Posty

Nareszcie w Polsce. Przewrót 1918 roku i powstanie Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego

Noc z 31 października na 1 listopada 1918 r. była w Cieszynie, nawet jak na tę porę roku, wyjątkowo nieprzyjemna - zimna i dżdżysta. Poza tym jednak nic nie wyróżniało jej od wielu podobnych. A jednak! Miała ona przynieść mieszkańcom miasta i całego Śląska Cieszyńskiego prawdziwą rewolucję. Wraz ze zmierzchem 31 X 1918 r., nastał koniec pewnej epoki. Jak spostrzeżono o świcie dnia następnego, na tzw. Wieży Piastowskiej, nie powiewał już dumnie żółto-czarny sztandar austriackich cesarzy, lecz biało-amarantowa chorągiew. Trzepocząc na wietrze, zwiastowała ona wszem i wobec, iż oto zgasła w Cieszynie gwiazda Habsburgów, a Śląsk Cieszyński, po sześciu wiekach rozłąki, wraca do Polski! Co takiego wydarzyło się w noc z 31 października na 1 listopada 1918 r. w Cieszynie? Zastanawiający jest fakt, że z polskich powstań najbardziej celebruje się te, mające początek w Warszawie i zakończone klęską (powstania listopadowe, styczniowe, warszawskie). Słabo w zbiorowej świadomości funkcjonują natom
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Kim jesteśmy? Tożsamościowe dylematy mieszkańców Księstwa Cieszyńskiego...

II poł. XIX wieku niemal w całej Europie przyniosła budzenie się świadomości narodowych wśród ludności zamieszkujących poszczególne regiony. Wybór polskości, jako kluczowego elementu budowy tożsamości mieszkańców Księstwa Cieszyńskiego wcale nie był dla większości z nich wówczas oczywistością. Jakie były inne opcje narodowe? Tożsamościowe dylematy Pytania, kim byli i kim się czuli mieszkańcy Księstwa Cieszyńskiego, rozpalały i nadal rozpalają emocje. Trudno się dziwić, gdyż jakże często w przeszłości szukamy uzasadnienia dla działań podejmowanych „tu i teraz”. O naszym regionie napisano sporo, zbierając argumenty dla przynależności do Polski albo Czech (Czechosłowacji), do jego podziału albo zachowania w całości. Problemem jest sama definicja „narodu” i „narodowości”. Debaty akademickie na ten temat ciągną się w nieskończoność, jednak – w co chyba nikt wątpi – pojęcia te ewoluowały w czasie. W zależności od miejsca i epoki, co innego rozumiano pod tymi słowami. W latach 1848–1918 częs
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Materiały filmowe: wykłady i rozmowy powstałe dzięki wsparciu P. W. „Niepodległa”

Obraz
Zapraszamy do obejrzenia wywiadów i wykładów on-line ukazujących drogę Śląska Cieszyńskiego do Niepodległej... Jeśli macie Państwo niedosyt po obchodach Święta Niepodległości, przeżytych przez większość z nas z konieczności „zdalnie”, może warto pozytywnie wykorzystać najbliższe dni izolacji, związane z obecnymi obostrzeniami i niezachęcającą do aktywności pogodą, by poświęcić kilka chwil i pochylić się nad mało znanymi wątkami naszej lokalnej i narodowej historii? Jaka właściwie była droga Śląska Cieszyńskiego do Polski? Z pewnością wyboista, a przez to ciekawa... Tym bardziej więc zapraszamy na tydzień z historią Małej i Dużej Ojczyzny w stulecie ich złączenia. Czy zastanawialiście się Państwo kiedyś: Skąd w połowie XIX wieku pod Cieszynem czy Bielskiem wzięły się polskie elity, skoro Polski nie było na tych terenach od blisko sześciu wieków? Czym przed wiekiem przejawiał się patriotyzm Ślązaków? Czym była dla nich polskość? Skąd w polskich formacjach wojskowych wzięło się kilka t
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Trzeci sektor zamiast powstań. Polskie stowarzyszenia w Księstwie Cieszyńskim w latach 1842–1918

Rozwój polskiego ruchu narodowego w Księstwie Cieszyńskim nie liczy się powstaniami utopionymi w krwi, ale kolejnymi stowarzyszeniami. Reformy konstytucyjne, przeprowadzone w latach sześćdziesiątych w monarchii austriackiej, dawały szerokie ramy do walki o swoje prawa – a miejscowi Polacy korzystali z nich na tyle, ile się dało. Oczywiście, żadna z nich nie zawierała programu odbudowy niepodległego państwa polskiego. Po pierwsze, był to zbyt abstrakcyjny cel. Po drugie, nie ma na świecie państwa, które pozwoliłoby na funkcjonowanie na swoim terenie organizacji mającej na celu uszczuplić jego terytorium. Początki, jak to początki, były skromne. W 1842 roku grupka uczniów gimnazjum ewangelickiego w Cieszynie założyło kółko samokształceniowe pod nazwą Złączenie Polskie. Rozpadło się już rok później, gdy spiritus movens całego przedsięwzięcia, Paweł Stalmach, wyjechał z Cieszyna. W 1847 roku powstało kolejne pod nazwą Towarzystwo uczących się języka polskiego na ewangelickim gimnazjum w Ci
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Ku Niepodległej... Konkurs

Jak wyglądały losy Cieszyńskich Ślązaków przełomu XIX i XX wieku, ściśle społeczności polskiej na „kresach zachodnich”, jak niegdyś nazywano tereny Księstwa Cieszyńskiego, u progu niepodległości. Warto po raz kolejny przypomnieć, skąd się wzięli na Śląsku polscy patrioci, działacze społeczni i narodowi, wojskowi i jaka była ich rola w wydarzeniach z lat 1918-1920.... Wreszcie - j aka droga wiodła Cieszyniaków do Niepodległej?  Zapraszamy do udziału w konkursie   „Cieszyńskie dziedzictwo U20:  Ku Niepodległej ” ... Cieszyńskie dziedzictwo?  Skarby  ojcowskiego domu?  Nowatorski konkurs w ramach projektu „Generacja pamięci....", zatytułowaliśmy: Cieszyńskie dziedzictwo U20: Ku Niepodległej.  Założenia konkursu: Idea:  ma połączyć takie elementy jak:  poznanie przeszłości Małej Ojczyzny  przesłanie ukierunkowane na poszanowanie historii  atrakcyjne dla współczesnego odbiorcy „technikami przyszłości".  Uczestnicy.  Do udziału ma zostać zaproszona młodzież uczęszczająca do szkół
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

„Polski my naród, polski my lud…”. Kontakty środowisk polskich ponad granicami...

Kresy południowe, czy też zachodnie nigdy nie wzbudzały większego zainteresowania polskiej opinii publicznej – zarówno w przeszłości, jak i dzisiaj. Jednak Księstwo Cieszyńskie nie było samotną wyspą, a miejscowi Polacy utrzymywali związki ze swoimi rodakami z innych terenów. Jakie były związki Polaków z Księstwa Cieszyńskiego z Polakami z pozostałych dzielnic? Najżywsze były związki z Galicją, czyli ziemiami zaboru austriackiego, które – podobnie jak Księstwo Cieszyńskie – znajdowały się w granicach monarchii habsburskiej. Jednak Galicja stanowiła osobny kraj koronny, z kolei Księstwo Cieszyńskie razem ze Śląskiem Opawskim wchodziło w skład Śląska Austriackiego. Biorąc pod uwagę, że kraje koronne cieszyły się autonomią, regiony te mocno różniły się pod względem prawnym, nie mówiąc już o strukturze społecznej, wyznaniowej i poziomie edukacji (w 1910 roku w Księstwie Cieszyńskim było 5,5% analfabetów, w Galicji 41%). Polski ruch narodowy nad Olzą miał pewne wsparcie wśród Polaków z zab
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Początki polskiego ruchu narodowego na Śląsku Cieszyńskim

„Bracia! Pęknął czarny obłok, który przez stulecia niebo jasne zasłaniał, zabłysnęło słońce wolności i ciemność straszna znika” – tak zaczynał się pierwszy tekst w pierwszym numerze pierwszej gazety wydawanej w Księstwie Cieszyńskiego. 6 maja 1848 roku z drukarni wyszedł „Tygodnik Cieszyński”. Akurat rok 1848 nie jest przypadkową datą. Był to przełomowy czas dla całej monarchii austriackiej, w granicach której znajdowała się nasza „mała ojczyzna”. Wybuchła rewolucja zwana Wiosną Ludów, zniesiono pańszczyznę, zagwarantowano równouprawnienie wyznaniowe… Pod znakiem zapytania stanęła nawet przynależność państwowa Księstwa Cieszyńskiego – czy pozostanie w granicach Austrii, czy po jej rozpadzie wejdzie w skład wielkich zjednoczonych Niemiec. W tej dyskusji głos zabrał „Tygodnik Cieszyński”. Wydawał go adwokat Ludwik Klucki, pierwszym redaktorem był 23-letni Andrzej Cinciała, a niebawem przejął tę funkcję 24-letni Paweł Stalmach. Klucki pochodził z Moraw, z kolei Cinciała i Stalmach
Prześlij komentarz
Czytaj więcej