...drogi do Niepodległej

Jaka droga wiodła Cieszyniaków do Niepodległej? Jak kształtowała się polska społeczność na Śląsku Cieszyńskim w latach 1848-1920? Tutaj prezentujemy unikatowe materiały edukacyjne...

O projekcie:

„Generacja pamięci. Cieszyńskie drogi do Niepodległej” - to cykl wydarzeń popularyzatorskich, ukazujących drogi Śląska Cieszyńskiego do odrodzonej Rzeczpospolitej, realizowanych od lipca aż do końca listopada 2020 roku, dzięki dofinansowanie w ramach Programu Wieloletniego „Niepodległa” na lata 2017-2022! W ramach projektu Fundacji Volens i PTH O. Cieszyn, pragnie budować świadomości historyczną wśród społeczności regionu, skutecznie trafiając m.in. do młodych odbiorców, by zaszczepić w sercach i umysłach młodzieży pragnienie poznania dziedzictwa Małej i Dużej Ojczyzny, a z czasem wręcz jego umiłowanie.

Jaka jest idea projektu?

Projekt zakłada przedstawienie losów społeczności polskiej na „kresach zachodnich”, jak niegdyś nazywano Śląsk Cieszyński, u progu niepodległości. Przypomnijmy: w 1918 roku cieszyńscy Ślązacy ogłosili powrót ich ziemi, po blisko 600 latach, do polskiej Macierzy, zaś krótko potem musieli wykazać się niezwykłą determinacją w zabiegach oraz walce o łączność swojej małej i wielkiej Ojczyzny, m.in. w czasie tragicznego konfliktu z Czechosłowacją. Projekt ma popularyzować, m.in.: złożoność historii na pograniczu oraz zasługi lokalnych bohaterów dla polskości, kształtując postawy nowoczesnego patriotyzmu. Za pomocą różnorodnych środków, tj. wywiadów eksperckich on-line, warsztatów żywych lekcji historii, wycieczek terenowych, nowatorskiego konkursu na upamiętnienie, tematycznej strony internetowej i broszury, planuje się pokazać, skąd się wzięli na Śląsku polscy patrioci, działacze społeczni i narodowi, wojskowi i jaka była ich rola w wydarzeniach z lat 1918-1920.

Wydarzenia w ramach projektu wpisują się w oficjalne obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości. Dofinansowano [je] w ramach Programu Wieloletniego „Niepodległa” na lata 2017-2022.

W ramach projektu Generacja pamięci. Cieszyńskie drogi do Niepodległej wedle planu odbyło się wiele działań. Zakładano, iż zrealizowane zostaną:

Historyczne spotkania on-line z serii „Cieszyńskie drogi do Niepodległej”. Składa się nań dziesięć wywiadów eksperckich z udziałem historyków związanych z Polskim Towarzystwem Historycznym Oddział w Cieszynie. Cykl wywiadów odpowiada m.in. na takie pytania jak: skąd na Śląsku Cieszyńskim wzięli się polscy patrioci (działacze społeczni i narodowi, nauczyciele, wojskowi, itd.) oraz jaki był ich udział w walce o polskość Śląska i Polskę w latach 1918-1920 (oraz wcześniej, począwszy od roku 1848); zdradzając kulisy marszu „ku Niepodległej” tej dzielnicy, którego elementem był m.in. przewrót wojskowy i polityczny z 31 X 1918 roku oraz konflikt czechosłowacko-polskiego o przynależność państwową Księstwa Cieszyńskiego.

Nagrania dostępne są na kanale YouTube Fundacji Volens, a także stronie oraz fanpage Polskiego Towarzystwa Historycznego O. w Cieszynie, m.in. pod adresami: https://www.youtube.com/channel/UC0k-nvlKcSxF7kPHZnAT8ZA; https://www.facebook.com/PTHCieszyn.

Rajdy terenowe „Śladem bohaterów bitwy skoczowskiej”. Wycieczki z historykami przypominające wydarzenia wojny czechosłowacko-polskiej ze stycznia 1919 roku. Zaplanowano dwie edycje wydarzenia (otwarta i szkolna). Rajd ruszył tropem śladów głównej bitwy konfliktu, rozegranej pod Skoczowem. Przypomni różne aspekty wydarzeń sprzed wieku, a także wskaże różnego typu pozostałości i pamiątki dot. konfliktu: pomniki, tablice pamiątkowe, ale też linie fortyfikacji, czy prawdopodobne ślady po ostrzale artyleryjskim itd., będące niemymi świadkami historii z 1919 roku. 

Warsztaty z serii „Żywe lekcje historii”, na którą składa się piętnaście autorskich, interaktywnych zajęć historycznych dla grup szkolnych (realizowanych przez prezesa Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Cieszynie). Warsztaty, realizowane w szkołach powiatu cieszyńskiego, popularyzują wiedzę na temat różnych aspektów życia społeczności polskiej na Śląsku Cieszyńskim przed 1920 rokiem. Zależnie od wieku odbiorców, mogą mieć postać m.in.: dramy (dla uczniów niższych klas szkół podstawowych) oraz warsztatów genealogiczno-archiwalnych z użyciem nowych technologii (biblioteki cyfrowe itp). Celem zajęć jest m.in. inspirowanie odbiorców do osobistego zaangażowania w odkrywanie i popularyzację skarbów historii Małej Ojczyzny oraz zachęcenie do udziału w konkursach i atrakcjach poświęconych upamiętnieniu lokalnych bohaterów.

Konkurs popularyzatorski dla uczniów szkół podstawowych i średnich. Jego ideą jest stworzenie projektu upamiętniającego, przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii, indywidualnych oraz zbiorowych bohaterów Śląska Cieszyńskiego, zasłużonych w walce o polskość regionu oraz jego przynależność do państwa polskiego w latach 1918-1920, a także najważniejszych epizodów związanych z cieszyńską drogą do Niepodległej.

Konkurs łączy idee budowania szacunku do dziedzictwa historycznego, poprzez wizjonerskie spojrzenia na przeszłość Małej Ojczyzny i promowanie bohaterów lokalnej historii za pomocą nowoczesnych środków wyrazu. 

Do konkursu zostaną zaproszeni uczniowie uczęszczający do szkół na terenie Cieszyna, powiatu cieszyńskiego oraz do placówek z polskim językiem nauczania w Czeskim Cieszynie. Jego uczestnicy będą pracować w zespołach wraz z opiekunami. Zadaniem zespołów będzie opracowanie autorskich projektów, które w sposób nowatorski i kreatywny mają popularyzować lokalne wątki historii z lat 1918-1920 (i wcześniejsze), związane z drogą ziemi cieszyńskiej do Polski (i starań podejmowanych w obronie polskości na terenach przyłączonych do Czechosłowacji). 

Drużyny będą miały dużą swobodę w wyborze metod i form, wykorzystanych w ramach projektu, będą mogli używać m.in.: obrazów, dźwięków, muzyki, filmów. Mogą tworzyć lub proponować, tj. projektować działania na wielu płaszczyznach. Rezultatem ich pracy mogą być, np. memy, blogi, vlogi, projekty interaktywnych przewodników, aplikacji na telefon, kampanie informacyjnych za pośrednictwem serwisów: Facebook, Twiter, Youtube, Instagram, TikTok, jak również prowadzić działania w tradycyjnej formie np. w przestrzeni miasta (np. upamiętnienie w formie muralu, graffiti, rzeźby itd.).

Zespoły będą konkurować w dwóch grupach wiekowych, z podziałem na kategorie: wizja i realizacja. Efekt prac uczestników konkursu oceni jury złożone z profesjonalistów z różnych dziedzin. 

Wierzymy, że najlepsze projekty stworzone na potrzeby konkursu mogą zostać w przyszłości  wsparte, rozbudowane i wdrożone, docierając do szerokiego grona odbiorców i szeroko propagując idee pamięci o dziedzictwie historycznym regionu. 

W ramach projektu powstał m.in. scenariusz rajdów terenowych, a także wydano atrakcyjną graficznie broszurę historyczną, którą zasiliły teksty powstałe w ramach cyklów Generacja Pamięci. Broszura dostępna jest do pobrania pod tym adresem: link. 

Już teraz serdecznie dziękujemy instytucjom partnerskim oraz patronom medialnym za wsparcie organizacji projektu. Jak dotychczas wsparli nas: 

• II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Cieszynie,
• Cieszyński Ośrodek Kultury „Dom Narodowy”.
• Książnica Cieszyńska,
• Macierz Ziemi Cieszyńskiej,
• Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie,
• Starostwo Powiatowe w Cieszynie,
• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Gustawa Morcinka w Skoczowie,
• Urząd Miasta Cieszyna,
• Zamek Cieszyn,
• Zarząd Główny Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Republice Czeskiej,  

a także redakcje:

• „Głos”,
• „Głos Ziemi Cieszyńskiej”,
• OX.pl - Portal Śląska Cieszyńskiego,
• Radio Bielsko,
• ViFI.pl,
• „Zwrot”.

Projekt „Generacja pamięci. Cieszyńskie drogi do Niepodległej” dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.