.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.24-1798,

Wożniak Emil, W kręgu znanych dziedzickich rodzin Machaliców, Stryczków, Janików i Kielochów, Czechowice-Dziedzice 1993, s. 13-15.

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza z dnia 17 V 1922 r. (Dz. Pers. nr 20/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Emila Machalicy:

W bitwie dnia 30/I.1919 r. por. Machalica jako D-ca baterii 4/2 pap przyczynił się w wysokiej mierze do odbicia nieprzyjacielskiego ataku na wieś Schimoradz [Simoradz – przyp. S.K.]. Ogień tej baterii na czeskie atakujące oddziały jako – też na nieprzyjacielskie karabiny maszynowe umieszczone w szkole był tak celny i do krytycznych chwil zastosowany, że ułatwił piechocie (płk. Jatelnickiemu) w wysokiej mierze obronę pododcinka Schimoradz.

Por. Machalica umiał również wpłynąć dodatnio na swych ludzi tak, że mimo wielkiego mrozu i innych niekorzystnych warunków aż do zakończenia bitwy służbę pełniąc - wytrwali.

CAW, Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.24-1798

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 108 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/

91. Macoszek Franciszek Końska (1893-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. Przod. PWŚl. Uczestnik wojny o Śląsk Cieszyński w styczniu 1919 r. oraz III powstania śląskiego. Do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego. Do PWŚl. przyjęty 15 VII 1922 w stopniu st. post. Początkowo służbę pełnił w pionie śledczym Komisariatu w Cieszynie, od 1 II 1935 na Posterunku w Wiśle pow. cieszyński, następnie ponownie w Komisariacie w Cieszynie i tam nadal we wrześniu 1939. Przod. mian. 1 VII 1928. Odznaczenia: MN, MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). Ur. 29 IX 1893 w Końskiej, pow. cieszyński, syn Juliusza i Marianny z Franków. Starszy przodownik PWŚl. (1 VII 1928). Uczestnik III powstania śląskiego. Służył w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego (do 14 VII 1922), następnie przyjęty do

PWŚl. (15 VII 1922), w stopniu st. posterunkowego. Pełnił służbę w pionie śledczym Komis. w Cieszynie. Od 1 II 1935 służył na Post. w Wiśle, pow. cieszyński, następnie (do września 1939 r.) ponownie w Komis. w Cieszynie. Odznaczony MN, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem 10-lecia Odzyskanej Niepodległości.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 019/1 z 7 IV 1940, poz. 5, t. 4860. Podczas ekshumacji w Miednoje w 1991 r. znaleziono jego nazwisko na wystawionym przez Zarząd Miejski w Cieszynie w 1938 r. nakazie płatniczym oraz kwicie.

KC-M 526; LO 111; Bor 92; T 321, 779; ZK 287; Kronika 1989, nr 45; GZC 1991, nr 16; WPH 1991, nr 3-4, s. 411; Tes 1993, nr 4, s. 18; APK 88 (lista kwalifikacyjna) pl-bol?.;pl-cz Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011.; Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 401-402. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

92. Macura Leopold m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł z ran 29.04.1919 r. w Gródku Jagiellońskim pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

93. Malada Franciszek m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł w wyniku choroby 3.03.1919 we Lwowie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

94. Malejka Leon Wierzniowice (1897-1940) Urzędnik, porucznik rezerwy „Ur. 23 X 1897 w Wierzniowicach, pow. frysztacki, syn Antoniego i Józefy z Walów. Porucznik rezerwy (1920). Absolwent Polskiego Gimnazjum Realnego im. J. Słowackiego w Orłowej (1917). Uczestniczył w akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim oraz w walkach na froncie ukraińskim i bolszewickim. W latach trzydziestych mieszkał w Gdyni, pracował jako urzędnik firmy spedycyjnej, też jako urzędnik prywatny w Warszawie. Odznaczony KW, Odznaką Honorową „Orlęta”. Przydzielony do 29 pułku artylerii lekkiej w Grodnie Jest o nim wzmianka w liście Sylwestra Burzyka z Kozielska.

Wpisany na LW z Kozielska 025/3 z 9 IV 1940, poz. 19, t. 2748. W Katyniu zidentyfikowany pod nrem AM 689. Przy zwłokach znaleziono książeczkę wojskową, paszport, kartę szczepień i pismo urzędowe.

KC-K 375; Mo 120; Z 192; T 163, 653; 40 lat, s. 38; Król 118; Bor 32, 52; WPH 190, nr 3-4, s. 344; Tes 1991, nr 3, s. 14; CAW-AP 4649” pl-bol.; pl-ukr. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

95. Maliszewski Władysław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Oficer Kpr. III batalionu Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł między 15 a 20.01.1919, miejsce nieznane pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

96. Marchewka Stanisław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 9.03.1919 w Lubieniu Małym pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

97. Matuszek Rudolf Kiczyce (1892-1949) Oficer Oficer zawodowy. 10 pp uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i bolszewickiej. pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 112

98. Mayer Leon m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł z ran 28.02.1919 we Lwowie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

99. Mazurkiewicz Władysław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł 16.01.1919 w Gródku Jagiellońskim pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

100. Mączka Szczepan m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 12.01.1919 w Gródku Jagiellońskim pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

101. Michejda Władysław Olbrachcice (1896-1943) Adwokat, dział. ruchu oporu „Urodził się 18.09. w Olbrachcicach jako syn Pawła i Ewy z Wałachów. Ukończył polskie gimnazjum Macierzy Szkolnej w Cieszynie, gdzie należał do szkolnej drużyny skautowej. Zgłosił się jako ochotnik w 1914 r. do Leginów, ale nie otrzymał przydziału. W 1917 r. otrzymał świadectwo dojrzałości i zapisał się na Wydział Prawa UJ. Wraz z grupą polskich oficerów dokonał przewrotu wojskowego w Cieszynie, doprowadzając do wyzwolenia Śl. Cieszyńskiego. Brał udział w obronie Lwowa, gdzie został ranny w styczniu 1919 r., następnie w I powstaniu śląskim, a w latach 1919—20 działał w Komitecie Plebiscytowym. Studia ukończył w 1922 r. uzyskując stopień doktora prawa. W latach 1925—1939 prowadził Kancelarię Adwokacką w Katowicach, równocześnie działał społecznie, walcząc o przyznanie Polakomewangelikom pełnych praw w Kościele unijnym. Był współzałożycielem pisma „Ewangelik Górnośląski”, a w latach 1937—1939 przewodniczącym Tymczasowej Rady Kościelnej Ewangelickiego Kościoła Unijnego na Górnym Śląsku. W maju 1939 r. przeniósł się do Cieszyna, gdzie otworzył kancelarię adwokacką i objął stanowisko syndyka Huty Trzynieckiej. W czasie II wojny światowej wiatach 1940—1943 działał w ZWZ—AK. Aresztowany w początkach 1940 r. przebywał krótko w obozie w Dachau. Po powrocie przygotowywał w Ustroniu memoriał dla rządu polskiego w Londynie w sprawie granic polskich na SI. Cieszyńskim. Aresztowany powtórnie przez gestapo 10.04.1943 r. Po ciężkim śledztwie w więzieniu w Mysłowicach został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i tam został rozstrzelany 29.11. na podstwie wyroku sądu doraźnego gestapo. PSB XX s. 678—680; Ustroń; ZDAK; DGJM.” pl-ukr. Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny..., t. 1. https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Michejda_(1896%E2%80%931943)

102. Michnik Alojzy Bielowicko (1893-1940) Policjant St. przod. PWŚl. W WP od 25 XI 1918 do 10 IX 1919, 20 pp, sierż. Od 15 XI 1919 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego. W PWŚl. od 15 VII 1922. Służył m.in. na Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej. Posterunku Kaczyce pow. cieszyński (do 1 IV 1925) i w Komendzie Pow. w Świętochłowicach (do 14 X 1925). Od 15 X 1925 do 20 XII 1938 kmdt Posterunku Wodzisław pow. rybnicki, przeniesiony na Posterunek Łazy pow. frysztacki jako komendant. Tam też nadal służył we wrześniu 1939. St. przod. mianowany 1 I 1928. Odznaczenia: MPzaW, OH „Orlęta”. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-ukr. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

103. Mojeścik Jan Brenna (1890-1940) Policjant St. post. PWŚl. W I wojnie w armii austriackiej. Od 2 XII 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie przyjęty do PWŚl. w stopniu st. post. Służbę pełnił w pow. cieszyńskim, m.in. na Posterunku w Puńcowie, zaś we wrześniu 1939 w Komisariacie w Zebrzydowicach. Odznaczenia: MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje)  Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. pl-bol. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

104. Morcinek Gustaw Karwina (1891-1963) Górnik, nauczyciel, pisarz. „Urodził się 25 VIII 1891 r. w Karwinie jako syn Józefa, „pachołka przy fabryce we Frysztacie” i Marii z d. Smusz. Na chrzcie otrzymał imię Augustyn, choć w dorosłym życiu używał imienia Gustaw. Ojciec zginął w wypadku, kiedy Gustaw miał niespełna dwa lata, toteż trud utrzymania rodziny spadł na matkę. W latach 1897 - 1907 uczył się w miejscowej szkole, potem pracował w cegielni. Dzięki protekcji Leopolda, dozorcy powierzchniowego szybu „Głęboki”, dostał pracę w kopalni - był kolejno: polewaczem, tacznikiem, ładowaczem i maszynistą w szybie wentylacyjnym. W Karwinie działało wówczas Stowarzyszenie Katolickich Robotników „Praca”, które miało duże zasługi w budzeniu i utrwalaniu polskiej świadomości narodowej oraz propagowaniu polskiej kultury, a zwłaszcza literatury. Temu Towarzystwu zawdzięcza Morcinek rozbudzenie pasji czytelniczych i teatralnych. Pełnił tam funkcję bibliotekarza. Dzięki stypendium mógł w 1910 r. rozpocząć naukę w Seminarium Nauczycielskim Męskim Towarzystwa Szkoły Ludowej w Białej. W 1914 i 1915 zdawał maturę, ale już w 1914 r. został wcielony jako żołnierz do armii austriackiej, do 31. pułku strzelców. W listopadzie 1914 r. został ciężko ranny w rękę, leczył się w Wiedniu do maja 1915 r., po czym został uznany za niezdolnego do dalszej służby wojskowej. Od 1 IX 1915 r. uczył w szkole ludowej w Pruchnej, a potem w Ligocie k. Bielska. Ponownie powołano go do wojska 2 VIII 1916 r. - służył na tyłach frontu w Ołomuńcu, Opawie i Dziedzicach. Zwolniony 15 II 1918 r. zdał egzamin nauczycielski i mógł się starać o posadę stałego nauczyciela. Zmobilizowany 15 VIII 1918 r. pełnił służbę jako podoficer łączności w Cieszynie. 31 X 1918 r. odebrał rozkaz brygadiera Roji z Komendy w Krakowie, aby najstarszy rangą oficer, Polak przejął komendę w cieszyńskim garnizonie. Przekazał rozkaz spiskowcom i przewrót wojskowy w Cieszynie się udał. Przeszedł do tworzącego się Wojska Polskiego, walczył w styczniu 1919 r. w wojnie z Czechami, potem w 1920 r. w szeregach 13. pułku piechoty brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, awansowany do stopnia porucznika. Z ramienia Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego został mianowany oficerem placu w Skoczowie, z jednoczesnym przydziałem jako nauczyciel szkoły ludowej i wydziałowej. Początkowo wynajmował mieszkania - przy ul. Krzywej, Cieszyńskiej, Szpitalnej i Mickiewicza, od 1934 r. mieszkał już we własnym domu przy ul. Ustrońskiej 500 (później: Leśna 2). Po podziale Śląska Cieszyńskiego sprowadził do Skoczowa matkę, a potem jeszcze siostrę Teresę. W latach 1923 - 1925 ukończył w Cieszynie Wyższy Kurs Nauczycielski. Uczył języka polskiego i historii, prowadził bibliotekę szkolną, organizował przedstawienia teatralne, głównie odgrywane co roku „Jasełka” i festyny szkolne. Poza pracą w szkole angażował się w pracę społeczną, głównie w Macierzy Szkolnej, gdzie również stworzył od podstaw bibliotekę i prowadził ją z pomocą uczniów. Współpracował z Buczem Harcerskim, bywał gościem Aleksandra Kamińskiego i Józefa Kreta, sam skończył kurs harcerski prowadzony przez druha Strumiłłę. Jako oficer WP należał do Związku Zachodniego. Pierwszym opublikowanym tekstem Gustawa Morcinka były „Wspomnienia z przewrotu w listopadzie 1918 r.”, zamieszczone w „Dzienniku Cieszyńskim” nr 248 z 1920 r. Publikował też na łamach „Miesięcznika Pedagogicznego”. Pierwszą publikacją książkową był zbiór opowiadań „Serce za tamą” wydany w 1929 r., a kolejną powieść „Wyrąbany chodnik” (1931 r.). Podstawowa tematyka jego utworów: historia Śląska, walka o przynależność do Polski oraz życie i praca ludu śląskiego, a głównie górników przyczyniły się do poznania tej dzielnicy w innych częściach odrodzonej Polski. Mówiono, że przybliżył Śląsk do Polski, a Polskę do Śląska. W 1933 r. w serii: Cuda Polski ukazała się jego monografia „Śląsk”. Jego twórczość i talent doceniali zarówno czytelnicy, jak i środowisko literackie i krytycy. Za „Wyrąbany chodnik” otrzymał I nagrodę w Śląskim Konkursie Literackim w 1931 r. W 1938 r. Morcinek zrezygnował z pracy w szkole i związał się z Uniwersytetem Ludowym prowadzonym przy Szkole Zuchowej w Nierodzimiu przez druha Al. Kamińskiego. Miał w tym czasie szerokie kontakty - z organizacją Polaków w Niemczech „Rodło” i z Polonią w Ameryce Południowej, gdzie planował wyjechać latem 1939 r. Zatrzymał go przyjazd do Wisły ekipy filmowej reżysera Lejtesa, który zamierzał ekranizować jego powieść „Inżynier Szeruda”. Po wybuchu wojny ewakuował się na wschód, gdzie doszła go wiadomość, że Niemcy aresztowali jego siostrę Teresę jako zakładniczkę. Wrócił i 16 X 1939 r. - jako pierwszy przedstawiciel skoczowskiej inteligencji został aresztowany. Był więziony w obozie przejściowym w Skrochowicach k. Opawy, potem przekazany do obozu Sachsenhausen - Oranienburg, a stamtąd do Dachau. Świadectwa współwięźniów mówią o jego dobroci okazywanej innym więźniom i o podtrzymywaniu na duchu współtowarzyszy niedoli opowiadaniem przepowiedni i wróżb o rychłym końcu wojny, by się nie załamywać i wytrwać. Wojska amerykańskie wyzwoliły obóz 29 IV 1945 r. Zachorował wtedy na tyfus i dopiero po kilku tygodniach rekonwalescencji wyjechał do Francji, gdzie powstały opowiadania obozowe „Dziewczyna z Pól Elizejskich”. Jedno z nich, zatytułowane „Pater Kolbe”, poświęcił męczeństwu ojca Kolbe, o czym dowiedział się w Paryżu. Po wojnie, na życzenie ojców z Niepokalanowa, na bazie tego opowiadania powstała powieść „Dwie korony”, wydana w 1948 r. Potem przebywał na południu Francji w Villard de Lans w ośrodku dla Polaków prowadzonym przez krajana z Zaolzia, Ernesta Bergera. Tam powstał drugi tom wspomnień obozowych „Listy spod morwy”. Kolejny etap poobozowej wędrówki to pobyt we Włoszech, kontakt z wojskiem polskim, Zofią Kossak, dawnym uczniem Karolem Badurą i zachwyt nad pięknem architektury i sztuki rzymskiej. Plonem tych przeżyć były „Listy z mojego Rzymu”, a w 1957 r. wróci do tych przeżyć w zbiorze „Judasz z Monte Sicuro”, jednej z jego najlepszych książek. Stypendium literackie pozwoliło mu wyjechać na kilka miesięcy do Belgii, gdzie powstały „Zabłąkane ptaki”, nasiliła się korespondencja z ks. Leopoldem Biłką, upoważnionym przez Morcinka do załatwiania w kraju jego spraw wydawniczych i zapadła ostateczna decyzja o powrocie do kraju. Stał się obiektem zabiegów władz komunistycznych, które wykorzystały jego wyczerpanie psychiczne latami obozu, zjednywały go wznawianiem utworów, zapraszaniem do różnego rodzaju wystąpień, nadawaniem nagród i odznaczeń. Odbywało się to kosztem coraz większych kompromisów i przyjmowaniem postawy konformistycznej, m.in. zgodą na sugerowane przez cenzurę usuwanie niewygodnych fragmentów wznawianych utworów. W tym czasie ukazał się „Pokład Joanny”, za który otrzymał nagrodę państwową II stopnia, a potem rozpoczęta jeszcze przed wojną powieść „Ondraszek” (1953r.). W 1950 r. wstąpił w szeregi Stronnictwa Demokratycznego, a w latach 1952 - 1956 był posłem na sejm. Z tą funkcją wiąże się tragiczne dla pisarza wydarzenie, które zszargało mu dobre imię wśród współczesnych i potomnych. Po śmierci Józefa Stalina decyzją KC PZPR i Rady Państwa z 7 III 1953 r. postanowiono zmienić nazwę Katowice na Stalinogród. Decyzja musiała zostać jeszcze zatwierdzona przez sejm PRL. Do odczytania tego wniosku zmuszono Gustawa Morcinka jako posła powszechnie znanego i kojarzonego ze Śląskiem. W odbiorze społecznym stał się on pomysłodawcą tego przemianowania, czego władze nie dementowały. W grudniu 1956 r. skończyła się kadencja sejmowa, a Morcinek napiętnowany przez większość społeczeństwa, mógł przeżywać dramat odrzucenia w swoim domu, wracając do pisania, na które w czasach posłowania brakowało czasu. Wtedy powstają jego ostatnie, dobre książki, nie psute już przez cenzurę - „Baśnie i legendy śląskie”, „Ludzie z pociągu”, „Siedem zegarków kopidoła Joachima Rybki”, „Judasz z Monte Sicuro” i „Górniczy zakon”, który jak klamra zamyka twórczość poświęconą górnikom - na początku „Wyrąbany chodnik”, na końcu - miesiąc przed śmiercią ukończony - „Górniczy zakon”. Na walnym zebraniu OSP 26 III 1950 r. na wniosek kpt. Kazimierza Turka, komendanta powiatowego OSP w Cieszynie, jako pierwszy po wojnie otrzymał godność Honorowego Członka OSP za to, że „jako literat rozsławia nie tylko miasto i jego mieszkańców, lecz cały region cieszyński”. Gustaw Morcinek napisał potem w 1958 r. słowo wstępne do „Jednodniówki” wydanej z okazji 85- lecia OSP w Skoczowie. Zmarł na białaczkę limfatyczną (chorobę nabytą w obozie koncentracyjnym) w szpitalu klinicznym w Krakowie 20 XII 1963 r. Pochowany został w Alei Zasłużonych na cieszyńskim cmentarzu komunalnym 23 XII. Pozostał - mimo upływu 56 lat od jego śmierci - największym pisarzem śląskim, na zawsze kojarzonym nie tylko ze Śląskiem, ale także ze Skoczowem. W Skoczowie w 1991 r. - w setną rocznicę urodzin Pisarza został wytyczony Szlak Morcinkowski, na którym są: jego willa przy ul. Leśnej 2 (w latach 1964 - 1974 Muzeum Biograficzne Gustawa Morcinka, tablice na domach, w których mieszkał w latach 1921 - 1934, Szkoła nr 1 im. Gustawa Morcinka, w której uczył w latach 1921- 1938 (imię nadane w 1964 r.), pomnik Gustawa Morcinka wg projektu prof. Jana Kucza, odsłonięty 5 XII 1987 r., Muzeum im. Gustawa Morcinka przy ul. Fabrycznej 5, otwarte 20 XII 1986 r., ulica i Osiedle Gustawa Morcinka na Górnym Borze. W latach 1988 - 2006 działało przy Muzeum Towarzystwo im. Gustawa Morcinka, wydające m.in. „Gazetę Skoczowską” (1990 - 2004) i Kalendarze Skoczowskie (1993 - 2006) oraz Liga Szkół Morcinkowskich, których w całej Polsce było 22. Dla szkół, których Gustaw Morcinek był patronem organizowane były konkursy oraz sejmiki, na które zjeżdżali przedstawiciele tych placówek i poza wiedzą mieli okazję poznać ziemię śląską, o której pisarz mawiał, że „powstała z uśmiechu Pana Boga”.” pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 206-210.

105. Musiał Jan Karol Michałkowice (1897-1940) Nauczyciel, legionista „Ur. 22 X 1899 w Michałkowicach p. Ostrawą, syn Błażeja i Marii z Maturów. Porucznik rezerwy. Nauczyciel. Był żołnierzem armii austriackiej, legionistą. W WP odr. , służył w Polskim Korpusie Posiłkowym. Uczestniczył w wojnie bolszewickiej 1919 r., w szeregach 16 pułku piechoty. Zdemobilizowany w 1921 r. i przydzielony do 44 pp, później 71 pp. Ukończył kurs SPR Piechoty przy Szkole Podoficerów Zawodowych Piechoty nr 8 w Grudziądzu (1929). Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Tarnowie (1922). Uczył w szkołach powszechnych, był kierownikiem Szkoły Powszechnej w Suchowoli, pow. sokólski. Zmobilizowany do 81 pp w Grodnie, został ranny pod Lwowem. Wpisany na Listę Starobielska pod nrem 2083.

KC-Ch 361; Mo 304; T 570, 950; Król 125; Bor 71, 178; Tes 1992, nr 1, s. 19; WPH

1993 nr 1, s. 297; CAW-AP 6668; MGS

pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

106. Naczek Michał m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 12.01.1919 w Gródku Jagiellońskim pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

107. Niemiec Henryk Sucha Górna (1898-1940) Oficer (major) „Syn Antoniego i Genowefy z Fajów, ur. 23 VI 1898 w Suchej Górze na Śląsku Ciesz. Absolwent Akademii Handlowej w Krakowie (1919). Uczestnik I wojny światowej i wojny 1920. Służył w 44 pp i 14 baonie KOP „Polesie” jako dca kompanii. Od 1930 w 45 pp. Mjr. mianowany 19 III 1937. Odznaczony KW, MN, SKZ, bdd. CAW, AP 4063, 4064; MiD WIH, L.W. 017/2 z 1940.” "Ur. 23 VI 1898 w Suchej Górnej, pow. frysztacki, syn Antoniego i Genowefy z Fajów. Major służby stałej (1937). Absolwent Polskiego Gimnazjum im. A. Osuchowskiego w Cieszynie (1916) i Akademii Handlowej w Krakowie (1919). Uczestniczył w pracach Polskiej Macierzy Szkolnej, drużyny harcerskiej „Skaut”, amatorskiego koła teatralnego w Domu Narodowym w Cieszynie. W maju 1916 r. powołany do armii austriackiej, ukończył szkołę oficerską, został wysłany na front rosyjski, następnie włoski, gdzie w listopadzie 1918 r. dostał się do niewoli. Zgłosił się do Armii Polskiej. Został przydzielony do Pułku im. Francesco Nullo jako dowódca kompanii, od lutego 1919 r. był dowódcą kompanii w 221 pp we Francji i 1 IV 1919 r. z „Błękitną Armią” generała Hallera powrócił do kraju. Brał udział w walkach na froncie pomorskim i śląskim, 

uczestniczył w pracach plebiscytowych na Śląsku Cieszyńskim, w lipcu 1920 r. wysłany na front wschodni. Następnie pełnił służbę w 44 pp jako adiutant pułku i dowódca kompanii, którym był również w 16 baonie KOP „Polesie”. W lutym 1927 r. został przeniesiony do 45 pp., następne dwa lata był powiatowym komendantem Przysposobienia Wojskowego w Kostopolu. Od 1930 r. ponownie w 45 pp. Odznaczony KW, MN, SKZ. Autor kilku publikacji z dziedziny wojskowości. Ostatnio mieszkał w Równem. Żonaty z Ireną, miał syna Bronisława.

Wpisany na LW z Kozielska 017/2 z kwietnia 1940 (bez daty), poz. 13, t. 2036. W Katyniu zidentyfikowany, bez numeru AM, w wykazie PCK pod nrem 62. Przy zwłokach znaleziono książeczkę oszczędnościową PKO (z ostatnią wypłatą 30 VIII 1939), bilet wizytowy, skrawki kartek ze śladami pisma atramentowego, dwanaście znaczków pocztowych, zniszczoną fotografię mężczyzny w mundurze. Jego wizytówkę, jak również wizytówkę żony Ireny, znaleziono przy zwłokach Eugeniusza Niemunisa. Wzmianki o nim w znalezionym w Katyniu notatniku Stanisława Kukli (o spotkaniach - w Dubnie 13 IX 1939, w celi więzienia NKWD w Kamieńcu Podolskim 19 IX 1939, w obozie przejściowym w monastyrze przy stacji kolejowej Tiotkino niedaleko Putywla w drugiej połowie września 1939 r.).

KC-K 426 (błędnie miejsce urodzenia Sucha Góra); Mo 134; Z 176; T 176, 631; Król 119; Bor 32, 53; Koz 201, 202, 240, 334, 412, 475, 1261, 1286; WPH 1990, nr 3-4, s. 333; WPH 1992, nr 2, s. 354-355; GZC 1991, nr 20; Tes 1991, nr 3, s. 15; Biuletyn Katyński 1992, nr 1 (35), s. 11; CAW-AP 4063; OAK-M; BŚ-M, zeszyt 18

pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/2522 https://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_Niemiec Fot.

108. Nowaczek Józef Pudłów (1888-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. St. przod. PWŚl. Do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, z której automatycznie przeszedł do PWŚl. w stopniu st. przod. Do 12 IV 1939 służbę pełnił w Komendzie Pow. w Świętochłowicach, następnie w Komendzie Pow. w Katowicach i tam nadal we wrześniu 1939. Odznaczenia: BKZ, MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). Ur. 24 VIII 1888 w Pudłowie p. Boguminem, pow. frysztacki, syn Karola i Marii z Mżyków. Starszy przodownik PWŚl. (1922). Do 1918 r. służył w austriackiej armii, następnie wstąpił do Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego (do 14 VII 1922), pełnił służbę w Rudnicy, Istebnej, Ogrodzonej. W 1919 r. brał udział w wojnie z Czechami. Z żandarmerii przeszedł 15 V 1922 do PWŚl., do 12 IV 1939 służył w Kdzie Pow. w Świętochłowicach, później w Kdzie Pow. w Katowicach, gdzie zastał go wybuch wojny. Odznaczony BKZ, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem 10- lecia Odzyskanej Niepodległości. Żonaty, miał syna i córkę.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 027/1 z 13 IV 1940, poz. 11, t. 1513.

KC-M 622; LO 127; Rozstrz 204; T 821; Król 131; WPH 1991, nr 3-4; s. 436; APK 91 (listy kwalifikacyjne)

pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

109. Nowok Alojzy Ropica (1898-1974) Oficer roboczy biogram autorski: Ur. 30 maja 1898 (?) w Ropicy, student gimnazjum polskiego w Cieszynie. W 1916 roku powołany do wojska austriackiego. W 1917 roku walczy we Włoszech pod Isonzo. Na froncie wschodnim trafia do niewoli rosyjskiej. W 1918 roku zgłasza się do Wojska Polskiego. Wraz z 3 batalionem Pułku Ziemi Cieszyńskiej walczy pod Lwowem, gdzie trafia do niewoli ukraińskiej, z której zbiegł. Bierze udział w akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim a następnie w ofensywie polsko-ukraińskiej przeciw bolszewikom (kwiecień 1920). W maju 1920 r. ciężko ranny, leczy się w szpitalu w Krakowie. Po wyjściu ze szpitala zostaje odkomenderowany do Tczewa na Pomorzu. W stopniu porucznika służy w Wojsku Polskim. W okresie od 1919 do 1939 roku jedenastokrotnie zmienia miejsca postoju garnizonów. Służy m.in. jako instruktor i wychowawca. Stacjonuje w garnizonach kresowych: w Ostrogu Wołyńskim, w Krzemieńcu, a także w Wilnie i Lwowie. Ostatnim garnizonem (z którym związany był siedmioletnią służbą wojskową) był Tczew, gdzie służy w 2. Batalionie Strzelców. W 1937 roku zostaje przeniesiony do Warszawy do Komendy Głównej Straży Granicznej w Warszawie, gdzie pełni w latach 1937-1938 funkcję zastępcy szefa wydziału wyszkolenia i mobilizacji, a w 1939 roku szefa tego wydziału. Uczestnik kampanii wrześniowej i konspiracji. W 1944 roku wstępuje do Ludowego Wojska Polskiego. W marcu 1947 roku wraz z innymi oficerami sanacyjnymi zwolniony ze służby wojskowej. Szykanowany jako przedwojenny oficer pracuje m.in. jako portier w hotelu robotniczym. W 1963 roku przechodzi na emeryturę. Zmarł w 1974 (?) roku. pl-bol.; pl-ukr. Nowok Alojzy, Z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim...

110. Ostrowski Władysław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł 21.01.1919 w Przemyślu pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

111. Ożana Józef m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 19.01.1919 w Lubieniu Małym pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

112. Paciak Ignacy m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 11.01.1919 w Gródku Jagiellońskim pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

113. Pająk Józef Rychułd (1897-1943) Oficer zawodowy, lekarz. Uczestnik wojen z Czechosłowacją, Ukrainą i bolszewikami. Oficer piechoty. Po wojnie studia medyczne. Lekarz wojskowy. W kampanii wrześniowej w służbie sanitarnej 23 Górnośląskiej Dywizji piechoty. Przedostał się do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. pl-bol.

114. Palarczyk Franciszek Goleszów (1892-1929) Przedsiębiorca Przedsiębiorca. Uczestnik wojny polsko-czechosłowackiej i bolszewickiej. pl-bol.

115. Pasz Józef Sucha Górna (1890-1924) Policjant, legionista, działacz plebiscytowy. „Urodził się 25.2. w Suchej Górnej (dziś Zaolzie). W rodzinnej miejscowości ukończył szkołę wydziałową. 15.10.1912 r. powołany został do wojska austriackiego; dostał się do niewoli rosyjskiej, z której zbiegł. Po drugiej ucieczce udało mu się przedostać do domu w Bystrzycy. Ze względu na stan zdrowia, po przebytym w niewoli tyfusie, nie został już wciągnięty do wojska. Po powrocie z niewoli włączył się w działalność społeczną w miejscowych kołach: Macierzy Szkolnej, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, kółkach amatorskich i chórze młodzieży ewangelickiej. Jednocześnie kontynuował działalność w Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW) na terenie Bystrzycy oraz w Komitecie Plebiscytowym. Po powstaniu Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego wstąpił do Milicji, a następnie do Policji. W 1920 r. wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego w szeregach 64 Pułku Piechoty, brał udział w obronie wschodnich granic Rzeczypospolitej. Po zakończeniu działań wojennych powrócił do pracy w Policji, gdzie pełnił specjalną służbę tajną przy Radzie Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, a następnie pracował w Cieszyńskim Starostwie. W czasie nasilenia antypolskiej działalności bielskich Niemców został w 1923 r. skierowany do pracy w Bielsku. W połowie lutego 1924 r. w bielskiej restauracji skonsumował zatrute jedzenie, wskutek czego zmarł 18.2. w wieku 34 lat, o czym pisała lokalna prasa (Pos. Ew. 1924/97). Został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Cieszynie. - oprac. Franciszek Pasz” pl-bol.? Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny..., t. 3.

116. Pawłowski Jan m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł w wyniku choroby 11.03.1919 w Przemyślu pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

117. Pietrzykowski Józef m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł w wyniku choroby 12.01.1919 we Lwowie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

118. Pillich Józef Pierściec (1894-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. St. przod. PWŚl. Od 7 IX 1914 w Legionach Polskich, 3 pp. Do 14 XI 1921 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie w PWŚl. Służbę pełnił w Oddziale Administracyjnym Komendy Głównej (do 15 I 1923), w Komisariacie Granicznym Bytom-Dworzec podległemu Komendzie Miasta Królewska Huta (do 29 XII 1923), jako zastępca kierownika Komisariatu Zawodzie pow. katowicki (13 XI 1924), na Posterunkach: Żory pow. rybnicki, Pszczyna i Mikołów pow. pszczyński, w ekspozyturze śledczej Komendy Pow. w Rybniku (do 19 IV 1927), w Katowicach, komendant Posterunku Żory (do 30 XI 1932), w ekspozyturze śledczej Komendy Pow. w Pszczynie (do 15 VI 1934), w sekcji śledczej Posterunku Oficerskiego w Mikołowie, skąd 20 XII 1938 przeniesiony do Wydziału Śledczego we Frysztacie i tam nadal we wrześniu 1939. St. przod. mianowany 1 I 1923. Odznaczenia: KN, KW, MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 130 http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

119. Piotrowski Józef m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz lub Oficer St. szer. lub kpr. III batalionu Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ między 20 a 31.03.1919, miejsce nieznane pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

120. Płonka Józef Zbytków (1891-1973) Nauczyciel, dział. społ., oficer (major), poseł na sejm RP i na Sejm Śląski. Nauczyciel, Legionista, Uczestnik wojny polsko ukraińskiej, Plebiscyt i TOW na Śl. C. wojna polsko-bolszecka jako dowódca BOZC. W II RP polityk, W czasie II wś. W PSZ na Zachodzie. Po powrocie do Polski inwigilowany przez UB/SB. „Urodził się 23.2. w Zbytkowie na Śląsku Cieszyńskim jako syn Franciszka, robotnika, i Jadwigi ze Stokłosów. Po ukończeniu szkoły ludowej w Strumieniu uczęszczał dwa lata do polskiego gimnazjum w Cieszynie, lecz z powodu trudnych warunków materialnych przeniósł się do Seminarium Nauczycielskiego, które ukończył w r. 1910. Początkowo uczył w Marklowicach Górnych (1910-1914), a później w Michałkowicach (pow. frydecki). Działał społecznie w Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego oraz jako naczelnik „Sokoła” we Frysztacie. Pierwszą wojnę światową spędził w Legionach Polskich. W 1919 r. awansował do stopnia kapitana. Uczestniczył w działaniach bojowych polsko-ukraińskich pod Lwowem, a w bitwie pod Skniłowem został ciężko ranny. W czasie konfliktu polsko-czeskiego w latach 1919-1920 Płonka zorganizował Ochotniczy Batalion Piechoty Ziemi Cieszyńskiej, którego był dowódcą do stycznia 1921 r. W 1922 r. na własną prośbę przeszedł do rezerwy, a w 1924 r. został awansowany do stopnia majora. 

Płonka osiadł w Zbytkowie na gospodarstwie i tam rozwinął szeroką działalność społeczno-polityczną. Był prezesem: Okręgowego Związku Legionistów Polskich w Katowicach, Związku Legionistów Polskich Ziemi Cieszyńskiej, Związku Osadników, członkiem zarządu Tow. Przyjaciół Harcerstwa i radnym gminnym w Zbytkowie. Od 1935 r. uaktywnił się politycznie. W latach 1935-1936 wydawał w Cieszynie tygodnik „Śląska Brygada”. W 1935 r. został posłem do Sejmu RP oraz do Sejmu Śląskiego, do którego kandydował z ramienia Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy. W Sejmie RP był członkiem Komisji Rolnej. Na terenie Sejmu Śląskiego należał do grupki tzw. posłów „dzikich”. Jego wystąpienia na posiedzeniach plenarnych miały wyraźnie antysanacyjny charakter. Opublikował Spis harcerzy i legionistów pochodzenia szlacheckiego (Sosnowiec 1939). W 1939 r., tuż przed wybuchem wojny, Płonka zgłosił się w 3 p. strzelców podhalańskich w Bielsku i wziął udział w kampanii wrześniowej, po czym przedostał się do Rumunii, następnie do Wojska Polskiego we Francji, a stamtąd do Wielkiej Brytanii, dokąd przybył 22.6.1940 r. Tam pracował m.in. w Stacji Zbornej Oficerów i w 3 Brygadzie Szkolnej. Do kraju powrócił w marcu 1946 r. Przez pewien czas był przewodniczącym rady nadzorczej mleczarni w Pawłowicach oraz prezesem kółka rolniczego w Zbytkowie. Zmarł 28.11.1973 r. w Zbytkowie, pochowany został na cmentarzu w Strumieniu. PSU t. XXVI, s. 794-795; GZC 1990/11, s. 4; Zaolzie jest nasze, Cieszyn 1933, foto; Sejm Śląski 1922-1939, s. 348.” pl-bol. Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny..., t. 3.

121. Proksz Henryk Bogumin (1886-1959) Ksiądz „Ksiądz katolicki, bojownik o kształt granic II RP, katecheta, działacz młodzieżowy. Urodził się 24.3. w Boguminie jako syn Jana i Marii z domu Kalus. Absolwent gimnazjum polskiego w Cieszynie. Studia teologiczne rozpoczął we Wrocławiu, a ukończył je w Widnawie. Po święceniach kapłańskich, które otrzymał w 1902 r., wcielono go do wojska austriackiego, gdzie został kapelanem 100 Pułku Piechoty. Po odbyciu służby wojskowej pracował jako wikary w Stonawie, w latach 1912—1914 w Strumieniu, później we Frysztade. Był jednocześnie katechetą w Polskiej Szkole Ludowej w Starym Mieście koło Frysztatu. W 1914 r. zmobilizowano go i powierzono funkcję kapelana szpitala wojskowego w Krakowie, później kapelana liniowego w 16 Pułku Strzelców, skąd przeszedł do szpitala polowego we Frausztadzie. Od 1917 r. jako pomocnik dowódcy kompanii w Dąbrowie Górniczej, a od 21 listopada 1918 r. był członkiem tamtejszej Rady Narodowej. W1918 r. otrzymał awans na majora. W 1919 r. został kapelanem szpitala wojskowego w Cieszynie. Był uczestnikiem wojny bolszewickiej w 1920 r., podczas której był trzykrotnie ranny. Odniesione kontuzje sprawiły, że został przeniesiony do Dowództwa 7 Dywizji Piechoty, następnie do szpitala wojskowego w Bielsku-Białej. W latach 1921-1923 pełnił obowiązki kierownika Rejonu Duszpasterskiego Wojska Polskiego Katowice z siedzibą w Dziedzicach (była to namiastka przyszłego polskiego duszpasterstwa wojskowego na Górnym Śląsku). W 1923 r. przeniesiony do rezerwy prowadził dział charytatywny Administracji Apostolskiej Górnego Śląska. Od 1924 r. był nauczycielem w gimnazjum w Katowicach, następnie zaś kierownikiem kursów gimnazjalnych dla zakonnic. W 1927 r. został kapelanem rezerwy Wojska Polskiego, w 1928 r. mianowano go pierwszym kapelanem chorągwi śląskiej ZHP. W latach trzydziestych pracował jako wizytator religii. Od 1938 r. objął parafię p.w. Przemienienia Pańskiego w Katowicach. Od 1 września był administratorem kościoła garnizonowego w Katowicach. W 1947 r. mianowano go kanonikiem kapitulnym. Zmarł 27 stycznia. ODP s.112; Sł. biogr. duchowieństwa (Archi)diecezji Katowickiej 1922-2008, Katowice 2009, s. 323 (foto).” pl-bol. Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny..., t. 1.

122. Pustówka Józef Cieszyn (1898-1940) Nauczyciel PUSTÓWKA Józef

Ur. 6 VI 1898 w Cieszynie, syn Jana i Anny z Woliców. Porucznik rezerwy (1919). Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Cieszynie (1916). W maju 1916 r. wcielony do 31 pułku strzelców armii austriackiej w Morawskiej Ostrawie, gdzie odbył szkolenie unitarne i został wysłany na front rosyjski. W 1916 r. ukończył kurs szkoły oficerskiej w Opawie i jako dowódca plutonu był skierowany na front włoski. W 1917 r. ranny, po wyleczeniu prowadził zajęcia z rekrutami w baonie zapasowym swojego pułku. W lipcu 1918 r. skierowany na front albański jako dowódca kompanii. W listopadzie 1918 r. zgłosił się do WP. Dowodził plutonem w pp Ziemi Cieszyńskiej. W szeregach 10 pp walczył w styczniu 1919 r. z wojskami czeskimi, w marcu wysłany na front ukraiński. W walce pod Trembowlą dostał się do niewoli, został umieszczony w obozach w Borszczowie i Melnicy. Po wyzwoleniu odesłany do baonu zapasowego 10 pp w Łowiczu, w 1920 r. brał udział w walkach z bolszewikami. W październiku 1920 r. zwolniony do rezerwy. Ukończył Akademię Handlową w Krakowie (1921) i podjął pracę nauczyciela w szkole powszechnej w Łaziskach Średnich, pow. pszczyński. W 1939 r. mieszkał w Jabłonkowie. Należał do kadry oficerskiej OK V.

Wpisany na LW z Kozielska 035/2 z 16 IV 1940, poz. 62, t. 2079. W Katyniu zidentyfikowany pod nrem AM 3595, przy zwłokach znaleziono kartę szczepień, legitymację urzędniczą i list. Jego nazwisko jest też na znalezionych w Katyniu kartkach z adresami Stanisława Karońskiego i Alojzego Gałuszki.

KC-K 510; Mo 157; T 198, 681; Król 120; Bor 33, 54; Koz 324, 898; WPH 1990, nr 3¬4, s. 362; WPH 1994, nr 1-2, s. 336; GZC 1991, nr 16; Tes 1991, nr 3, s. 15; CAW-AP 2926

pl-bol.; pl-ukr.; pl-cz Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

123. Pyszko Jan Mosty, k. Jabłonkowa (1881-1940) Oficer (Major), Legionista Oficer zawodowy, legionista. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i poslsko-bolszewickiej. Oficer zawodowy WP, od 1927 r. w stanie spoczynku. Zamordowany w Katyniu. Kawalerowie, s. 144 „Ur. 3 V 1881 w Mostach p. Jabłonkowem, pow. cieszyński, syn Pawła i Ewy z Muchowskich. Major w stanie spoczynku (1919). Absolwent Gimnazjum Realnego w Cieszynie i Szkoły Górniczej w Morawskiej Ostrawie. Pracował jako urzędnik na kopalni węgla kamiennego w Brzeszczach, pow. oświęcimski, następnie był urzędnikiem Banku Rolnego we Frysztacie. Działacz społeczny - członek zarządu „Towarzystwa Szkoły Ludowej”, „Sokoła”, „Macierzy Szkolnej“, „Komitetu Przyjaciół Harcerzy“. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał z grupą 28 ochotników do Krakowa, gdzie wstąpił do 2 pp Legionów Polskich. Walczył w Karpatach, był ranny, dostał się do niewoli niemieckiej, skąd zbiegł i ukrywał się na Ukrainie. W październiku 1918 r. wstąpił w Kijowie jako ochotnik do kompanii ppłk. Żukowskiego. Po powrocie do kraju został komendantem szkoły podoficerskiej 33 pp w Łomży, skąd w 1919 r. został przeniesiony do 37 pp w Kutnie. W latach 1919 - 1920 uczestniczył w akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim. W 1920 r. objął stanowisko zastępcy dowódcy baonu 37 pp i garnizonu Łęczyca, następnie pełnił też obowiązki kwatermistrza tego pułku. Ukończył II Kurs Doszkolenia Oficerów Sztabowych w Grupie i od września 1926 r. był oficerem placu w Skierniewicach. W 1927 r. został przeniesiony w stan spoczynku i przydzielony do kadry oficerskiej OK I. Odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy, KN, KW czterokrotnie, Wojskowym Krzyżem Zasługi III kl.

Wpisany na LW z Kozielska 015/2 z kwietnia 1940 (bez daty), poz. 14, t. 3362. W Katyniu zidentyfikowany pod nrem AM 462. Przy zwłokach znaleziono książeczkę oszczędnościową PKO, portfel, blok notesowy.

KC-K 512; Mo 157; T 198, 623; Król 120; Bor 32, 54-55, Koz 45; WPH 1990, nr 1-2, s. 412; WPH 1990, nr 3-4, s. 330; GZC 1991, nr 21; Tes 1991, nr 3, s. 15; Wykaz oficerów

pl-bol. (?) - ochotniczy zaciąg w Kijowie w 1918 roku Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 144, Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

124. Rachwalski Kazimierz m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł w wyniku choroby 20.02.1919 w Bratkowicach pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

125. Rajwa Antoni Skoczów (1897-1940) Żołnierz, urzędnik celny, więzień obozów koncentracyjnych. „Urodził się 7 IV 1897 r. w Skoczowie jako syn Pawła i Katarzyny z d. Loska. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczył się tkactwa w dokształcającej szkole przemysłowej, a w latach 1911 - 1913 praktykował w lokalnych firmach włókienniczych - Eichler & Inochowski oraz Braci Heilpern. Od II 1916 r. był marynarzem w c.k. flocie austriackiej na Adriatyku - służył na okrętach podwodnych i po kursie miał uprawnienia obsługi torped. Dosłużył się stopnia bosmanmata. W X 1918 r. zgłosił się ochotniczo do organizującego się Wojska Polskiego. Brał udział w rozbrajaniu garnizonu austriackiego w Cieszynie w listopadzie 1918 r., potem walczył pod Skoczowem w styczniu 1919 r. Brał udział w wojnie z bolszewikami w 1920 r. oraz w akcji plebiscytowej i powstaniu na Śląsku. W okresie międzywojennym był urzędnikiem celnym w Mysłowicach, Bielsku i Cieszynie. W 1923 r. Górnośląska Komisja Odznaczeń nadała Antoniemu Rajwie Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi „za bohaterstwo i zasługi położone w walce około wyzwolenia Ziemi Śląskiej”. 28 X 1926 r. wstąpił do Związku Powstańców Śląskich, Grupa Miejscowa Skoczów, legitymacja nr 10. Po odzyskaniu Zaolzia przez Polskę w 1938 r. osiedlił się wraz z rodziną w Trzyńcu. W X 1939 r. został aresztowany przez gestapo i uwięziony w Cieszynie, potem w obozie przejściowym w Skrochowicach k. Opawy. Stamtąd został przetransportowany do KL Oranienburg - Sachsenhausen koło Berlina, nr obozowy 5561, blok 46, potem 25. Jego współwięźniem był pisarz Gustaw Morcinek. W obozie robiono na nim eksperymenty z przeszczepem nerek. Zginął 6 VI 1940 r. Wdowa dostała urnę z prochami oraz paczkę z osobistymi rzeczami, w tym zegarek i okulary. Pochowano go w rodzinnym grobie na cmentarzu przy ul. Stalmacha w Skoczowie. Materiały archiwalne udostępnił wnuk, Piotr Rajwa, zam. w Zielonce k. Krakowa, J. Klistała, Intelligentzaktion, Bielsko - Biała 2017, s. 357. pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 166

126. Rojczyk Wilhelm Biery (1899-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. Przod. PWŚl. Od 27 XI 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, z której automatycznie przeszedł do PWŚl. Służył w Komisariatach w Cieszynie (do 19 III 1925) i Lipinach pow. świętochłowicki (do 1 XII 1927), skąd przeniesiony do pow. cieszyńskiego – służbę pełnił na Posterunkach: w Kończycach Wielkich (do 10 VI 1931) i Ustroniu (do 29 XI 1938), następnie komentant Posterunku w Istebnej. Odznaczenia: MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol.? http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

127. Ryba Stanisław m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł 22.02.1919 w Gródku Jagiellońskim pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

128. Rydz Emil m. urodzenia - b.d. (?-1919) Oficer (Chor.) Chor. III batalionu Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł z ran 21.02.1919 we Lwowie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

129. Sabath Augustyn Guty (1895-1940) Oficer Mjr łącz. Augustyn SABATH s. Stanisława i Augusty z Kellerów, ur. 4 XII 1895 w Gutach k. Cieszyna. Uczestnik I wojny światowej. Członek POW. Od 1918 w WP w 7 pp, 10 pp i 1 p. wojsk łącz. Ukończył SPŁącz. w Zegrzu (1921), służył w 54 pp i 2 p. łącz., potem w komp. telegraf. 12 DP. Od kwietnia 1935 w KOP. W 1939 dca łącz. 38 DPrez. Awansowany do stopnia mjr. ze starsz. 19 III 1939. Odznaczony SKZ, medalami 1918–1921 i 10-lecia. L.S. 3240; CAW, Ap 27765, 27886, 28079, 17463 + 9773, Odrz. 25.10.1937; ARS; MKat., Zbiór rel. i opr. Mjr łącz. Ur. 4 grudnia 1895 w Gutach, związany rodzinnie z Brenną. Zmobilizowany do wojska austriackiego walczył na frontach I wojny światowej, wstępując do tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW/TOW). Na ochotnika zgłosił się w 1918 roku do tworzącego się w Cieszynie Wojska Polskiego. Uczestnik wojny o Śląsk Cieszyński w styczniu 1919 r. W szeregach pułku ziemi cieszyńskiej (kompania techniczna) walczył na froncie ukraińskim. Pod koniec lipca 1919 roku, gdy walki wygasły, a jego zgrupowanie osiągnęło Zbrucz, rozważał zwolnienie do cywila. Pozostał jednak w armii, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Został zawodowym oficerem Wojska Polskiego. W 1921 ukończył Szkołę Podchorążych Łączności w Zegrzu. Służył m.in. w 7, 10 i 54 pułku piechoty, 1 i 2 p. wojsk łączności; kompanii telegraficznej 12 Dywizji Piechoty. Od kwienia 1935 roku pracuje w Korpusie Ochrony Pogranicza, m.in. jako szef łączności KOP „Polesie”. Tuż przed wybuchem II wojny światowej mianowany dowódcą łączności 38 Dywizji Piechoty Rezerwy, która odznaczyła się następnie w zwycięskiej bitwie z Niemcami pod Jaworowem, koło Lwowa. Wraz z prawie czterema tysiącami polskich oficerów i policjantów trafił do obozu jenieckiego w Starobielsku. Zginął w kwietniu lub maju 1940 roku w masowych egzekucjach NKWD w Charkowie. Awansowany do stopnia mjr. ze starsz. 19 III 1939. Odznaczenia: SKZ, MPzaW oraz MDzON. Zamordowany w Charkowie. pl-bol. Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, oprac. Jerzy Ciesielski [i in.], Warszawa 2003, s. 467; Gr, s. 216 http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/7167 https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

130. Santarius Karol Poręba, k. Frysztatu (1899-1940) Żołnierz Żołnierz Legionów Polskich. Uczestnik walk o Śląsk Cieszyński. W WP od 1920, przydzielony do 10 pp. Ukończył Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego (1927), służył jako lekarz w 25 pap, 29 pp, 14 pal, w 5 i 7 baonach san. oraz jako ordynator oddziału chirurgicznego 7 Szp. Okr. W 1939 w szp. pol. Zamordowany w Charkowie. pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

131. Santarius Karol Datynie dln. (1891-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. St. post. PWŚl. W I wojnie w armii austriackiej. Od 2 XII 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie w PWŚl. Pozostał (do 30 IX 1923) na dotychczasowym miejscu służby na Posterunku w Istebnej pow. cieszyński, skąd przeniesiony do pow. bielskiego na Posterunek w Zabrzegu (do 15 VIII 1930), następnie na Posterunek w Chybiu, skąd 4 X 1938 delegowany do pow. frysztackiego, od 22 XII 1938 służył w Komisariacie w Trzyńcu. Odznaczenia: MPzaW. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol.? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

132. Santarius Karol Łazy, k. Orłowej (1899-1940) Oficer Por. rez. Absolwent Polskiego Gimnazjum Realnego im. J. Słowackiego w Orłowej (1917). W 1918 w 10 pp. Uczestnik akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim. W stopniu por. zweryfikowany ze starsz. 1 VI 1919, przydzielony do 3 p. s. podh. Odznaczenia: KW i SKZ. Zamordowany w Katyniu. pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

133. Schmidt Leon Karwina (1895-1940) Żołnierz W WP od 1918, przydzielony do 10 pp. Uczestnik akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim oraz wojny 1919–1921 w szeregach 42 pp, w którym pełnił służbę do 1930. Następnie w 1 p. s. podh., od 1935 w PKU Nowy Sącz, ostatnio w PKU Cieszyn. Zamordowany w Charkowie. "Ur. 20 V 1895 w Karwinie, pow. frysztacki, syn Jana i Joanny z Fajów. Kapitan służby stałej. Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Cieszynie (1914), podczas I wojny światowej w armii rosyjskiej, następnie w polskich legionach. W WP od 1918 r., przydzielony do 10 pp. Uczestniczył w akcji plebiscytowej na Śląsku Cieszyńskim oraz w walkach 1919 - 1921 w szeregach 42 pp, gdzie pełnił służbę do 1930 r. Następnie w 1 psp, od 1935 r. służył w Pow. Kdzie Uzupełnień w Nowym Sączu, ostatnio był referentem PKU w Cieszynie. Dwukrotnie odznaczony KW oraz medalami 1918-1920 i 10-lecia. Żonaty z Ireną. Pisał do rodziny z Starobielska.

Wpisany na Listę Starobielska pod nrem 3721.

KC-Ch 474; T 981; Król 126; Bor 25, 71; GZC 1991, nr 21 (Szmied Leopold); Tes

1992, nr 1, s. 18; WPH 1993, nr 1, s. 308; Wykaz oficerów; MKat 3050/A; ZAO, metryka Katolickiego Urzędu Parafialnego w Karwinie, s. 247; OAK-M

pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/7214 https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

134. Sekuła Władysław Michałkowice (1897-1981) Woźny W czasie I wś. w armii a-w. Od 02.1919 w WP. – 15 pp. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, ranny pod Nasielskiem 17.08.1920. VM za 1920 r. Do 1928 r. emigrant we Francji. Po powrocie do Polski woźny w Tarnowie. Dalsze losy nieznane. pl-bol.

135. Sikora m. urodzenia - b.d. (?-1919), Żołnierz 12 stycznia 1919 roku poniósł śmierć w ataku na Kiernicę, k. Gródka Jagiellońskiego na Ukrainie. „Groby dla poległych w tej bitwie Polaków i Ukraińców zostały wykopane pod unicką cerkwią w Kiernicy. Zostali pochowani blisko siebie. Wszyscy byli już tam, gdzie nie ma już zabijania i gdzie nie ma już krwawych sporów o graniczne powiaty oraz o graniczne miedze. (...) Wszyscy polegli Polacy byli z okolicy Cieszyna. Z mego plutonu spoczywają we wspólnej mogile w Kiernicy Tomala, Sitek, Cieślar i Sikora. Odpoczywają na wieki tak daleko od Śląska. Niech im ta piękna ziem ia kresowa, ziemia lwowska, użyźniona tak obficie ich krwią i krwią jeszcze wielu innych poległych na niej Ślązaków spod Cieszyna, lekką będzie. Niech odpoczywają w wiecznym pokoju.” pl-ukr. Nowok Alojzy, Z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim...

136. Sikora Jan Brenna (1892–1974) Policjant „Przodownik Policji Województwa Śląskiego. Urodził się 23 XII w Brennej. W 1906 r. ukończył szkołę ludową „na Kępie” w Międzyświeciu. Po szkole pracował na roli, potem w betoniarni Schanzerów na Górnym Borze w Skoczowie. Od października 1913 r. służył w 1. pułku ułanów, a od kwietnia 1916 r. w 100. pułku piechoty. Podczas I wojny światowej walczył na froncie wschodnim, a następnie we Włoszech, gdzie został ciężko ranny. Po wojnie jako ochotnik służył w 10. Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej do 9 IX 1919 r. Brał udział w wojnie o Śląsk Cieszyński z Czechami, a także w walkach o Wołyń i Lwów. 1 X 1919 r. został przeniesiony do Żandarmerii Śląska Cieszyńskiego i uczestniczył w trzecim Powstaniu Śląskim. Od 16 VI 1922 r. podjął pracę w Policji Województwa Śląskiego. Pełnił ją na różnych odcinkach, m.in. w Konnej Policji w Świętochłowicach i Katowicach. W lipcu 1923 r. awansował na stopień starszego przodownika. W Szkole Policji Województwa Śląskiego w Świętochłowicach prowadził szkolenia funkcjonariuszy policji i komendantów posterunków. Z dniem 22 XII 1938 r. Jan Sikora został przeniesiony służbowo do Cieszyna na stanowisko Komendanta Komisariatu Policji. W chwili wybuchu II wojny światowej, wraz z oddziałem policji wycofał się na wschód, gdzie 24 IX dostał się do niemieckiej niewoli. Zwolniony 21 X, wrócił na Śląsk Cieszyński. Do końca wojny podejmował różne prace, m.in. jako monter elektrowni okręgowej w Skoczowie. Do końca wojny pomagał materialnie wdowom i rodzinom policjantów, którzy nie powrócili z wojny oraz rodzinom więźniów obozów koncentracyjnych, Po wojnie, do 1947 r. pracował nadal w elektrowni, jako pracownik umysłowy. Władze odmówiły mu powrotu do służby państwowej w policji, dlatego podjął pracę w Zarządzie Gminy Zbiorowej w Skoczowie jako referent meldunkowy, ale jako byłemu funkcjonariuszowi policji nie było mu dane pozostać długo na tym stanowisku. Od września 1948 r. był magazynierem, kasjerem, ekspedientem i pracownikiem biurowym w Odlewni i Zakładach Mechanicznych w Skoczowie. Na emeryturę przeszedł w 1958 r. Przez wiele lat pełnił funkcję prezbitera zboru ewangelickiego w Skoczowie. Otrzymał wiele odznaczeń i pochwał. Zmarł 2 IV 1974 r. Gazeta Skoczowska 1998, nr 27.” pl-ukr. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 171 http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

137. Sitek m. urodzenia - b.d. (?-1919), Żołnierz 12 stycznia 1919 roku poniósł śmierć w ataku na Kiernicę, k. Gródka Jagiellońskiego na Ukrainie. „Groby dla poległych w tej bitwie Polaków i Ukraińców zostały wykopane pod unicką cerkwią w Kiernicy. Zostali pochowani blisko siebie. Wszyscy byli już tam, gdzie nie ma już zabijania i gdzie nie ma już krwawych sporów o graniczne powiaty oraz o graniczne miedze. (...) Wszyscy polegli Polacy byli z okolicy Cieszyna. Z mego plutonu spoczywają we wspólnej mogile w Kiernicy Tomala, Sitek, Cieślar i Sikora. Odpoczywają na wieki tak daleko od Śląska. Niech im ta piękna ziem ia kresowa, ziemia lwowska, użyźniona tak obficie ich krwią i krwią jeszcze wielu innych poległych na niej Ślązaków spod Cieszyna, lekką będzie. Niech odpoczywają w wiecznym pokoju.” pl-ukr. Nowok Alojzy, Z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim...

138. Siwek Władysław Albertów, p. Turek (związany z Zarzeczem i Bielskiem) (1898-1940) Policjant „Starszy Posterunkowy Policji Województwa Śląskiego – Oddział Konny w Bielsku. Władysław SIWEK syn Leonarda i Marianny z Rosiaków, urodził się 09.09.1898 r. w Albertowie powiat Turek. W Wojsku Polskim od 26.06.1919 r. do 21.08.1921 r. W Policji Województwa Śląskiego od 01.03.1924 r. z przydziałem na Posterunek w Zarzeczu powiat bielski. Od 15.09.1925 r. służbę pełnił w Bielsku w Komisariacie skąd 15.01.1928 r. został przeniesiony na Posterunek Konny w Bielsku gdzie służył do września 1939 r. Starszym posterunkowym mianowany 31 marca 1939. Odznaczony Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę w 1920 r. We wrześniu 1939 razem z oddziałem Policji Województwa Śląskiego przedostał się na wschód by podjąć walkę z okupantem. Również rodziny policjantów zostały ewakuowane na tereny południowo-wschodniej Polski, w tym żona Elżbieta z dwójką dzieci, córką Wandą i synem Edwardem. Po napaści Sowietów na Polskę, w październiku 1939 r. Starszy Posterunkowy Władysław Siwek został aresztowany przez NKWD i osadzony w obozie specjalnym w Ostaszkowie. Cała trójka tj. żona z dwójka dzieci, jesienią 1939 r. wróciła do Bielska. Niestety Elżbieta Siwek zmarła w sierpniu 1940 r. osierocając córkę i syna. Władysław Siwek został rozstrzelany w siedzibie NKWD Kalininie (Twerze) i pochowany w zbiorowej mogile w Miednoje. Został pośmiertnie w 2007 roku mianowany na stopień Aspiranta Policji Państwowej. pl-bol. http://sylwetki.muzeumkatynskie.pl/index.php?page=profil_ofiary&id=314

139. Skrzypek Teofil Górki Wielkie (1893-1978) Nauczyciel „Nauczyciel, współautor podręcznika szkolnego do geometrii. Urodził się 27.4. jako syn wójta w Górkach Wielkich i brat Ludwika. Po ukończeniu szkoły wydziałowej w Skoczowie, wraz ze swoim bratem, uciekł do seminarium nauczycielskiego w Cieszynie (1910). Po maturze w 1914 r. krótko pracował w Brennej, skąd został powołany do wojska. Został wysłany na front wschodni, a potem włoski. Z powodu choroby oczu pracował przeważnie w administracji. Po bitwach nad Piavą we Włoszech uzyskał urlop na zdanie egzaminu kwalifikacyjnego. Na front już nie wrócił. W listopadzie 1918 r. zgłosił się do Wojska Polskiego w Cieszynie, a w 1919 r. brał udział w walkach koło Gródka Jagiellońskiego, gdzie pod Iłowem został ciężko ranny. Po rekonwalescencji wrócił na Śląsk i objął stanowisko nauczyciela szkoły ćwiczeń przy seminarium nauczycielskim w Cieszynie. Pracował tu przez dziesięć lat. Dał się poznać jako wybitny pedagog. Wraz z Alojzym Milatą, który był profesorem w tymże seminarium, opracował i wydał podręcznik metodyczny Geografia Polski w dwu wersjach: dla nauczyciela i dla ucznia. Od 1929 do 1933 pełnił obowiązki inspektora szkolnego w Katowicach i Tamowskich Górach. Od 1936 do wybuchu II wojny światowej był kierownikiem szkoły nr 1 w Cieszynie, następnie osiadł na stałe wraz z rodziną w Dzięgielowie. Po wojnie przez dwa lata był nauczycielem w Goleszowie, przez 3 następne lata wykładał matematykę w liceum spółdzielczym w Cieszynie. Po pracy w szkole zawodowej przeszedł w 1952 r. na emeryturę. Napisał pamiętnik, który pozostał w maszynopisie. Swoją bogatą bibliotekę przekazał Bibliotece Pedagogicznej w Cieszynie. GZC 1973/nr 20; Sr VI.” pl-ukr. Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny..., t. 2.

140. Smolarz Edward Dziedzice (1900-1920) Uczeń Uczeń, uczestnik odsieczy Lwowa. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w 17 pp. Poległ 6.09.1920. pl-bol.

141. Smolarz Ludwik Dziedzice (1898-1943) Oficer zawodowy. Uczestnik wojny plsko-bolszewickiej. Po wojnie oficer zawodowy WP, uczestnik kampanii wrześniowej. Zmarł w oflagu. " Ludwik SMOLARZ (nr krzyża: 7033)

Urodził się 21 VII 1898 r. w Dziedzicach jako syn Michała i Anny z domu Fuchs, brat Edwarda (zob.)

Wykształcenie: ukończył siedem klas Polskiego Gimnazjum Realnego im. Juliusza Słowackiego w Orłowej.

Po rozpoczęciu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich (zaliczono mu okres służby od 21 VIII 1914 r. do 18 I 1918 r.) z przydziałem do 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich (4 kompania I batalionu). W czasie walk kontuzjowany został 3 VIII 1916 r. pod Rutką Litowicką. W grudniu 1917 r. skierowano go do szkoły podchorążych w Bolechowie. Po przedarciu się części oddziałów legionowych na rosyjską stronę frontu 16 II 1918 r. został przez władze austriackie internowany. W kwietniu tego roku wcielono go do armii austro-węgierskiej (57 Pułk Piechoty) i skierowano na front włoski. Za polską działalność narodową wśród żołnierzy został zdegradowany do stopnia szeregowca.

Po zakończeniu I wojny światowej wstąpił do I batalionu Ziemi Rzeszowskiej, który później został wcielony do 17 Pułku Piechoty. W szeregach tego pułku walczył na froncie bolszewickim. Ciężko ranny (postrzał obu nóg) został 19 V 1920 r. pod Hutą.

Po wyleczeniu z ran powrócił do pułku. W okresie pokojowym pozostał w zawodowej służbie wojskowej w dalszym ciągu służąc w 17 Pułku Piechoty w Rzeszowie. Przejściowo był także oficerem Biura Ścisłej Rady Wojennej. Stopień porucznika nadano mu ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r., kapitana ze starszeństwem z dnia 15 VIII 1924 r., majora ze starszeństwem z dnia 1 I 1933 r. W 1933 r. przeniesiony został do 67 Pułku Piechoty w Brodnicy, gdzie objął dowództwo III batalionu. W pułku tym służył do 1936 r. Z dniem 1 V 1936 r. objął stanowisko wykładowcy taktyki piechoty w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W 1939 r. otrzymał awans do stopnia podpułkownika (starszeństwo z dnia 1 III 1939 r.). W trakcie mobilizacji w sierpniu 1939 r. otrzymał funkcję dowódcy III batalionu 145 Rezerwowego Pułku Piechoty formowanego w Łodzi. Miał on podlegać 44 Rezerwowej Dywizji Piechoty, która miała stanowić odwód Armii „Łódź”. W trakcie Kampanii Wrześniowej plany te zostały pokrzyżowane szybkością niemieckiej agresji. Dywizja nie zdołała się w pełni zmobilizować i skoncentrować. Jej elementy cofały się w kierunku Warszawy. Podpułkownik Smolarz podporządkował się ze swoim batalionem podpułkownikowi Władysławowi Dzióbkowi dowódcy 144 Rezerwowego Pułku Piechoty. Oddziały te prowadziły walki opóźniające, a w nocy z 14 na 15 IX 1939 r. dotarły do Warszawy i weszły w skład oddziałów broniących Stolicy. Przydzielono je do odcinka Warszawa Zachód (rejon Fortu Bema). Po kapitulacji Warszawy dosłał się do niewoli niemieckiej. Przebywał m.in. w obozie jenieckim VII A w Murnau. Tam zmarł 4 I 1943 r.

Do 1934 r. rodziny nie założył, z późniejszego okresu brak informacji.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.76-7285,

Głowacki Ludwik, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Warszawa 1985,

Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945: słownik biograficzny, t. 2 (1914-1921), cz. 1. Koszalin 1991, s. 137-138,

Buława Edward, Egzamin wobec Polski, Cieszyn 1998, s. 192,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Elektroniczna baza danych „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką” http://www.straty.pl/index.php/szukaj-w-bazie [dostęp: 18 VIII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 13330 z dnia 17 V 1922 r. (Dz. Pers. nr 7/1923).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Ludwika Smolarza:

Wybitnie odważny – oddziaływuje bardzo dodatnio na swych kolegów wskutek czego jako szeregowcowi powierzano mu funkcje podoficerskie i częstokroć ważne posterunki wojskowe.

Odznaczył się szczególnie dnia 17 marca 1916 r. pod Wołczeckiem, kiedy jako dowódca patrolu liczącego 7 ludzi podczołgał się pod placówkę nieprzyjacielską i znienacka uderzywszy na nią wziął ją całą do niewoli kładąc pokotem posterunek nieprzyjacielski. Czynem tym wykazał niezwykłą odwagę i zimną krew.

CAW, Kolekcka Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.76-7285

pl-bol. Król Stefan, Kawalerowie Virtuti Militari..., s. 153 https://cieszynscybohaterowie.blogspot.com/

142. Spień Adam Śmiłowice (1893-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. St. post. PWŚl. Żołnierz Armii gen. Hallera. Do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie w PWŚl. Początkowo służbę pełnił w pow. cieszyńskim, potem (do 1 II 1930) w Komisariacie w Radzionkowie pow. tarnogórski, skąd przeniesiony na Posterunku w Wapienicy pow. bielski. Od 6 II 1939 na Posterunku Bogumin Miasto pow. frysztacki. Odznaczenia: SKZ, MPzaW, MDzON, MH. Zamordowany w Twerze (Miednoje). Ur. 22 XII 1893 w Śmiłowicach, pow. cieszyński, syn Pawła i Anny z Sikorów.

Starszy posterunkowy PWŚl. Był żołnierzem Armii gen. Hallera. Do 14 VII 1922 służył w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego, skąd przeszedł do PWŚl. Najpierw pełnił służbę w pow. cieszyńskim, następnie w Komis. w Radzionkowie, pow. tarnogórski (do 1 II 1930). Stamtąd został przeniesiony na Post. w Wapienicy, pow. bielski. Od 6 II 1939 pełnił służbę na Post. Bogumin-Miasto. Odznaczony SKZ, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem 10-lecia Odzyskanej Niepodległości, Mieczami Hallerowskimi.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 045/1 z 22 IV 1940, poz. 98, t. 1909.

KC-M 846; LO 169 (Szpeń); Bor 103-104; T 352, 875; WPH 1992, nr 1, s. 399 (Szpeń); GZC 1991, nr 16

pl-bol.? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

143. Staniek Franciszek Szynochel (1895-1940) Policjant „Przod. PWŚl. Franciszek STANIEK s. Karola i Leopoldy ze Skażików, ur. 22 IX 1895 w Szynochlu. W WP od 9 III do 24 XI 1919, 12 pp. Od 18 V 1920 do 14 VII 1922 w Żand. Kraj. Śląskiej, potem w PWŚl. w Kdzie Pow. Cieszyn (d o 9 V 1923), na Post. Pogwizdów pow. cieszyński (do 31 X 1923)), Komis. Cieszyn (do 19 VII 1925), Post. Chropaczów pow. świętochłowicki (d o 1 V 1929), Post. Czerwionka pow. rybnicki (do 19 XII 1938), następnie kmdt Post. Zabłocie pow. bielski i tam we wrześniu 1939. Przod. mian . 1 I 1928. L. 045/2 (32), 2189.” "Ur. 22 IX 1895 w Szonychlu p. Boguminem, pow. frysztacki, syn Karola i Leopoldy ze Skazików. Przodownik PWŚl. (1 I 1928). Ukończył szkołę powszechną, kolejarz. Służył w 12 pułku piechoty WP (od 9 III do 24 XI 1919). Od 18 V 1920 do 14 VII 1922 pełnił służbę w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego, skąd przeszedł do PWŚl. Do 9 V

1923 pełnił służbę w Kdzie Pow. Cieszyn, następnie (do 31 X 1923) na Post. w Pogwizdowie, pow. cieszyński, w Komis. Cieszyn (do 19 VII 1925), na Post. w

Chropaczowie, pow. świętochłowicki (do 1 V 1929), na Post. w Czerwionce, pow. rybnicki (do 19 XII 1938). Stąd został skierowany na stanowisko komendanta Post. Zabłocie, pow. bielski, gdzie służył do września 1939 r. Żonaty z Alojzją Rojek, miał dzieci Bolesława i Stefanię, syn Józef zmarł krótko po urodzeniu.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 045/2 z 22 IV 1940, poz. 32, t. 2189.

KC-M 852 (błędnie m. urodzenia Szynochl); LO 162; T 876; WPH 1992, nr 1, s. 400 (Stanek); APK 44, 98

pl-ukr.? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/12705 https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

144. Staszczyk Antoni Komorowice (1892-1945) Oficer zawodowy (chorąży) „Urodził się 6 II 1892 r. w Komorowicach Bielskich, jako syn Antoniego i Katarzyny. Ojciec pochodził z Jawiszowic i był kolejarzem, matka z Dankowie. Antoni Staszczyk senior był zawiadowcą stacji i dlatego rodzina często zmieniała miejsca zamieszkania. Jakiś czas Staszczykowie mieszkali w budynku dworca kolejowego w Skoczowie. Po przejściu na emeryturę ojciec kupił niewielkie gospodarstwo w Pogórzu nr 112 i tam już rodzina zamieszkała na stałe. Antoni Staszczyk junior został zawodowym żołnierzem. Brał udział w wojnie granicznej z Czechami w styczniu 1919 r., a potem w walkach z bolszewikami w 1919 i 1920 r. Służył w 4. Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie w stopniu chorążego. 12 XI 1931 r. dostał Krzyż Waleczności nr 1277. W 1938 r. przeszedł na wojskową emeryturę i zamieszkał w Cieszynie. Ponieważ stary ojciec poważnie chorował, na prośbę rodziców zamieszkał w Pogórzu i przejął rodzinne gospodarstwo. Jego pasją stało się ogrodnictwo. Założył sad, sprowadzał nowe odmiany jabłoni i często korzystał z fachowych rad i pomocy znanego skoczowskiego ogrodnika pana Warcęgi. Należał do Polskiego Związku Narciarskiego, lubił polować. Wybuch II wojny światowej zmienił spokojne życie wojskowego emeryta. Obawiając się aresztowania i prawdopodobnego wysiedlenia rodziców do Generalnej Guberni, przyjął propozycję właściciela majątku w Pogórzu, p. Stonawskiego, by został jego sekretarzem. Władał biegle językiem niemieckim, czeskim i rosyjskim, był dobrym organizatorem, a przy tym zdobył już uznanie i zaufanie mieszkańców wsi. Był jeden minus - przyjęcie funkcji sekretarza oznaczało konieczność podpisania volkslisty. Dopiero teraz, po ukończeniu 50. roku życia ożenił się z Marią Pasterny z Pogórza, a w lutym 1945 r. urodziła się córka Małgorzata. Sekretarzem gminy był do wiosny 1945 r., do chwili wejścia wojska sowieckiego. Dr Piotr Stonawski przyjechał w nocy do jego domu, by go ostrzec przed aresztowaniem i namówić do ucieczki. Nie skorzystał z możliwości ucieczki, gdyż nie chciał zostawić starej matki, żony i małego dziecka. Końcem kwietnia został zadenuncjowany przez jednego z sąsiadów i w nocy wywleczony z domu. O tym, gdzie jest żona dowiedziała się dopiero po kilku dniach od żony pastora z Jaworza. Pieszo, w nocy przyszła ją powiadomić, że Antoni Staszczyk wraz z jej mężem przebywają w obozie pracy „Zgoda” w Świętochłowicach. Jako tzw. więzień śledczy pracował na kopalni „Polska”. Zmarł na tyfus w obozowej lecznicy 2 IX 1945 r., w wieku 53 lat. Żonie udało się przekupić strażników i wywieźć ciało poza teren obozu. Za zgodą miejscowego proboszcza pochowała je na Starym Cmentarzu w Świętochłowicach. Gospodarstwo w Pogórzu przeszło pod tymczasowy zarząd państwowy jako mienie poniemieckie. Z ramienia ówczesnej władzy pieczę nad nim sprawował Stefan Rech, związany potem z Gospodarstwem Rybackim w Ochabach. Ten przedwojenny komunista okazał się człowiekiem uczciwym. Nie połakomił się na cudzą własność, ale pomagał zrozpaczonej wdowie i matce staruszce. Brak jakichkolwiek dowodów na antypolskie zachowania i decyzje w czasie pełnienia przez Antoniego Staszczyka funkcji sekretarza wsi, potwierdzone przez liczne oświadczenia mieszkańców Pogórza, a odwrotnie pochwały za bezinteresowną pomoc z jego strony, wpłynęły na decyzję Sądu Okręgowego w Cieszynie. Postanowieniem z dnia 10 VI 1947 r. Antoni Staszczyk został zrehabilitowany, a na tej podstawie Powiatowa Komisja Ziemska w Cieszynie 20 XI 1947 r. uchwaliła przywrócenie gospodarstwa w Pogórzu prawowitym spadkobiercom - żonie Marii Staszczyk i córce Małgorzacie. Na podstawie materiałów udostępnionych przez Małgorzatę Staszczyk.” pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 436-437.

145. Staś Franciszek Górki Wlk. (1892-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. St. post. PWŚl. Od 24 XI 1918 do 14 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, z której automatycznie przeszedł do PWŚl. Do 19 VII 1925 służbę pełnił w Komendzie Pow. w Cieszynie, do 9 VI 1926 na Posterunku w Piasku pow. lubliniecki, następnie ponownie w Komendzie Pow. w Cieszynie, o d 2 X 1931 – i nadal we wrześniu 1939 – na Posterunku w Skoczowie pow. cieszyński. St. post. mianowany 1 VII 1937. Odznaczenia: MPzaW, GwGŚl. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol.? http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

146. Stemon Szczepan Piotrowice (1899-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. Przod. PWŚl. Do 15 VII 1922 w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie w PWŚl. W pow. tarnogórskim służył do 25 VII 1926 i został przeniesiony do pow. bielskiego, do 9 I 1932 w Komisariacie w Bielsku, zastępca komendanta Posterunku w Chybiu, komendant Posterunku w Międzyrzeczu Górnym, od 5 XII 1938 komendant Post. w Wapienicy i tam nadal we wrześniu 1939. Odznaczenia: MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). "Ur. 21 XII 1899 w Piotrowicach, pow. frysztacki, syn Franciszka i Katarzyny z Cnotów. Przodownik PWŚl. Do 15 VII 1922 służył w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego, następnie w PWŚl, początkowo w pow. tarnogórskim (do 25 VII 1926), skąd został przeniesiony do pow. bielskiego. Do 9 I 1932 pełnił służbę w Komis. w Bielsku, później był zastępcą komendanta Post. w Chybiu, komendantem Post. w Międzyrzeczu Górnym, od 5 XII 1938 komendantem Post. w Wapienicy, gdzie służył do września 1939 r. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem 10-lecia Odzyskanej Niepodległości. Żonaty z Marią Wicherek, miał córkę Annę (zam. w

Hawierzowie-Suchej). Na kartce z datą 31 X 1939, wysłanej potajemnie rodzinie, donosi, że jest w rosyjskiej niewoli. Z Ostaszkowa wysłał dwa listy z datą 8 XII 1939 i 7 I 1940.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 038/2 z 20 IV 1940, poz. 99, t. 3265.

KC-M 862; LO 163; Bor 105, 135 (list), 141 (listy), 154; T 859; WPH 1992, nr 1, s. 389; GL 5. 5. 1990; Tes 1993, nr 4, s. 15;

pl-bol.? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

147. Strumiński Emil Witkowice (1895-1970) Oficer Oficer zawodowy. Legiony Polskie (saper). Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w 1 DPLeg., ranny pod Dyneburgiem. VM za 1920 r. W kampanii wrześniowej dowództwo saperów Armii Pomorze. Ciężko ranny. W czasie II wś jeniec oflagów. Do 1950 r. w LWP. pl-bol. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf https://pl.wikipedia.org/wiki/Emil_Strumi%C5%84ski

148. Stryja Jan m. urodzenia - b.d. (?-1920) Oficer Kpr. 10 pp. Zginął 24.07.1920 w Wołkowys-ku. Brak pewności czy związany ze Śl. C. pl-bol.

149. Sulanowski Józef m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł 12.01.1919 we Lwowie pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

150. Surzyn Ludwik m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 8.03.1919 w Lubieniu pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

151. Swaczyna Augustyn Karwina (1896-1939) Legionista Legionista. POW, 4 Dywizja Żeligowskiego. W wojnie polsko-bolszewickiej w 33 pp. W niewoli, zbiegł. Oficer zawodowy WP, m.in. w 4 pspodh. Poległ w kampanii wrześniowej. pl-bol.

152. Szarowicz Jan Lapis/przyn. Goleszów? (1895-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. St. przod. PWŚl. s. Stanisława i Wiktorii z Gąsiorów, ur. 2 XII 1895 w Leowis. Od 21 VIII 1914 do 17 II 1918 w Legionach Polskich, internowany. Działacz plebiscytowy. W PWŚl. od 1 XI 1923. Do 24 X 1926 służbę pełnił w pow. tarnogórskim, następnie w pow. bielskim. W l. 1934–1939 komendant Posterunku Pogotowia w Komisariacie Bielsko. St. post. mianowany 1 V 1926, przod. – 1 I 1928. Odznaczenia: KN, MPzaW, MDzON, BMzaDSł. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol.? http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

153. Szarowicz Józef Parnica (1898-1940) Policjant Brat Jana. St. przod. PWŚl. W Legionach Polskich od 20 VIII 1914 do 17 II 1918, 3 pp, internowany. W WP od 15 XI 1918 do 30 XI 1919, 10 pp, uczestnik walk z Czechami i bolszewikami. Działacz plebiscytowy. W PWŚl. od 1 XI 1923. Do 1 XII 1932 służbę pełnił na Posterunku w Goczałkowicach pow. pszczyński, następnie zastępca, potem p.o., od 16 VIII 1933 komendant Posterunku w Żorach pow. rybnicki. Odznaczenia: KN, KW dwukrotnie, BKZ, MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

154. Szczybrocha Józef Czechowice (1894-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. St. post. PWŚl. W I wojnie w armii austriackiej. Od 28 XII 1918 do 28 XI 1919 w Armii gen. Hallera. W PWŚl. od 18 IX 1922 z przydziałem do Komisariatu w Cieszynie. Nieprzerwanie aż do września 1939 pełnił służbę w Komisariacie w Cieszynie. St. post. mianowany 1 VII 1937. Odznaczenia: MPzaW. Zamordowany w Twerze (Miednoje). pl-bol.? http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

155. Szkuta Jan Toszonowice (1886-1937) Legionista Legionista 2 p. uł. Oficer zawodowy WP. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w 19 p. uł. Od 1927 r. w stanie spoczynku pl-bol.

156. Szotkowski Józef m. urodzenia - b.d. (?-1919) Oficer Kpr. III batalionu Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 17.02.1919 w Lubieniu Wielkim pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

157. Szturc Rudolf Trzyniec (1895-1988) ? Uczestnik wojny polsko-czechosłowackiej. Wspierał POW Górnego Śląska. Plebiscyt na Śl. C i TOW. Wojna polsko-bolszewicka w 64 pp. pl-bol.

158. Szura Józef m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Zmarł w wyniku choroby 21.02.1919 w Przemyślu pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

159. Tomala Jan m. urodzenia - b.d. (?-1919/1920?), Żołnierz 12 stycznia 1919 roku poniósł śmierć w ataku na Kiernicę, k. Gródka Jagiellońskiego na Ukrainie. „Przypomniałem sobie pogrzeb i grób mego ordynansa Janka Tomali i innych ochotników śląskich poległych w bitwie z Ukraińcami w Kiernicy koło Gródka Jagiellońskiego. Przypomniałem sobie pogrzeb i grób podchorążego Józka Szotkowskiego z Istebnej w Lubieniu Małym na Ukrainie.” pl-ukr. Nowok Alojzy, Z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim...

160. Tomanek Karol Ropica (Kępa Ropicka nad Olzą) (?-1919/1920?), Żołnierz Poniósł śmierć na Ukrainie. „Sporo (...) osób niestety nie wróciło już z tej wojny. Między innymi mój kochany brat cioteczny Franciszek Branny z Ropicy, który dostał się na froncie do niewoli, oraz mój młodszy kolega Karol Tomanek z Kępy Ropickiej nad Olzą, który w wojnie tej poświęcił gdzieś w stepach ukraińskich swe życie. Dla Polski, z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim.” pl-ukr. Nowok Alojzy, Z myślą o polskim Śląsku Cieszyńskim...

161. Tomiczek Rudolf m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 14.01.1919 w Kiernicy pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

162. Walica Karol Cieszyn (1899-1932) Podoficer Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej w 10 pp. Podoficer zawodowy WP, m.in. 4 pspodh. pl-bol.

163. Wartha Witold Frysztat (1889-1967) Oficer Oficer zawodowy armii a-w. W czasie I wś. W niewoli włoskiej. Armia Hallera. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, jako dow 145 p. strz. (72 pp). Oficer zaw. WP, adiutant J. Piłsudskiego. W czasie II wś. W PSZ na Zachodzie. Zm. Na emigracji. pl-bol. https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Wartha

164. Wasylewicz Jan m. urodzenia - b.d. (?-1919) Żołnierz Szer. w III batalionie Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącym udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 12.01.1919 w Stodółce pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

165. Winiarski Kazimierz m. urodzenia - b.d. (?-1919) Podofier Podof. III batalionu Pułku Ziemi Cieszyńskiej, biorącemu udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów i Galicję Wschodnią. Poległ 17.02.1919 w Porzeczu pl-ukr. Wysoki Wiesław, 10 Pułk Piechoty…

166. Wojnar Franciszek Łyżbice (1893-1967?) Nauczyciel i stenograf „Urodził się 17.10. w Łyżbicach na Śląsku Cieszyńskim (dziś Zaolzie) jako syn Adama i Justyny z Gajdaczków. Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Cieszynie (1912). Na przełomie 1918/19 ochotniczo brał udział w walkach o Śląsk Cieszyński w szeregach Wojska Polskiego, a także w walkach pod Lwowem. W 1924 r. ożenił się z Marią Rutkowską. Posiadał uprawnienia do nauczania stenografii w szkołach średnich. Pracował jako nauczyciel na Śląsku Cieszyńskim, a od 1919 r. był właścicielem i kierownikiem kursów stenografii w Warszawie. Był znanym działaczem organizacyjno-propagandowym w dziedzinie stenografii. Ogłaszał szereg prac z tej dziedziny w pismach fachowych. Był autorem specjalnego pulpitu do maszynopisania, który został opatentowany. Do II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Dalszych jego losów nie znamy. Łoza s. 345” pl-ukr. Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny..., t. 3.

167. Wojnar Karol Grodziszcze (1890-1940) Policjant Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, co sugeruje ich udział (być może pośredni – na tyłach) w wojnie polsko-bolszewickiej (ew. udział w wojnie czechosłowacko-polskiej) jednak posiadane relacje nie podają szczegółów ich służby. St. post. PWŚl. Uczestnik wojny o Śląsk Cieszyński w styczniu 1919 r. Służył w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego, następnie w PWŚl. przyjęty w stopniu st. post. Służbę pełnił w Komisariacie w Cieszynie (do 24 III 1926), w pow. cieszyńskim na Posterunku w Puńcowie (do 31 VII 1926) i Zebrzydowicach (do 20 XII 1938), z którego przeniesiony został do Komisariatu we Frysztacie i tam nadal we wrześniu 1939. Odznaczenia: MPzaW. Zamordowany w Twerze (Miednoje). „Ur. 17 X 1890 w Grodziszczu, pow. cieszyński, syn Jerzego i Heleny ze Stonawskich. Starszy posterunkowy PWŚl. Ukończył szkołę powszechną, szklarz. W latach 1917- 1918 służył w austriackiej armii, następnie w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego (od 25 XI 1918 do 14 VII 1922), skąd w st. starszego post. przeszedł do PWŚl. Służył w Komis. w Cieszynie (do 24 III 1926) oraz Post. w Puńcowie (do 31 VII 1926) i Zebrzydowicach (do 20 XII 1938). Następnie został przeniesiony do Komis. Frysztat, gdzie pełnił służbę do wybuchu wojny. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921. Żonaty z Herminą, miał synów Karola i Jana (zam. w Cieszynie), kiedy owdowiał, ożenił się z Lidią Krzemień. Do rodziny przyszła pocztówka z Ostaszkowa napisana 8 XII 1939, z datą stempla pocztowego 17 XII 1939.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 026/3 z 13 IV 1940, poz. 83, t. 2845.

KC-M 1010; T 369, 818; LO 188; Bor 112; WPH 1991, nr 3-4, s. 433; Kronika 1989, nr 45; GZC 1989, nr 39; GZC 1991, nr 16; APK 105

pl-bol.? Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

168. Wöllersdorfer Adolf Mosty koło Cieszyna (1885-1940) Lekarz wojskowy, więzień Starobielska. „Urodził się 15 VI 1885 r. w Mostach koło Cieszyna, gdzie rodzice - Rudolf i Maria mieli duże gospodarstwo rolne. Rodzina Rudolfa WóIIersdorfera i ich dom w Mostach. W 1912 r. ukończył Wydział Medyczny Uniwersytetu w Wiedniu. W I wojnie światowej walczył w armii austriackiej i dosłużył się rangi lekarza sztabowego. 1918 r. wstąpił do tworzącego się Wojska Polskiego, w którym organizował służbę medyczną. Walczył w wojnie z Czechami o Śląsk Cieszyński w 1919 r., a potem na wschodzie z bolszewikami w 1920 r. Jego ostatnim przydziałem była funkcja komendanta kadry zabezpieczenia szpitala wojskowego w Przemyślu. W 1936 r. w stopniu podpułkownika przeszedł w stan spoczynku i przeniósł się do Skoczowa, gdzie objął funkcję lekarza Kasy Chorych, opiekującego się szkołami. Angażował się w działalność na rzecz środowiska, głównie jako członek Polskiego Czerwonego Krzyża i zarządu Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Po powrocie Zaolzia do Polski przeniósł się do rodzinnych Mostów. Wielokrotnie był odznaczany, m.in. Krzyżem Zasługi. Przed wybuchem II wojny światowej został zmobilizowany do kadry zapasowej 10. Szpitala Okręgowego. Na wschodzie dostał się do niewoli sowieckiej. Pisał kilkakrotnie ze Starobielska, starając się nawiązać kontakt z rodziną za pośrednictwem Niemieckiego Czerwonego Krzyża. Figuruje na liście zaginionych jeńców Starobielska, pozycja 588 na stronie 18 (Wallersdorfer Adolf Rudolfowicz, 1884). Syn ppłk. dra Adolfa WóUersdorfera, inż. Jan Wóllersdorfer, został prezesem Stowarzyszenia KATYŃ w Czechosłowacji, które zawiązało się 9 III 1991 r. przy Klubie PZKO w Cieszynie Zachodnim. Był współinicjatorem odsłonięcia w Czeskim Cieszynie tablicy poświęconej ofiarom zbrodni katyńskiej. Sylwetki, „Gazeta Skoczowska” nr 12/248, s. 7, 15 VI 2000 r.” pl-bol. Szotek Halina, Zasłużyli na naszą pamięć…, s. 337-338. http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/ https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf

169. Zientek Jan Karpętna (1888-1940) Policjant St. post. PWŚl. Służył w Żandarmerii Krajowej Ks. Cieszyńskiego. W PWŚl. od 15 VII 1922. Początkowo służbę pełnił w pow. cieszyńskim na Posterunkach: Ustroń (do 30 IX 1923) i Dębowiec, następnie w pow. rybnickim na Posterunkach: Jejkowice (do 1 X 1927), Gołkowice i Godów, skąd 7 I 1937 skierowany na Posterunek w Kaczycach pow. cieszyński, z którego 22 XII 1938 przeniesiony na Posterunek w Karwinie-Raju pow. frysztacki. Odznaczenia: m.in. MPzaW, MDzON. Zamordowany w Twerze (Miednoje). „Ur. 16 XII 1888 w Karpętnej, pow. cieszyński, syn Jana i Zuzanny. Starszy posterunkowy PWŚl. Służył w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego, skąd przeszedł do PWŚl. 15 VII 1922, początkowo służył w pow. cieszyńskim: do 30 IX 1923 na Post. Ustroń, później na Post. Dębowiec. Stąd przeniesiony do pow. rybnickiego: na Post. Jejkowice (do 1 X 1927), następnie Gołkowice oraz Godów. Od 7 I 1937 służył na Post. Kaczyce, pow. cieszyński. Stąd 22 XII 1938 został przeniesiony na Post. w Karwinie-Raju. Odznaczony m. in. Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem 10-lecia Odzyskanej Niepodległości. Żonaty, córka Anna zam. w Żarach, brat Zbigniew zam. w Nieborach. List z Ostaszkowa się nie dochował.

Wpisany na LW z Ostaszkowa 051/1 z kwietnia 1940, poz. 85, t. 3369.

KC-M 1062; LO 197 (Ziętek); Bor 114; T 890; WPH 1992, nr 1, s. 409 pl-bol. Borák Mečislav, Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji, Opava 2011. https://www.mecislavborak.cz/dokumenty/publikace/knihy/20-Ofiary_Zbrodni_Katynskiej.pdf http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/

 

 

Zestawienie powstało w ramach projektu pt.: Generacja pamięci. Śląski zew na ratunek Rzeczypospolitej,  realizowanego dzięki wsparciu Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Koalicje dla Niepodległej – #wiktoria 1920”.